Hormonale anticonceptie: verschillende middelen en methoden

dossier Verschillende vormen van anticonceptie beschermen u tegen zwangerschap met behulp van hormonen die beletten dat u een eisprong krijgt. Er komt dus geen eitje vrij uit uw eierstokken.

De pil en andere vormen van hormonale anticonceptie hebben naast het voorkomen van zwangerschap nog een aantal bijkomende gezondheidsvoordelen. Maar ook enkele nadelen. Die nadelen wegen meestal niet op tegen de voordelen. Hormonale anticonceptie kan dan ook door de meeste vrouwen zonder problemen gebruikt worden. In sommige omstandigheden kiest u echter beter voor een andere vorm van anticonceptie.

Meer lezen: Dossier Pil of geen pil? Voor- en nadelen van hormonale anticonceptie
Voor alle hormonale anticonceptiemiddelen hebt u een voorschrift van de arts nodig.

Twee grote groepen hormonale anticonceptie

Combinatiepil

• In de strip van de tweefasen-, driefasen- en vierfasenpil hebben de pillen een verschillende hoeveelheid hormonen, vooral progestageen, waardoor minder progestageen per cyclus wordt toegediend. U herkent deze pillen aan het feit dat de pillen in een strip twee, drie of vier kleuren hebben.
Tweefasenpillen kunnen gebruikt worden wanneer met een eenfasepil bloedverlies optreedt in de eerste helft van de cyclus.
Er zijn geen bewijzen dat driefasenpillen een betere controle van de cyclus en minder ongewenste effecten geven. Bovendien is het moeilijker om deze middelen zonder stopweek te gebruiken om de menstruaties uit te stellen, en is de kans op fouten bij de inname groter omdat elke pilstrip verschillende soorten pillen bevat.

Generaties
• Eerstegeneratiepillen bevatten het progestageen noresthisteron.
Eerstegeneratiepillen met hoge dosis oestrogeen (50 microgram) hebben vaker bijwerkingen. Artsen raden deze pil daarom meestal af.

• Tweedegeneratiepillen bevatten het progestageen levonorgestrel, norgestimaat of norethisteron. Ze bevatten minder oestrogeen dan de eerstegeneratiepillen (minder dan 50 microgram).
De tweedegeneratiepillen zijn meestal de eerste keuze.
Wel is met de pillen die minder dan 30 microgram ethinylestradiol bevatten, het risico van onregelmatig bloedverlies (spotting) en, bij obese vrouwen, van pilfalen bij het vergeten van een pil, groter.

• Derdegeneratiepillen bevatten het progestageen desogestrel of gestodene. Ze bevatten een lage dosis oestrogeen (minder dan 50 microgram).
Bij derdegeneratiepillen is het risico op bloedklonters (veneuze trombo-embolie) tweemaal zo hoog is als bij tweedegeneratiepillen.

• Vierdegeneratiepillen bevatten het progestageen drosperinone, chloormadinon, dienogest of nomegestrol.
Het is niet aangetoond dat deze pillen minder bijwerkingen heeft.

Pillen met stopweek
De meeste combinatiepillen hebben 21 pillen per strip. Deze slikt u gedurende 3 weken en daarna hebt u een stopweek. In de stopweek bent u ongesteld. Ook in de stopweek bent u beschermd tegen zwangerschap.

• Deze pil moet u elke dag op ongeveer hetzelfde tijdstip innemen, in de volgorde die op de strip staat aangegeven.
• U kunt de stopweek en dus de menstruatie ook overslaan door meteen na de vorige strip door te gaan met de volgende strip. Ook het verschuiven van de stopweek, bijvoorbeeld omdat u op vakantie gaat, is mogelijk met deze anticonceptiepil.

Pillen zonder stopweek
Er zijn ook pillen zonder stopweek, dus met 28 pillen per strip. Ze bevatten 24 pillen plus 4 placebopillen. Tijdens de vier dagen dat u een placebopil slikt, krijgt u een menstruatie.
Dit zijn: Bradley, Daylette, Droseffik, MarliesMylan, Mirelle, Yadere, Yaz en Zoely,
Qlaira bevat 2 placebo’s en de bloeding gaat bij deze pil doorgaans nog enkele dagen door nadat u bent gestart met de nieuwe strip.

Welke combinatiepil kiezen?

• Voor de meeste vrouwen wordt een tweedegeneratiepil met het progestageen levonorgestrel of norethisteron en het oestrogeen ethinylestradiol (30 microgram) aangeraden. Deze pil heeft de minste bijwerkingen. Omwille van het gebruiksgemak wordt meestal een monofasepil als eerste keuze voorgesteld.
Het gaat om volgende pilmerken: Eleonor 30, Microgynon 30, Nora 30, Steridel 30

• Nieuwere combinatiepillen met minder dan 30 microgram oestrogeen werken niet beter en geven ook niet minder bijwerkingen. Het risico van onregelmatig bloedverlies (spotting) en, bij obese vrouwen, van pilfalen bij het vergeten van een pil, is groter.

• Driefasepillen geven geen betere controle van de cyclus en hebben ook niet minder ongewenste effecten dan de eenfasepillen.

Hebt u voor de combinatiepil een doktersvoorschrift nodig?
Voor de pil hebt u altijd een voorschrift van een dokter nodig. Een gynaecologisch onderzoek is hiervoor niet nodig. Wel bekijkt uw arts samen met u welke pil het meest geschikt is. Na 3 tot 6 maanden zal uw huisarts uw bloeddruk controleren. Vanaf dan volstaat een jaarlijks medisch onderzoek.
De pil van een vriendin of van uw moeder meegebruiken, is geen goed idee. Ieder lichaam is anders.

Vanaf welke leeftijd mag u de pil gebruiken?
Er bestaat geen minimumleeftijd voor pilgebruik.
• Anticonceptie kan worden gestart vanaf het ogenblik dat een meisje menstrueert. Als eerste pil is een monofasische pil met 30 microgram ethinyloestradiol en levonorgestrel het meest geschikt.
• Menstrueert het meisje nog niet, dan wordt hormonale anticonceptie afgeraden. Is ze seksueel actief, dan adviseert men het gebruik van condooms.

Hoe lang mag u de pil nemen?
Er staat geen beperking op de duur dat u een pil mag nemen. Het is ook niet nodig om af en toe een paar maanden met de pil te stoppen om "uit te zuiveren": hier zijn geen voordelen van bekend, maar wel veel praktische nadelen.
• Als u ouder bent dan 35 jaar en zeker wanneer u rookt (meer dan 15 sigaretten per dag) en/of zwaarlijvig bent, neemt u beter geen combinatiepil maar kiest u beter voor een andere anticonceptiemethode, bijvoorbeeld de minipil, implantaatstaafje of spiraaltje.
• In principe kan u ervan uitgaan dat u niet meer vruchtbaar bent boven de 55 jaar. Als u vroeger in menopauze bent, moet u uiteraard de pil ook niet meer nemen.
• Als u niet meer seksueel actief bent, hoeft u evenmin nog een anticonceptiemiddel te gebruiken.

Wanneer mag u de combinatiepil niet gebruiken?
In principe mag elke vrouw de pil nemen. Maar in sommige omstandigheden wordt de pil afgeraden. Soms mag u geen combinatiepil maar wel een minipil (prikpil, staafje...) die alleen progesteron bevat, gebruiken. Bespreek dit met uw huisarts of gynaecoloog.

De combinatiepil wordt afgeraden:
• als u zwanger bent;
• als u 35 jaar of ouder bent en rookt (meer dan 15 sigaretten per dag);
• als u een hartinfarct of beroerte (CVA) hebt gehad;
• als u een hartklepziekte of een aangeboren hartaandoening met complicaties (zoals een te hoge bloeddruk in de longen) hebt;
• als u een bloedklonter in de benen (diepe veneuze trombose) of de longen (longembolie) hebt gehad;
• als u lijdt aan migraine met aura, zeker als u ook rookt;
• als u obees bent (BMI > 30);
• als u lijdt aan systemische lupus (SLE);
• als u een stoornis van de bloedstolling (trombofilie) hebt, bijvoorbeeld proteïne C-deficiëntie, proteïne S-deficiëntie, antitrombine-III-deficiëntie, factor Vleiden of antistoffen tegen fosfolipiden;
• als u antistollingsmiddelen tegen veneuze trombose moet nemen;
• als u constant een systolische bloeddruk boven 140 mmhg en diastolische bloeddruk boven 90 mmhg hebt;
• als u naast een hoge bloeddruk ook lijdt aan andere vaatziekten zoals angina pectoris of etalagebemen (claudicatio intermittens), of indien u reeds een TIA (een milde vorm van beroerte) hebt gehad.
• als u mogelijk een hormoonafhankelijke kanker, zoals borst- of baarmoederhalskanker, hebt of in het verleden hebt gehad;
• als u diabetes hebt die gepaard gaat met vaatafwijkingen (aan de nieren, de ogen...).
• als u een ernstige leverfunctiestoornis (zoals acute hepaitis of ernstige cirrose) of leverkanker hebt;
• als u ongewoon vaginaal bloedverlies hebt waarvan de oorzaak niet bekend is;
• als u groeihormoon gebruikt;
• in de vier weken voor een operatie waarbij u langere tijd geïmmobiliseerd bent of als u lange tijd geïmmobiliseerd bent (been in het gips, rolstoel...).

De voor- en nadelen van de combinatiepil moeten zorgvuldig afgewogen worden:
• Bij aanwezigheid van risicofactoren voor hart- en vaatziekten: roken, hoge bloeddruk, te hoog cholesterol, diabetes type 1 en 2, hart- en vaatziekten bij ouders, broers of zussen jonger dan 60 jaar, obesitas of verhoogde middelomtrek;
• als u rookt: beter is dan een spiraal of een methode met alleen progestageen (minipil, prikpil...);
• bij een verhoogde kans op bloedklonters (veneuze trombose): de pil met alleen progestageen heeft dan de voorkeur;
• Als een dicht familielid op jonge leeftijd (-45 jaar) een diepe veneuze trombose of longembolie heeft gehad.
• Als u migraine zonder aura hebt en ouder bent dan 35, zeker als u rookt;
Meer lezen: Dossier Pil of geen pil? Voor- en nadelen van hormonale anticonceptie

Mag u de combinatiepil gebruiken als u draagster bent van het borstkankergen (BCRA)?
Er is geen bewijs dat hormonale anticonceptie de kans op borstkanker verhoogt als u draagster bent van het borstkankergen (BCRA 1 of 2).

• Bent u jonger dan 30, dan wordt hormonale anticonceptie zelfs aangeraden omdat het het risico op baarmoederkanker blijvend verlaagt.
• Bent u ouder dan 35 jaar en draagster van het borstkankergen (BCRA), dan wordt de combinatiepil toch afgeraden. De minipil en het hormoonspiraal mag u wel gebruiken.
• Er is geen bezwaar tegen het gebruik van hormonale anticonceptie bij vrouwen bij wie borstkanker in de familie voorkomt, als onduidelijk is of er sprake is van een genmutatie.

Kan u starten met de combinatiepil terwijl u groeihormoon gebruikt?
Hormonale anticonceptie met een combinatiemiddel bevat verschillende hormonen, waaronder oestrogeen. Dit hormoon zorgt ervoor dat de groeischijven gaan sluiten. Met het gevolg dat de groei achteruit kan gaan.
Daarom wordt aangeraden om geen combinatiemiddel dat oestrogenen bevat te gebruiken tijdens een behandeling met groeihormoon, tenzij dit strikt noodzakelijk is. Bespreek dit met uw arts.

Mag u de combinatiepil gebruiken als u spataders hebt?
Dat vrouwen vaker last hebben van spataderen wordt toegeschreven aan de invloed van vrouwelijke hormonen, maar ook aan gebruik van hormonale anticonceptie.

• Bent u jonger dan 35 en hebt u spataders, dan is dit geen reden om de stoppen met hormonale anticonceptie.
• Bent u ouder dan 35, vooral als u rookt en/of zwaarlijvig bent, bespreekt u het best met uw arts of u hormonale anticonceptie kunt gebruiken. Een progestageen-alleen product (minipil, prikpil, implantaatstaafje of spiraal) is dan meer aangewezen.

Hoe gebruikt u de combinatiepil correct?
• De allereerste pil neemt u op de eerste dag van de menstruatie, en alleszins voor de vijfde dag. U bent dan onmiddellijk beschermd.
• U kunt ook op een ander moment starten. Maar gebruik dan de eerste 7 dagen naast de pil ook een condoom als u seks hebt. Pas als u 7 dagen de pil correct inneemt bent u beschermd. Bovendien moet u zeker zijn dat u niet zwanger bent als u start met de pil.
• Daarna neemt u de pil elke dag, liefst op een vast tijdstip (bijvoorbeeld voor het slapengaan).
• De verpakking van de pil zorgt er voor dat u zelf kan controleren of u ze geen dag hebt overgeslagen. Bij elke pil staat een dag van de week vermeld. Er mag nooit meer dan 36 uur tussen twee pillen zitten.
• Bij de meeste combinatiepillen slikt u 21 of 22 opeenvolgende dagen een pil, gevolgd door een pilvrije week (maximaal 7 dagen). Tijdens die week menstrueert u.
• Er zijn ook pillen op de markt met een innameschema 24+4, waardoor er geen pilvrije week meer is, maar er wel nog 'onttrekkingsbloedingen' optreden.
• De 8ste dag begint u weer met de pil, ook als u nog menstrueert. U begint dus altijd op dezelfde dag van de week met een nieuwe strip.
• Gebruikt u een twee-, drie- of meer fasenpil, dan moet u zeer goed op de volgorde van de kleurtjes letten.
• Doorslikken van de eenfasepil zonder stopweek is mogelijk, maar de manier waarop is afhankelijk van de samenstelling van de pil die u gebruikt. Dat kan nuttig zijn bij vrouwen die last hebben van menstruele ongemakken zoals pijnlijke maandstonden of premenstruele migraine.

Vanaf wanneer beschermt de pil tegen zwangerschap?
U bent beschermd tegen zwangerschap als u zeven dagen aaneengesloten de pil hebt genomen. In tegenstelling tot wat er soms gedacht wordt, hoeft u de pil dus niet eerst een volledige maand te hebben ingenomen alvorens ze werkt.
• Als u op de eerste dag van de menstruatie met uw eerste pilstrip begint, bent u vanaf dat moment tegen zwangerschap beschermd.
• Begint u op een andere dag? Dan bent u niet direct beschermd. Gebruik dan de eerste zeven dagen dat u de pil slikt ook nog een condoom als u wilt vrijen. Pas als u 7 dagen uw pil correct inneemt is de pil veilig en bent u beschermd.
• Als u de pil steeds op tijd inneemt, bent u voortdurend beschermd. Ook tijdens de stopweek bent u dan veilig.
• Het kan zijn dat u in de stopweek weinig of geen bloedverlies heeft. Het kan ook voorkomen dat u tussendoor wat bloed verliest, terwijl u nog niet in een stopweek bent. Ook dan bent u tegen zwangerschap beschermd (mits u geen pillen vergeten bent).
• De 8ste dag begint u weer met de pil, ook als u nog menstrueert. U begint dus altijd weer op dezelfde dag van de week met een nieuwe strip.

Kunt u toch zwanger raken als u de pil gebruikt?
Als u de pil correct inneemt, verhindert de pil meer dan 99% van de zwangerschappen.

• De kans dat u toch zwanger wordt bij correct gebruik, is ongeveer 0,3% per jaar. Dit betekent: als 1000 vrouwen één jaar lang de pil slikken, worden er gemiddeld drie vrouwen toch zwanger.
• In de praktijk zou het aantal zwangerschappen bij pilgebruik hoger liggen door incorrect gebruik: ongeveer 9 per honderd.

U kunt toch zwanger worden:
• als u meer dan één pil vergeet in te nemen;
• als u te laat bent begonnen met uw nieuwe pilstrip (de stopweek is langer dan 7 dagen);
• u hebt diarree gehad of hebt moeten overgegeven binnen de twee uur nadat u de pil hebt genomen.

Wat gebeurt er als u zwanger wordt terwijl u de pil neemt?
Indien u zwanger wordt terwijl u de pil nam, hoeft u niet te panikeren. De kans op aangeboren afwijkingen bij het kind door de hormonen in de pil is vrijwel onbestaand.
Zodra u weet dat u zwanger bent, moet u natuurlijk wel onmiddellijk stoppen met de pil.

Wat moet u doen als u één of meerdere pillen bent vergeten?
Minder dan 12 uur te laat
Dan kunt u ze nog innemen en is er niets aan de hand. Er mag nl. maximaal 36 uur zitten tussen 2 pilinnames.
Als u uw pil bijvoorbeeld altijd om 22 uur inneemt en u vergeet het 's avonds, dan kunt u nog tot 10 uur 's ochtends het vergeten tabletje innemen zonder dat de betrouwbaarheid verminderd is. Verder moet u de pilstrip op het normale tijdstip innemen. Meestal betekent dit dat u op die dag twee pillen moet slikken.

Meer dan 12 uur te laat?
Bent u meer dan 12 uur te laat, dan ligt er meer dan 36 u tussen de pilinnames en is de pil niet langer betrouwbaar.
Wat u dan precies moet doen hangt af van hoeveel pillen u wanneer vergeten bent.

1 pil vergeten
In dit geval moet u:
• de vergeten pil innemen,
• uw pilstrip verder innemen op het normale tijdstip, met normale stopperiode van 7 dagen. U bent nu veilig, ook al had u seks.
Bij één vergeten pil is NOOIT noodanticonceptie nodig.

2 of 3 pillen vergeten
Kijk naar uw strip en bekijk in welke week u deze pillen vergeten bent. Eén pilstrip bevat 3X7 pillen. Wat u moet doen, hangt af van de week waarin u uw pillen vergeten bent.

• In de eerste week (pil 1 tot 7)
- De laatst vergeten pil innemen én de pil van de dag waarop u het merkt + uw pilstrip verder innemen op het normale tijdstip
- De volgende 7 dagen moet u een condoom gebruiken als u wilt vrijen.
- Indien u in de 5 dagen voor de eerste vergeten pil seks hebt gehad, moet u de noodpil nemen. De noodpil moet binnen de 72 uur en tot maximum 5 dagen na het risicocontact genomen worden.

• In de tweede week (pil 8 tot 14) of verspreid over week 1 en week 2
- De laatst vergeten pil innemen én de pil van de dag waarop u het merkt + pilstrip verder innemen op het normale tijdstip
- De volgende 7 dagen een condoom gebruiken als u wilt vrijen.

• In de derde week (pil 15 tot 21) of verspreid over week 1, week 2 en week 3
In dit geval kunt u kiezen:
- Stop onmiddellijk met de pilstrip gedurende 7 dagen (te rekenen vanaf de eerste vergeten pil). Start een nieuwe strip na 7 dagen.
OF
- De laatst vergeten pil innemen én de pil van de dag waarop u het beseft.
- uw pilstrip verder innemen op het normale tijdstip
- de pilpauze overslaan en aansluitend een nieuwe pilstrip starten.

4 pillen of meer vergeten
(ofwel na elkaar, ofwel afzonderlijk)
In dit geval moet u
• De strip verder innemen, ga langs bij uw arts en gebruik ondertussen een condoom
• Als u elke maand pillen vergeet, is de pil niet geschikt voor u: bespreek alternatieven met uw arts
• De noodpil is enkel nodig als u in de 5 dagen voor de eerst vergeten pil seks had.

Wat moet u doen als u na de stopweek te laat bent gestart met een nieuwe pilstrip?

Als u één dag te laat gestart bent:
• De vergeten pil innemen.
• Uw pilstrip verder innemen op het normale tijdstip
U bent nu veilig, ook al had u seks in uw pilvrije week. U hoeft geen noodpil in te nemen.

Als u twee of meer dagen te laat gestart bent:
U bent niet beschermd tegen een zwangerschap.
• Gebruik naast de pil ook een condoom de volgende 7 dagen als u seks hebt.
• Neem zo vlug mogelijk de noodpil als u tijdens de voorbije 5 dagen seks hebt gehad.
Opgelet! Als u ook de laatste pil uit de vorige strip vergeten bent en u hebt seks gehad tijdens de 5 voorbije dagen, is de noodpil nodig. Ze moet binnen de 72 uur na het risicocontact genomen worden. Gebruik de volgende 7 dagen een condoom. Bent u later dan 72 uur, ga dan langs bij uw arts.

Wat moet u doen als u uw pilstrip kwijt bent?
Wanneer u uw pilstrip kwijt bent, dan neemt u de volgende strip en u begint met de inname ervan op de kalenderdag die aan de beurt is. U maakt de innamecyclus van 21 dagen af.
De begonnen strip kan u bewaren als reserve voor een zoekgeraakte tablet of om uw regels uit te stellen.
Pas op voor het door elkaar gebruiken van twee verschillende strips. En let ook op de vervaldatum van een als reserve bewaarde strip.

Wat moet u doen als u een pil kwijt bent?
Eenfasepil (alle pillen in de strip hebben dezelfde kleur)
• U neemt die dag de laatste pil van deze strip in, in plaats van de verloren pil. De volgende dag gaat u door waar u gebleven was, dus volgens de overeenkomstige dagen van de week. Op het einde van de pilstrip zal u dus 1 dag vroeger dan gewoonlijk stoppen. De pil beschermt ook als u een dag eerder met de inname stopt.
• Denk er aan dat u met de volgende strip ook een dag eerder begint. Stop nooit langer dan zeven dagen. Noteer voor de zekerheid op de kalender op welke dag u met de pil begonnen bent.
• Hebt u nog een reservestrip, dan kunt u de zoekgeraakte tablet ook daaruit aanvullen.

Tweefasepil (twee kleuren in de strip)
• Als u een pil van de eerste kleur verliest, neemt u een pil van de overeenkomstige kleur van een nieuwe pilstrip. Op die manier kan u op schema blijven. U kunt die nieuwe pilstrip nu niet meer gebruiken voor een volledige cyclus. U kunt deze strip wel gebruiken als reservestrip.
• Als u een pil van de tweede kleur verliest, neemt u het laatste tabletje van dezelfde pilstrip in de plaats van de verloren pil (dit komt waarschijnlijk niet overeen met de dag van de week die op het kaartje bij die pil hoort). De dagen daarna neemt u weer gewoon de pil verder op de overeenkomstige dag. Op het einde van de pilstrip zult u dus 1 dag vroeger dan gewoonlijk stoppen. Geen probleem, maar denk eraan om niet langer dan 7 dagen te pauzeren zonder pil. Vanaf dan start u dus ook 1 dag vroeger dan gebruikelijk weer met een nieuwe pilstrip en volgt u weer het normale schema van pilinname.

Driefasenpil (drie kleuren in de strip)
• Als u een pil van de eerste of de tweede kleur verliest, neemt u een pil van de overeenkomstige kleur van een nieuwe pilstrip. Op die manier kunt u op schema blijven. U kunt die nieuwe pilstrip nu niet meer gebruiken voor een volledige cyclus, maar wel als reservestrip.
• Als u een pil van de derde kleur verliest, neemt u het laatste tablet van dezelfde pilstrip in de plaats van de verloren pil (dit komt waarschijnlijk niet overeen met de dag van de week die op het kaartje bij die pil hoort, maar dat is niet erg.) De dagen daarna neemt u weer gewoon de pil verder op de overeenkomstige dag. Op het einde van de pilstrip zal u dus 1 dag vroeger dan gewoonlijk stoppen. Geen probleem, maar denk eraan om niet langer dan 7 dagen te pauzeren zonder pil. Vanaf dan start u dus ook 1 dag vroeger dan gebruikelijk weer met een nieuwe pilstrip en volgt u weer het normale schema van pilinname.

Hoe moet u de pil nemen bij een reis naar een land met een tijdsverschil?
• Als u naar het oosten reist is het eenvoudig: blijf gewoon uw pil innemen op het gebruikelijke moment van de dag, uitgedrukt in de plaatselijke tijd. Als u dus in België uw pil neemt om 22u 's avonds, neemt u de pil in Griekenland of in Thailand of Japan ook om 22u 's avonds plaatselijke tijd.

• Als u naar het westen reist, is het minder eenvoudig. Om het tijdverschil op een eenvoudige manier te overbruggen, laat u uw uurwerk op Belgische tijd staan gedurende de uren dat u onderweg bent en neemt u een tabletje ongeveer op het gebruikelijke Belgische tijdstip. Wanneer u aankomt (of wanneer u het grootste tijdverschil overbrugd hebt), neemt u nog een tabletje op het moment van de dag (plaatselijke tijd) dat u gewoonlijk uw pil neemt. Vanaf dan neemt u weer dagelijks op dat moment uw pil.

Een voorbeeld: Gewoonlijk neemt u de pil bij het slapengaan. U gaat op reis naar San Fransisco en zal ongeveer 12 à 14 uur onderweg zijn. De avond voor vertrek neemt u gewoon uw pil. De dag van vertrek laat u uw uurwerk op Belgische tijd staan, ook tijdens de reis. U neemt een tabletje rond 22u Belgische tijd. Dit is waarschijnlijk klaarlichte dag als u uit het vliegtuigvenster kijkt. Wanneer u aankomt in San Fransisco neemt u opnieuw om 22 uur (maar nu lokale tijd) een pil. Vanaf dan telkens elke avond.
• In elk geval: niet meer dan 36 uren tussen 2 pilinnames.

Wanneer de pil nemen als u in ploegen werkt?
• Tracht een ogenblik van de dag te vinden waarop u altijd wakker bent en waarop het mogelijk is om uw pil in te nemen.
• Lukt dit niet, neem dan de pil samen met iets dat u elke dag doet (vb. opstaan). Er mag gerust enkele uren variatie zijn elke dag. Als u bijvoorbeeld bepaalde dagen om 5 uur 's ochtends opstaat en andere dagen rond 11 uur in de voormiddag, kan u gerust de pil nemen elke dag "bij het opstaan".
• Er mag maximum 36 uren tussen 2 pilinnames liggen.

Hebben geneesmiddelen invloed op de betrouwbaarheid van de pil?
Sommige geneesmiddelen verminderen de betrouwbaarheid van de pil. De pil kan het effect van sommige geneesmiddelen ook versterken of afzwakken.
Bespreek dit altijd met uw huisarts als u geneesmiddelen moet nemen.

Welke geneesmiddelen?
• Bepaalde antibiotica zoals rifampicine en rifabutine die gebruikt worden bij de behandeling van tuberculose. Andere antibiotica hebben geen negatief effect.
• Sommige vermageringsmiddelen zoals Orlistat door het uitlokken van diarree.
• De anti-epileptica met uitzondering van valproïnezuur
• Sommige antivirale geneesmiddelen tegen HIV.
• Sommige antischimmelmiddelen zoals griseofulvin
• Geactiveerde kool (Norit)
• Sint-Janskruid (in een aantal kruidengeneesmiddelen).

Omgekeerd kan het gebruik van de anticonceptiepil ook de activiteit van een aantal geneesmiddelen doen afnemen. Dit geldt voor:
• sommige pijnstillers zoals aspirine en morfine;
• sommige slaap- en kalmeermiddelen zoals temazepam.

Bij andere geneesmiddelen kan de pil het effect versterken, waardoor dosisverlaging kan nodig zijn:
• Sommige slaap- en kalmeermiddelen zoals diazepam,
alprazolam en nitrazepam;
• sommige antidepressiva zoals imipramine;
• sommige antihypertinsiva zoals metoprolol en propranolol.
• sommige immuunonderdrukkende geneesmiddelen zoals cyclosporine.

Wat kunt u doen?
• Gaat het om een kortstondige behandeling, dan kunt u in overleg met uw arts tijdelijk een hoger gedoseerde pil zonder stopweek nemen en/of bijkomende anticonceptiemethoden zoals een condoom gebruiken.

• Bij een langerdurende behandeling, zoals bij het gebruik van anti-epileptica, is het verstandig om in overleg met uw arts een andere vorm van anticonceptie te kiezen, zoals de prikpil, hormoonspiraal of koperspiraal.

Is de pil veilig als u moet braken of diarree heb?
Na inname duurt het ongeveer twee uur vooraleer de pil is opgenomen in uw bloed.

Braken
Als u binnen de twee uur na inname van de pil moet braken, kan het zijn dat ze nog niet volledig is opgenomen in de bloedstroom.
• Neem dan een nieuwe pil uit een reservestrip. Let bij een strip met meerdere kleuren op dat u de goede kleur neemt.
• De volgende dag neemt u de volgende pil op het gebruikelijke tijdstip.
• Indien het braken aanhoudt, gebruikt u het best ook een condoom tot twee dagen na genezing.

Diarree
Als u last hebt van hevige diarree (meer dan 6 waterige stoelgangen binnen 24 uur) mag u er niet meer op rekenen dat de pil betrouwbaar is.
• Slik de pil wel gewoon door, maar gebruik ook een condoom tot 7 dagen na het ophouden van de diarree.
• Indien u tijdens uw eerste pilweek hevige diarree hebt gehad en u hebt seks gehad in de voorbije 5 dagen, neem dan zo snel mogelijk een noodpil in.

Werkt de pil minder goed bij overgewicht?
Mogelijk beschermt de pil iets minder goed bij zwaarlijvige vrouwen (BMI > 25). Vooral de hormonale pleister zou iets minder goed werken.

Wanneer is er bloedverlies als u de pil neemt?
Bij de meeste vrouwen zullen er maandstonden zijn tijdens de dagen dat u geen pil neemt. Deze duren enkele dagen, maar het bloedverlies is meestal korter, minder pijnlijk en minder in hoeveelheid dan de maandstonden zonder dat u de pil neemt.

Het kan gebeuren dat deze maandstonden al beginnen tijdens de laatste dagen van uw pilstrip. Het kan ook gebeuren dat het bloedverlies nog bezig is terwijl de pilvrije week al om is. Laat u hierdoor niet in de war brengen. Blijf steeds het schema van pilinname volgen zoals het hier beschreven staat. Het is de enige goede manier om beschermd te zijn tegen zwangerschap.
Soms treedt er "spotting" op. Dit is een zeer kleine hoeveelheid bloedverlies (enkele druppels) tijdens het nemen van de pil. Dit heeft vaak een bruinrode kleur en wordt "spotting" genoemd. U hoeft er geen aandacht aan te schenken. Het is geen reden om uw pilinname te veranderen.

Maakt de pil u minder vruchtbaar?
Terwijl u de pil neemt, bent u niet vruchtbaar. De pil heeft echter geen enkele nadelige invloed op uw vruchtbaarheid nadat u met de pil stopt. Dit wil zeggen dat uw normale cyclus weer kan hernemen vanaf het moment dat u meer dan 7 dagen met de pil bent gestopt. U kunt dus ook zwanger worden in die eerste normale cyclus zonder pil.
Soms gebeurt het dat het enkele weken tot maanden duurt vooraleer u uw eigen natuurlijke cyclus weer spontaan herneemt na de pilstop. Dit is heel normaal, en is niet afhankelijk van welke pil u genomen hebt, of van de duur dat u de pil nam.

Mag u zomaar stoppen met de pil?
U kunt met dit middel stoppen wanneer u wilt. U hoeft niet per se een pilstrip af te maken als u dat niet wilt. Als u stopt, krijgt u meestal na enkele dagen een bloeding. U bent na het stoppen met de pil wel meteen vruchtbaar en kunt dus direct zwanger worden.

Als u stopt omdat u zwanger wilt worden, raden sommige artsen aan om eerst een gewone menstruatie af te wachten. Het tijdstip van bevruchting en de datum van bevalling zijn dan gemakkelijker uit te rekenen.

Wanneer mag u zwanger worden nadat u gestopt bent met de pil?
Het is een veelgehoorde mythe dat u de eerste maanden na de pilstop beter nog niet zwanger wordt. Er is geen enkele medische reden waarom dit niet zou mogen.

Hoelang moet u na een zwangerschap wachten met de pil?
• Het gebruik van combinatiepreparaten (pil, ring, pleister) met oestrogeen en progestageen tijdens de eerste zes weken niet aangeraden vanwege het risico op diepe veneuze trombose, een risico dat ook tijdens de zwangerschap flink verhoogd is.
• Mogelijk hebben deze combinatiepreparaten ook een negatief effect op de hoeveelheid borstvoeding. Ook daarom moet u minstens zes weken wachten indien u borstvoeding geeft.
• Na een misval of een abortus kunt u na 5 dagen starten met de combinatiepil. Wacht u langer, dan moet u de eerste zeven dagen een bijkomende bescherming gebruiken, bijvoorbeeld een condoom.

Mag u de pil gebruiken als u borstvoeding geeft?
Indien u borstvoeding geeft, mag u de combinatiepil niet gebruiken omdat dit de melkproductie remt. Wacht tot u minstens zes weken borstvoeding geeft. U kunt wel onmiddellijk een minipil gebruiken.

Hoe kunt u uw menstruaties uitstellen of vervroegen met de pil?
Wanneer u de combinatiepil gebruikt, is het redelijk eenvoudig de menstruatie te vervroegen of uit te stellen, zonder het risico te lopen dat u zwanger raakt. Dat kan bijvoorbeeld handig zijn als u op vakantie gaat, in de examenperiode enzovoorts.
In tegenstelling tot wat velen denken vormt dit geen probleem voor de gezondheid. Hoe langer de menstruatie wordt uitgesteld, hoe groter de kans is op doorbraakbloedingen. Er treedt dan een bloeding op, die doordat ze onverwacht komt, vervelender kan zijn dan een gewone menstruatie.
Vraag hoe dan ook vooraf raad aan uw arts

Menstruatie vervroegen
• Neem minder stopdagen tussen de 2 strips of stop eerder met een strip. Na 2 of 3 dagen komt de menstruatie. Daarna begint u een nieuwe strip.
• U moet wel minimaal 14 dagen achter elkaar een pil nemen en mag nooit langer dan 7 dagen stoppen. De pil is dan minder betrouwbaar.

Menstruatie uitstellen
1. U gebruikt een (alle tabletjes op de pilstrip hebben dezelfde kleur)
• Begin aan het einde van een pilstrip direct met een nieuwe strip. U heeft dus geen stopweek. Elke dag dat u een pil slikt, stelt u de bloeding weer een dag uit.
• U hoeft de tweede pilcyclus niet tot het einde door te nemen; als u uw maandstonden bijvoorbeeld 1 week wilt uitstellen, neemt u de pil 1 week langer. Wanneer u dan stopt met de pil en een pilvrije week inlast, zullen uw regels beginnen tijdens die week zonder pil.
• Na 7 dagen onderbreking (zeker niet langer) begint u een volledig nieuwe pilstrip.
• U kunt tot 3 volledige strips achter elkaar nemen. Houd er wel rekening mee dat dan de kans groter wordt dat u tussenbloedingen krijgt.

2. U gebruikt een twee- of driefasenpil (in de pilstrip zitten pillen met twee of drie kleuren)
In een strip zitten pillen met verschillende kleuren. Elke kleur bevat een andere hoeveelheid of combinatie van hormonen. Alleen de laatste kleurenrij pillen van de strip is geschikt voor doorslikken.
• Start aan het eind van de pilstrip direct met het rijtje met de laatste kleur van de volgende strip. Bij doorslikken houdt u dus steeds de eerste kleurrij(-en) van elke strip over.
• Een andere mogelijkheid is om onmiddellijk voor het ingaan van de stopweek over te schakelen op een eenfasepil met eenzelfde of hoger progestageengehalte.

3. U gebruikt de combinatiepil met een pilstrip van 28 pillen (waarvan dus 6 of 7 neppillen voor de laatste week)
• Dan stapt u na de 21ste pil over op de volgende strip. U slaat dus de 'nep'pillen over.
• Wilt u de menstruatie langdurig uitstellen, dan slikt u steeds alleen de eerste 21 pillen van de strip.

4. U gebruikt geen hormonale anticonceptiva
Ook als u geen hormonale anticonceptie gebruikt, kunt u uw menstruaties uitstellen door tijdelijk een pil te nemen.
• Uw arts kan een progestageen-alleen pil (minipil) voorschrijven. Als de inname ten laatste start ongeveer een week voor het verwachte begin van de menstruatie, kunt u de menstruatie twee tot drie weken uitstellen.
• Een betere methode is om tijdelijk twee maanden voor u bijvoorbeeld op vakantie vertrekt, een combinatiepil te slikken.

Hoe schakelt u over van de ene pil op de andere?
Overschakelen van het ene type of merk pil naar het andere kan zonder problemen.
• Na de pilvrije dagen start u een nieuwe pilstrip van de nieuwe pil in plaats van een nieuwe pilstrip van de oude pil. Verder verandert er niets.
• Schakel dus niet over midden in een pilstrip.

Waarom is de combinatie van roken en pilgebruik slecht?
De pil gebruiken in combinatie met roken zorgt voor een verhoogde kans op hart- en vaatziekten en op een bloedklonter (veneuze trombose).
Vooral vrouwen boven de 35 jaar mogen geen pil gebruiken als ze roken.

Hoeveel kost de combinatiepil?
De prijzen van de verschillende pillen variëren sterk: de prijzen kunnen uiteenlopen van 5 tot 15 Euro per maand. De duurste pillen zijn niet noodzakelijk het meest geschikt voor u. Er bestaan ook goedkopere generische versies van vele pillen.
Bovendien worden sommige pilmerken terugbetaald door het ziekenfonds en zijn ze zelfs gratis als u jonger dan 21 jaar bent. Vraag uw arts hiermee rekening te houden bij het voorschrijven van een pil.

U bent jonger dan 21?
Als u jonger dan 21 bent, geniet u van een extra tegemoetkoming van ongeveer 3 Euro per maand, waardoor de pil minder kost of zelfs gratis kan zijn. Die extra tegemoetkoming geldt niet alleen voor de pil en minipil, maar ook voor andere voorbehoedmiddelen zoals prikpil, pleisters, spiraaltjes, implantaten, morning-after pil, enzovoorts.
• Heel wat combinatiepillen van de ‘2e generatie’ zijn helemaal gratis als u 20 jaar of jonger bent. Ook het koperspiraaltje is gratis voor vrouwen jonger dan 21 jaar.
• Bij de aankoop in de apotheek wordt de aanvullende tegemoetkoming automatisch verrekend na voorlegging van uw identiteitskaart.
• In uitzonderlijke gevallen betaalt u toch de volledige prijs bij de apotheker. U ontvangt dan wel een formulier waarmee u bij uw ziekenfonds de tegemoetkoming kunt vragen. Dit geldt o.a. voor middelen waarvoor geen doktersvoorschrift nodig is en die u zonder voorschrift aankoopt (bv. de morning-after pil).

De exacte terugbetaling en de prijs die u zelf dient te betalen, kunt u raadplegen op de website van het Riziv. 

Voordelen combinatiepil
• De betrouwbaarheid van de pil is groot. Bij juist gebruik is de kans op zwangerschap ongeveer 0,3 per 100 vrouwen per jaar.
• U moet niets doen tijdens seks om u te beschermen tegen zwangerschap.
• Wanneer u stopt met de pil, kunt u onmiddellijk zwanger worden.
• Kortere en regelmatiger menstruaties.
• Minder bloedverlies.
• Minder pijn tijdens de menstruaties.
• Minder premenstruele spanningen.
• U kunt ze gebruiken om menstruaties uit te stellen.
• De pil heeft een gunstig effect hebben op acne.
Meer lezen: Dossier Pil of geen pil? Voor- en nadelen van hormonale anticonceptie

Nadelen combinatiepil
• U moet elke dag een pil innemen, gedurende 21 of 22 dagen, daarna volgt een stopperiode van maximaal 7 dagen. In de stopperiode is er meestal een bloeding van enkele dagen.
• Als u meer dan één pil vergeet in te nemen, bent u minder of niet meer beschermd en kunt u zwanger worden.
• Ze beschermt niet tegen seksueel overdraagbare infecties.
Meer lezen: Dossier Pil of geen pil? Voor- en nadelen van hormonale anticonceptie

Mogelijke bijwerkingen combinatiepil
• De combinatiepil kan neveneffecten veroorzaken, zoals misselijkheid, hoofdpijn, borstspanning, tussenbloedingen of stemmingswisselingen. Meestal verdwijnen deze bijwerkingen spontaan na verloop van tijd. Verdwijnen deze niet spontaan, dan gaat u het best langs bij uw huisarts voor een pil met een andere samenstelling.
• De pil kan een negatief effect hebben op uw libido (lustgevoelens).
• De combinatiepil geeft een zeer licht verhoogd risico op bloedklonters (trombose) en op hart- en vaatziekten, vooral bij vrouwen die roken en bij vrouwen met overgewicht. .
• De combinatiepil verhoogt na langdurig gebruik (meer dan 5 jaar) het risico op baarmoederhalskanker zeer licht, en mogelijk ook op borstkanker. Dat effect verdwijnt geleidelijk als u stopt met de pil.
Meer lezen: Dossier Pil of geen pil? Voor- en nadelen van hormonale anticonceptie

Vaginale Ring

Hormonale Pleister

Minipil (Pop)

De exacte terugbetaling en de prijs die u zelf dient te betalen, kunt u raadplegen op de website van het Riziv. 

Extra terugbetaling door uw ziekenfonds
Sommige ziekenfondsen voorzien ook voor wie ouder dan 21 jaar is, een extra terugbetaling voor de minipil.
Informeer daarover bij uw ziekenfonds.

Voordelen minipil
De minipil heeft dezelfde voordelen als de combinatiepil.
Omdat ze geen oestrogenen bevat, is ze vooral geschikt voor vrouwen die geen oestrogenen mogen of willen gebruiken
• Bij juist gebruik is het risico op zwangerschap vergelijkbaar met de gewone combinatiepil (ongeveer 0,3 per 100 vrouwen per jaar).
• U moet niets doen tijdens seks om u te beschermen tegen zwangerschap.
• Wanneer u stopt met de pil, kunt u onmiddellijk zwanger worden.
• U kunt deze pil ook op oudere leeftijd blijven nemen.
• De minipil mag kort na de bevalling worden gebruikt, ook als u borstvoeding geeft.
• De minipil verhoogt waarschijnlijk het risico op kanker (baarmoederhalskanker en borstkanker) niet.
• De minipil verhoogt het risico op
bloedklonters (trombose) en op hart- en vaatziekte niet.
Meer lezen: Dossier Pil of geen pil? Voor- en nadelen van hormonale anticonceptie

Nadelen minipil
• U moet elke dag een pil innemen, rond hetzelfde tijdstip (met een marge van maximaal twaalf uur). Als u de pil bent vergeten, moet u ze binnen de twaalf uur innemen om de anticonceptieve werking niet te verliezen. Als u langer dan 24 uur wacht, kunt u zwanger worden.
• Met de minipil kunt u uw menstruaties niet regelen.
• Door het ontbreken van oestrogenen is het bloedverlies vooral tijdens de eerste maanden van het gebruik onregelmatig en onvoorspelbaar. Ze is dan ook minder geschikt voor wie een regelmatige cyclus belangrijk vindt.
• Ze beschermt niet tegen seksueel overdraagbare infecties.
Meer lezen: Dossier Pil of geen pil? Voor- en nadelen van hormonale anticonceptie

Mogelijke bijwerkingen
• Een veel voorkomende klacht zijn menstruatiestoornissen: onregelmatig, meer of minder, tussentijdse doorbraakbloedingen... Het totale bloedverlies is bij het gebruik van deze middelen echter minder dan wanneer er geen hormonen zouden worden gebruikt.
• Na verloop van tijd kunnen de menstruaties helemaal uitblijven. Er kunnen wel doorbraakbloedingen optreden. Ook als de bloedingen wegblijven, is het middel betrouwbaar.
• Ze kan soms neveneffecten veroorzaken, zoals misselijkheid en braken, hoofdpijn, borstspanning en -pijn, lichte gewichtstoename, libidovermindering, stemmingswisselingen en prikkelbaarheid. Meestal verdwijnen deze bijwerkingen spontaan na verloop van tijd. Verdwijnen deze niet spontaan, dan gaat u het best langs bij uw huisarts voor een pil met een andere samenstelling.
• In tegenstelling tot de combinatiepil kan de minipil soms acne en overdadige haargroei (hirsutisme) of haaruitval uitlokken.
Meer lezen: Dossier Pil of geen pil? Voor- en nadelen van hormonale anticonceptie

Prikpil

Hormoonstaafje (Implantaat)

Hormonaal Spiraal

Lees ook: Spiraal - IUD

Bronnen
www.seksualiteit.be
www.allesoverseks.be
www.kuleuven.be/ugp/patientinfo/seksualiteit
www.inami.fgov.be/SiteCollectionDocuments/consensus_lange_tekst_20130516.pdf
www.domusmedica.be/richtlijn hormonale anticonceptie
www.bcfi.be
www.mijnvoorbehoedsmiddel.be
https://www.nhg.org/standaarden/volledig/nhg-standaard-anticonceptie
www.thuisarts.nl/anticonceptie
www.sense.info/
www.anticonceptie-online.nl/
www.anticonceptie.nl
www.spreekuurthuis.nl
www.nhs.uk/conditions/contraception-guide/Pages/contraception.aspx
http://plannedparenthood.org/learn/birth-control/birth-control-pill
www.asrm.org