Wratten (het humane papilloma-virus)

Laatst bijgewerkt: februari 2019

dossier

Wratten komen heel vaak voor, in het bijzonder bij kinderen. De meeste verdwijnen spontaan binnen de twee jaar.

Wratten (of verrucae) zijn vleeskleurige of bruinachtige gezwelletjes, rond of ovaal, met soms een bloemkoolachtige structuur. Ze worden veroorzaakt door besmetting met het humane papillomavirus. Vaak liggen ze naast elkaar, en soms vloeien ze in elkaar over.

De tijd die verloopt tussen de besmetting en het verschijnen van een wrat kan drie tot zes maanden duren. Het virus stimuleert de huidcellen tot ongeremde celgroei. Aangenomen wordt dat de besmetting optreedt via direct lichamelijk contact met een wrat of via besmette voorwerpen.

Wratten komen vooral voor bij kinderen tussen 5 en 15 jaar. In die leeftijdscategorie heeft één op tien kinderen wratten. Sommige kinderen blijken gevoeliger voor wratten dan andere. De gezwelletjes komen vooral voor op de handrug en de vingers. Bij nagelbijters en duimzuigers ziet men soms groepjes wratten op de nagelriemen. Wratten kunnen echter ook voorkomen op de benen, de armen en op het gelaat. Ze zijn meestal niet pijnlijk, tenzij de voetzoolwratten en de wratten die aan de binnenkant van de vingers zitten. In dit laatste geval doen de wratten pijn wanneer het kind iets stevig vastpakt.

Soorten wratten

Men onderscheidt vier soorten wratten: de gewone wrat, de voetwrat, de platte wrat en de genitale wrat. 

• Gewone wratten (verruca vulgares) kunnen overal op de huid voorkomen, maar vooral op handen, ellebogen, voeten en knieën, en onder en rond de vinger- en teennagels. Gewone wratten komen meestal voor in groepjes. De meeste gewone wratten verdwijnen vanzelf binnen de twee jaar, wat het succes van allerlei huis-, tuin- en keukenmiddeltjes verklaart.

• De vlakke wrat (verruca plana) is een variant van de gewone wrat en heeft niet dat hobbelige aspect. Deze wrat komt vooral bij kinderen voor op de lippen, de neus en de oogleden.

• Voetwratten (verrucae plantaris) komen vaak voor bij kinderen en jongvolwassenen. Er zijn twee types van voetwratten: de mozaïekwrat en de doornwrat. Mozaïekwratten breiden zich oppervlakkig uit, terwijl doornwratten in de diepte groeien.

In tegenstelling tot de gewone wrat, is een voetwrat doorgaans wel pijnlijk (doornwratten zijn nog pijnlijker dan mozaïekwratten) en is behandelen wel wenselijk. Voetwratten hebben bovendien minder de neiging om spontaan te verdwijnen.

Natte vloeren in zwembaden en gemeenschappelijke douchecellen spelen waarschijnlijk een rol in het verspreiden van voetwratten. Men kan de kans op besmetting dan ook voorkomen door de voeten goed te wassen en af te drogen na het zwemmen en bij gebruik van gemeenschappelijke douchecellen slippers te dragen. Het goed droog houden van de voeten door het dragen van katoenen sokken en goed zittende schoenen, vermindert eveneens het risico op voetwratten. Op blote voeten sporten in een sporthal zou daarentegen geen invloed hebben op het ontstaan van voetwratten.

• Draadvormige wratten (filiforme) zien eruit als een draadvormige uitstulping van de huid en komen vooral voor in het gezicht.

• De genitale of venerische wrat (condyloma acuminatum) tenslotte is een gesteeld, glad en huidkleurig bultje dat rond de anus en/of op de geslachtsorganen voorkomt. Ze zijn rozerood tot grijswit en staan meestal in groepjes dicht bij elkaar. Soms geven ze geen last, maar soms kunnen ze jeuken of een branderig gevoel veroorzaken. Er kan ook wat vochtverlies zijn uit de schede of de plasbuis.

Genitale wratten of condylomen komen steeds vaker voor. Het zijn de snelst toenemende Seksueel Overdraagbare Infectie: één op honderd seksueel actieve Belgen zou drager zijn (of zowat 50.000 personen), slechts vier op tien daarvan laat zich behandelen. De aandoening stijgt vooral bij jonge mensen tussen 18 en 25 jaar. 

Deze wrat wordt net als de "huidwratten" veroorzaakt door het humane papillomavirus. Genitale wratten worden makkelijk overgebracht via seksueel contact. Het kan soms maanden duren vooraleer de wratjes zichtbaar worden. Genitale wratten is dus een seksueel overdraagbare aandoening (SOA) die overgebracht wordt bij onveilig vrijen, anale sex en tijdens de geboorte van moeder op kind. Bij orale sex lijkt er geen risico op besmetting te bestaan. Besmetting kan ook plaatsvinden via wratten op andere delen van je lichaam en via handdoeken.

zie ook artikel : Genitale wratten (Condylomata accuminata)

Bij mannen verschijnen ze meestal rond de top van de penis, terwijl ze bij vrouwen kunnen voorkomen op de schaamlippen, in de vagina en zelfs op de baarmoederhals.

Genitale wratten zijn niet ernstig (je wordt er niet ziek van) , tenzij ze op de baarmoederhals voorkomen. Daar vergroten ze namelijk de kans op baarmoederhalskanker.

Bij genitale wratten moeten beide partners worden behandeld om verdere besmetting tegen te gaan.

zie ook artikel : SOA van A tot Z

zie ook artikel : Seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA)

De oorzaak van wratten: het humaan papillomavirus (HPV)

Wratten worden veroorzaakt door besmetting met een virus, het humaan papillomavirus (HPV). Er bestaan meer dan 100 verschillende soorten HPV. Sommige daarvan (vooral subtype 27, 57, 2 of 1) veroorzaken wratten op de huid of slijmvliezen, andere veroorzaken onder meer baarmoederhalskanker. Het virus wordt overgebracht door direct huidcontact of contact met besmette huidschilfers (bijv. via een handdoek).

Genitale wratten worden meestal overgebracht via seksueel contact. U hoeft zelfs niet te vrijen, het virus kan ook door huid-op-huidcontact worden overgedragen, vooral in de schaamstreek, maar ook via uw handen en vingers, en via gedeelde seksspeeltjes. Bij anale seks loopt de ontvangende partner een bijzonder hoog risico op besmetting op. Een condoom beschermt niet volledig tegen HPV.

Iedereen die in contact komt met het virus kan wratten krijgen. Wratten komen meer voor bij mensen met een verminderde weerstand (bijv. aids en chemotherapie). Dat betekent evenwel niet dat iedereen die wratten heeft met een verminderde weerstand kampt. 

Gewone wratten kunnen op elke leeftijd voorkomen, maar komen vooral voor bij kinderen tussen 5 en 15 jaar. In die leeftijdscategorie heeft één op tien kinderen wratten. Mogelijk hebben kinderen bij een eerste contact nog geen weerstand opgebouwd. Eens u de infectie hebt doorgemaakt, ontwikkelt u afweercellen die voorkomen dat u dezelfde soort wratten opnieuw krijgt.

Wanneer uw huid beschadigd of verweekt is, bent u extra vatbaar voor het virus. Als u op één plaats een wrat hebt, kunt u ook op andere plaatsen wratten krijgen. Ze verspreiden zich gemakkelijk van de ene plaats naar de andere. Wratten komen daarom vaak in groepjes voor.

De incubatietijd (de tijd tussen de besmetting en het verschijnen van de wrat) bedraagt 1 tot 8 maanden maar kan ook langer dan 1 jaar zijn. 

Hoe wratten voorkomen?

Wratten worden doorgegeven door huidcontact van persoon op persoon. De verspreiding van gewone wratten kunt u niet of nauwelijks voorkomen.

• Vermijd contact met een wrat
Peuter niet aan een wrat op uw eigen lichaam om verspreiding naar andere locaties te voorkomen. Bij nagelbijten, velletjes afbijten of duimzuigen komen vaak verschillende wratten voor rond de oorspronkelijke wrat. Komt u toch in contact met een wrat, was dan goed uw handen. 

• Hygiënische voorzorgen
Er bestaat een verhoogd risico bij kinderen die een gezinslid of meerdere klasgenootjes met wratten hadden. Deel daarom geen handdoek met iemand die wratten heeft, zowel in het zwembad als daarbuiten. 

• Geen zwemverbod
Natte vloeren in zwembaden en gemeenschappelijke douchecellen spelen mogelijk een rol in het verspreiden van voetwratten. Men kan de kans op besmetting voorkomen door de voeten goed te wassen en af te drogen na het zwemmen en bij gebruik van gemeenschappelijke douchecellen slippers te dragen. Het goed droog houden van de voeten door het dragen van katoenen sokken en goed zittende schoenen, vermindert eveneens het risico op voetwratten. 

Verregaande maatregelen, zoals een zwemverbod voor kinderen met wratten, worden niet aanbevolen. Het is nooit aangetoond dat de verspreiding van wratten sneller gebeurt via het zwembad. Besmetting gebeurt enkel bij rechtstreeks en voldoende intens contact tussen beschadigde huid en besmette vloer. Tijdens het zwemmen zelf kunt u dus geen wratten oplopen of doorgeven. 

• Vaccinatie tegen HPV
Er bestaat een vaccin tegen het humaan papillomavirus. Dit vaccin richt zich op de eerste plaats tegen de HPV-types die onder meer baarmoederhalskanker veroorzaken. Het nieuwe negenwaardige vaccin beschermt ook tegen de HPV-types die samen meer dan 90 procent van de genitale wratten veroorzaken (types 6, 11 en 16). Maar dit vaccin beschermt niet tegen de HPV-types die gewone wratten en voetwratten veroorzaken.

zie ook artikel : Humaan papillomavirus (HPV): wie moet zich laten vaccineren?

Hoe wratten behandelen?

Wratten zijn goedaardige huidgezwelletjes: ze zijn niet gevaarlijk en maken niet ziek. In de meeste gevallen verdwijnen ze uiteindelijk vanzelf na enkele maanden omdat het lichaam afweerstoffen opbouwt om zelf de wrat te vernietigen. Vaak is het dan ook niet nodig om een wrat te behandelen. Dat geldt ook voor genitale wratten. Bovendien komen wratten na behandeling vaak terug. Hoe sneller men een wrat behandelt, hoe groter het risico dat er weer nieuwe wratten verschijnen rond de verwijderde wrat.

Soms verdwijnen wratten niet spontaan. Ze kunnen ook esthetisch storend of pijnlijk zijn (vooral voetwratten). Dan kan een behandeling wel nodig zijn. Doel van de behandeling is de wrat volledig te vernietigen zodat er geen enkel spoor van het virus overblijft. 

Alle methodes hebben voor- en nadelen en geen enkele waarborgt dat de wrat nooit meer terugkomt. Bovendien kan de behandeling vooral voor kinderen pijnlijk zijn. 

1. Bevriezen
De arts kan de wrat bevriezen met ijskoude, vloeibare stikstof. Dit is vandaag de meest gebruikte behandeling. Deze techniek wordt ook gebruikt voor genitale wratten. Vaak moet de behandeling meerdere keren herhaald worden met een tussenpoos van enkele weken. 
Tussen twee behandelingen door kan de arts aanraden om de wrat dagelijks in te smeren met een hydrofobe zalf op basis van salicylzuur, waardoor de bovenste laag van de wrat sneller loslaat. De zalf moet eenmaal per dag, bij voorkeur ’s avonds op de wrat worden aangebracht. 
Deze techniek veroorzaakt over het algemeen geen littekens. Wel kan de huid tijdelijk verkleuren, maar dit verdwijnt spontaan. Voor kinderen kan dit wel erg pijnlijk zijn. Bij wratten in de buurt van de nagels wordt deze methode meestal niet gebruikt, omdat vloeibaar stikstof de nagelriem blijvend kan beschadigen.
Gebruik geen middelen om wratten zelf te bevriezen. Ze zijn minder doeltreffend dan bevriezing door een arts en u kan uzelf ernstige brandwonden toebrengen op de omliggende huid.

2. Aanstipvloeistof of zalf op basis van salicylzuur
Aanstipvloeistof (zoals Aporil of Duofilm) geniet meestal de voorkeur op zalven of pleisters. Ze sparen het best de omliggende huid indien u ze bij het aanstippen goed beschermt. Het salicylzuur mag immers enkel op de wrat worden gebruikt. Het zuur tast ook gezonde huid aan en kan klachten veroorzaken zoals huidirritatie, branderig gevoel of korstvorming. 
• Lees zorgvuldig de bijsluiter
• Week de aangetaste huid voor het aanbrengen van het product enkele minuten in warm water en droog goed af.
• Dek de huid rond de wrat(ten) af met vaseline of met een pleister met een gaatje in het midden om de huid te beschermen.
• Stip de wrat dagelijks, bij voorkeur ’s avonds, aan met enkele druppels met het bijgevoegde penseeltje. 
• Bedek de wrat vervolgens met een pleister. 
• Verwijder dode huidcellen enkele keren per week met een puimsteen of vijltje. Gebruik ze nadien niet meer voor andere delen van de huid.
Het kan enkele weken tot maanden duren voor de wrat verdwenen is. Gebruik deze producten maximaal 12 weken. 
Deze producten mogen niet gebruikt worden bij wratten op het gezicht, op slijmvliezen en genitale wratten, en nabij wondjes. Vermijd contact met de ogen en de mond (bijv. via de handen); bij contact direct spoelen met water. 
Deze producten mogen niet gebruikt worden beneden de leeftijd van 2 jaar.

3. Andere producten
Deze behandelingen worden alleen toegepast door een arts.
• Verrutop is een doeltreffende behandeling voor wratten. Dit product bevat salpeterzuur. Het kan snel en bijna pijnloos worden aangebracht. Na het aanstippen met Verrutop kan de wrat wit tot geel verkleuren en branderig aanvoelen. Het branderig gevoel verdwijnt na een half uurtje. De behandelde zone mag zes tot acht uur lang niet nat worden. Daarom wordt ze afgedekt met een verband.
De behandelde wrat ontsmet u nadien een week lang twee maal per dag met ontsmettingsalcohol 70%. Tussendoor moet u de wrat af en toe wat afschuren met een puimsteentje. Vanaf week twee stipt u de wrat ‘s avonds aan met Aporil. 
• Cantharone bevat een stof die ervoor zorgt dat op de aangestipte wrat een blaar ontstaat. Als de blaar te veel hindert, mag u ze op een steriele manier doorprikken. Nadien ontsmetten en afdekken met een pleister. Als de blaar droogt, ontstaat er een korstje dat er vanzelf afvalt. Vaak zijn meerdere behandelingen met Cantharone nodig om de wratten te verwijderen. 
• Bleomycine
Als een wrat niet reageert op bevriezing of een andere behandeling, kan de huidarts ze inspuiten met bleomycine. Dat is een vorm van chemotherapie: het middel doet de cellen afsterven. Na enkele dagen verschijnt er in de wrat een bloeduitstorting en nadien een korstvorming. 
Omdat het een vrij drastische en pijnlijke behandeling is, wordt ze vooral bij volwassenen toegepast, en nooit bij zwangere vrouwen of jonge kinderen. Het is wel een heel doeltreffende therapie. 

4. Verbranden
Het elektrisch wegbranden is een agressieve maar doeltreffende manier om wratten te verwijderen. De techniek wordt soms ook toegepast bij genitale wratten. Vaak ontstaan echter littekens die vooral op de voetzolen blijvende hinder geven.

5. Wegsnijden
Wegsnijden garandeert niet dat het virus volledig wordt weggenomen. Bovendien kunnen er littekens ontstaan die op drukplaatsen erg pijnlijk kunnen zijn. Deze behandeling is dus niet aan te raden.
Kleine wratjes kan men onder lokale verdoving ook 'uitlepelen'. 

6. Lasertherapie
Een laserbehandeling kan interessant zijn voor uitgebreide platte wratten in het gezicht. Het is echter een dure en pijnlijke techniek, en de resultaten zijn niet beter dan bij bevriezing.

Bronnen:

www.uza.be/wratten-wat-doe-je-eraan

www.uzgent.be//nl/home/Lists/PDFs%20patienteninformatiefolders/wratten.pdf

www.cm.be/ziekte-en-behandeling/klachten-en-ziekten/wratten/behandeling

www.uzleuven.be/nl/wrat

www.kuleuven.be/studentenvoorzieningen/gezondheid/pdf/huisarts/consensus_verrcua.pdf

www.thuisarts.nl/wratten/ik-heb-last-van-wratten

www.nhg.org/sites/default/files/content/nhg_org/uploads/nhg-behandelrichtlijn_wratten.pdf




verschenen op : 25/02/2018 , bijgewerkt op 13/02/2019


pub