Brandwonden: hoe verzorgen?

dossier

Een brandwonde kan een klein ongemak zijn of een levensbedreigende situatie. Snel en juist handelen (koelen, beschermen, medische hulp inschakelen) is cruciaal. Voor kleine brandwonden volstaat thuiszorg met goede hygiëne en hydraterende zalf, maar bij twijfel geldt altijd: raadpleeg een arts of bel de hulpdiensten.

Brandwonden: verschillende graden

1. Eerstegraads brandwonden: De huid is rood, droog en pijnlijk, vergelijkbaar met een zonnebrand. Er zijn geen blaren en meestal geneest dit spontaan binnen een week.
2. Oppervlakkige tweedegraads brandwonden: De huid is rood tot roze en vaak glanzend of vochtig. Er vormen zich blaren die erg pijnlijk zijn. Deze wonden genezen doorgaans binnen 1 à 2 weken.
3. Diepe tweedegraads brandwonden: De huid oogt mat rood met bleke of witte zones. Ze zijn minder pijnlijk omdat sommige zenuwuiteinden beschadigd zijn. Het herstel verloopt trager en er kunnen littekens ontstaan.
4. Derdegraads brandwonden: Hierbij is de huid ernstig beschadigd en kan ze perkamentachtig wit, beige, bruin of zelfs zwart verkleuren. Er is geen pijn meer omdat de zenuwen vernietigd zijn. Deze wonden vereisen altijd medische behandeling.

Hoe verzorg je thuis kleine brandwonden? (Graad 1-2)

© Getty Images

• Spoel de brandwonde onmiddellijk met lauw stromend water, minstens 20 minuten.
• Gebruik nooit (ijs)koud water: dit kan de huid beschadigen of onderkoeling veroorzaken.
• Verwijder juwelen of horloges in de buurt van de wonde.

• Breng meerdere keren per dag een dun laagje hydraterende crème of zalf aan (bv. TEDRA, Eucérine, Uriage, La Roche Posay, Avène, Evian).
• Meestal is geen verband nodig. Als je toch wilt afdekken, breng dan eerst de zalf aan op een kompres.
• Bij zonnebrand: Volwassenen kunnen baat hebben bij koele douches en veel drinken tijdens de eerste 24–48 uur. Kinderen koel je best voorzichtig met lauw water (bv. samen onder de douche), zorg dat ze voldoende drinken en let op tekenen van uitdroging.
• Tegen de pijn kan de eerste dagen een milde pijnstiller (paracetamol) nuttig zijn.
  
  

• Werk altijd zo steriel mogelijk: was je handen, gebruik vloeibare zeep en eventueel desinfecterende gel.
• Bedek de wonde met een steriel kompres waarop je een dikke laag Flammazine (brandzalf) aanbrengt.
• Fixeer met een licht elastisch verband dat niet aan de huid plakt (bv. Peha Haft). Vermijd pleisters, die kunnen de huid irriteren.
• Vervang het verband dagelijks: spoel de wonde voorzichtig schoon onder warm water. Flammazine lost in water, waardoor het verband gemakkelijker loskomt.
• Droog nadien af met een steriel kompres.
• Blaren prik of knip je enkel open als ze erg gespannen zijn en pijn veroorzaken – doe dit met steriel materiaal.
• Genezing duurt doorgaans 1 tot 2 weken. De huid kan nog een tijd rood en jeukerig blijven. Hydrateer regelmatig; als de jeuk te hevig wordt, raadpleeg dan een arts.
• Bescherm de nieuwe huid minstens een jaar tegen de zon met een zonnecrème met hoge factor.
  
  

• Er tekenen van infectie (pus, toenemende pijn, koorts, onaangename geur) zijn.
• Het letsel niet verbetert of de roodheid wekenlang blijft.
• Je twijfelt over de diepte of de ernst van de brandwonde.

Wat doen bij ernstige brandwonden? (Graad 2-3)

• Haal het slachtoffer weg van de warmtebron.
• Doof brandende kledij door het slachtoffer te bedekken met een jas, deken of ander niet-synthetisch textiel.
• Laat het slachtoffer niet wegrennen, maar rol hem of haar over de grond of spoel de vlammen met water.
  
  

2. Koel 20 minuten onder lauw water

• Koel de brandwonde zo snel mogelijk (liefst binnen de 20 minuten na het letsel).
• Spoel minstens 20 minuten met lauw water (het koelste dat nog verdragen kan worden)
• Vermijd ijs of ijskoud water – dit kan extra schade veroorzaken of onderkoeling uitlokken.
• Koel altijd de wonde, niet de hele persoon.
• Verwijder ringen, armbanden of horloges bij zwelling.
  
  

3. Bedek de wonde

• Gebruik een steriel of schoon, vochtig kompres of eventueel huishoudfolie (bij ledematen).
• Bedek ook het slachtoffer zelf om afkoeling te vermijden.

4. Ga naar een dokter of spoed

• Bij brandwonden groter dan een muntstuk van 2 euro (ook tweedegraads).
• Bij brandwonden in het gezicht, op de handen, voeten of geslachtsdelen.
• Bij diepe of uitgebreide brandwonden (groter dan de handpalm van het slachtoffer).
• Raadpleeg altijd een arts om tetanusvaccinatie te controleren.
• Geef een slachtoffer met ernstige brandwonden geen eten of drinken in afwachting van medische hulp.

Chemische brandwonden behandelen

• Laat het slachtoffer onmiddellijk langdurig douchen (30–60 minuten). Zo wordt de chemische stof verdund en weggespoeld. Kleine kinderen lopen snel onderkoeling op: koel onder de douche en wikkel daarna in een (overlevings)deken.
• Verwijder doordrenkte kledij voorzichtig of knip ze los. Zo vermijd je dat de stof verder inwerkt.
• Vermijd verspreiding naar gezonde huid. Laat het spoelwater niet over onbeschadigde zones lopen.
• Neem contact op met het Antigifcentrum (070/245.245) en bewaar de verpakking. De samenstelling van de stof bepaalt soms een specifieke behandeling.

Elektrische brandwonden behandelen

• Schakel altijd eerst de stroom uit voor je het slachtoffer aanraakt. Zo voorkom je dat je zelf geëlektrocuteerd wordt.
• Koel daarna de brandwonde met lauw water. Dit beperkt de schade aan de huid.
• Bel de hulpdiensten. Elektrische letsels zijn altijd ernstig en vereisen medische opvolging, ook al lijkt de wonde klein. Geef het slachtoffer geen eten of drinken in afwachting van medische hulp.

Noodnummers bij brandwonden

Hulpdiensten: 112 of 100

Antigifcentrum (24/7): 070/245.245

Brandwondencentra in België:

• ZAS Cadix, Antwerpen: 03 339 76 40
• Militair Hospitaal Koningin Astrid, Brussel: 02 443 18 82
• UZ Gent: 09 332 34 90
• UZ Leuven: 016 34 87 50
• CHU Sart Tilman, Luik: 04 366 72 94

Bronnen: