dossier Als eerstehulpverlener is het niet altijd gemakkelijk om het verschil te zien tussen een kneuzing, verstuiking, ontwrichting of breuk. Hoe kan je de letsels van elkaar onderscheiden? En wat kan je doen om te helpen?
Lees ook: Wat zijn de belangrijkste risicofactoren voor vallen bij ouderen en wat kan je eraan doen?
Een kneuzing komt voor wanneer weefsels gekneld geraken door een val, stoot of inklemming. Spieren, zenuwuiteinden of bloedvaten raken gekwetst.
Een verstuiking treedt op door een verkeerde beweging, maar ook wanneer je verkeerd neerkomt bij een sprong. De bewegingsmogelijkheid van een gewricht wordt overschreden waardoor de gewrichtsbanden en het gewrichtskapsel kunnen scheuren. De omliggende bloedvaten en zenuwen kunnen ook beschadigd geraken.
Bij een ontwrichting verschuiven twee botuiteinden (die samenkomen in een gewricht) ten opzichte van elkaar. Het gewrichtskapsel wordt beschadigd en de gewrichtsbanden kunnen scheuren. Door zwelling van de omliggende weefsels kunnen bloedvaten en zenuwen gekneld of beschadigd geraken zodat onherstelbare schade ontstaat. Als er een open wonde is, spreken we van een open ontwrichting. Dit letsel wordt veroorzaakt door direct geweld van buiten uit (slag, stoot of val) of door een inwerkende kracht van binnen (verdraaiing van een lidmaat).
Bij een breuk breekt het bot volledig of gedeeltelijk. Als het lichaam ter hoogte van de breuk een wonde vertoont, spreken we van een open breuk, zelfs als het gebroken bot niet zichtbaar is. Rechtstreeks inwerkend geweld, overbelasting of aandoeningen zoals botontkalking kunnen dit letsel veroorzaken.
Als eerstehulpverlener is het niet altijd gemakkelijk om het verschil te zien tussen een kneuzing, verstuiking, ontwrichting of breuk. Volgende beschrijving kan je hierbij helpen.
Bij een kneuzing of verstuiking kunnen optreden:
• pijn
• zwelling
• blauwverkleuring
• verminderde bruikbaarheid van het lidmaat
Bij een ontwrichting of breuk kunnen ook voorkomen:
• abnormale stand van het lidmaat of gewricht
• abnormale (on)beweeglijkheid van het lidmaat
• bloeding
• zichtbare botfragmenten
Lees ook: Enkelverstuiking: niet altijd röntgenfoto’s of gipsverband nodig
• Een ernstige bloeding bij een open breuk of ontwrichting moet eerst gestelpt worden. Doe dit door rechtstreeks op de wonde te drukken. Denk hierbij aan besmettingsgevaar en draag wegwerphandschoenen.
• Koel het letsel af met ijs. Hou tijdens het afkoelen het ijs niet rechtstreeks tegen de huid. Wikkel er eerst een handdoek of andere doek rond. Doe dit maximaal 20 minuten. Je kan ook een koelzakje gebruiken. Bij een open breuk dek je de wonde eerst af met een steriel kompres.
• Beweeg het getroffen lidmaat zo weinig mogelijk.
• Als het gaat om een gekwetst been of een pijnlijke voet, laat het slachtoffer er dan niet op steunen.
• Zet ledematen die een abnormale stand vertonen nooit opnieuw recht.
• Raadpleeg professionele hulp bij vermoeden van een breuk, ontwrichting of ernstige verstuiking, als de pijn blijft duren of bij twijfel.
Lees ook: Vijf vragen over wondverzorging
De bekende ICE-regel (koelen, immobilisatie, compressie en elevatie) wordt niet meer toegepast in de eerste hulp. Wetenschappelijk onderzoek heeft de effectiviteit van compressie en elevatie namelijk niet aangetoond.
 |
 |
