- dossierWat zijn hormoonverstoorders en hoe gevaarlijk zijn ze voor onze gezondheid?
- nieuwsHoe kan je je (ongeboren) baby en kinderen beschermen tegen hormoonverstoorders?
- dossierInvriezen van eierstokweefsel bij kanker (oncofreezing)
- dossierTot welke leeftijd anticonceptie gebruiken?
- dossierMenopauze: de behandeling
Het premenstrueel syndroom (PMS): symptomen en behandeling
dossier
Lees ook: HMB: Hevig menstrueel bloedverlies
De term ‘premenstrueel syndroom’ (PMS) werd voor het eerst gebruikt in 1931 door de Amerikaanse gynaecoloog Robert T. Frank (1875-1949), om het brede scala aan fysieke en psychische klachten aan te duiden die kunnen optreden in de periode vóór de menstruatie. Sindsdien zijn ruim 150 verschillende klachten als symptoom van PMS beschreven. |
Wat is PMS?
Lees ook: Dysmenorroe (menstruatiepijn): wat doen bij pijnlijke maandstonden?
Lees ook: Wat zijn de symptomen van endometriose?
PMDD: extreme vorm van PMS
Lees ook: Menstruele of hormonale migraine: wat kan je eraan doen?
Symptomen van PMS
- De meest voorkomende lichamelijke klachten zijn: zwelling van de borsten met mastodynie (pijn in de borstklier), opgeblazen gevoel in buik, oedeem (vochtopstapeling) in de vingers en de enkels, gewichtstoename en hoofdpijn (migraine). Lumbalgie (lage rugpijn) en maagpijn kunnen de dagelijkse activiteiten eveneens behoorlijk hinderen. Sommige vrouwen klagen over acne.
- De meest voorkomende emotionele klachten zijn stemmingsveranderingen, zoals toegenomen prikkelbaarheid, angst, gespannenheid en het verlies van zelfcontrole. Soms is er zelfs sprake van neiging tot agressiviteit. Vaak verkeren vrouwen met PMS in een labiele gemoedstoestand en voelen zij zich somber en depressief.
- Tot de gedragsgebonden klachten behoren concentratiestoornissen, lusteloosheid en algemene vermoeidheid, het vermijden van sociale activiteiten, een verandering van het libido (minder, of juist méér zin in seks) en een toegenomen trek in zoetigheid, voornamelijk chocolade.
Lees ook: Is hormonale anticonceptie goed of slecht als u acne hebt?
Mogelijke oorzaken
- Schommelingen in de hormoonhuishouding: de cyclische schommelingen in het gehalte van de vrouwelijke hormonen oestrogeen en progesteron (die de vruchtbaarheid van de vrouw regelen) zouden verantwoordelijk zijn voor zowel de fysieke als psychische/emotionele veranderingen. Deze hypothese wordt ondersteund door het feit dat PMS nooit optreedt vóór de menarche of na de menopauze. Vrouwen bij wie de eierstokken werden weggenomen, of die geneesmiddelen nemen die de werking van de eierstokken onderdrukken, ondervinden evenmin PMS-klachten. Daar staat tegenover dat men nog altijd geen significante verschillen heeft kunnen vaststellen tussen de oestrogeen- of progesteronspiegels van vrouwen met PMS en de hormonenspiegels van vrouwen die geen klachten hebben.
- Stress: hoewel stress als een causale factor werd aangeduid, lijkt dit eerder een gevolg te zijn van het premenstrueel syndroom, dan een oorzaak.
- Psychosociale problematiek: denk aan depressie, relationele moeilijkheden, mishandeling of incest in het verleden. Epidemiologische studies hebben vooralsnog geen verband aangetoond tussen het premenstrueel syndroom en psychosociale problemen of de sociaaleconomische klasse.
- Allergie en nutritionele factoren: bepaalde voedingsmiddelen, en met name chocolade, alcohol en cafeïne (in onder meer koffie en cola) zouden het premenstrueel syndroom kunnen bevorderen.
- Uit tweelingenstudies is gebleken dat een genetische invloed waarschijnlijk is: bij eeneiige tweelingen bedraagt het percentage individuen dat dezelfde klachten heeft 93 %, terwijl dit bij twee-eiige tweelingen 44 % is en in een controlegroep van 'gewone' zussen 31 %. Dochters van vrouwen die aan PMS lijden of leden, hebben vaker last van dit soort klachten dan dochters van vrouwen die geen premenstruele symptomen vertonen of vertoonden. De vraag is echter of dit het gevolg is van erfelijke factoren of van aangeleerd gedrag. Wie er op voorhand vanuit gaat dat de maandstonden onaangenaam (zullen) zijn, omdat dit het beeld is dat je van huis uit hebt meegekregen, zal mogelijk alerter reageren op onaangename lichamelijke en emotionele symptomen als deze optreden. De waardering die men voor de menstruatie heeft speelt een rol. In culturen waar vrouwen trots zijn op hun menstruaties komt PMS nagenoeg niet voor.
- De hypothese die momenteel de meeste aanhang kent, is dat het PMS wordt veroorzaakt door een tekort aan de neurotransmitters gamma-aminoboterzuur en serotonine op sommige momenten van de menstruele cyclus. Neurotransmitters zijn signaalstoffen die zenuwimpulsen overdragen. Onvoldoende werking van de neurotransmitter serotonine zou mede verantwoordelijk zijn voor het ontstaan van depressies en angsten. Serotonine - dat ook wel het ‘gelukshormoon’ wordt genoemd - is van invloed op ons humeur en zelfbeeld en speelt een rol bij het regelen van ons slaappatroon en onze eetlust.
Lees ook: Wat zijn hormonen en wat doen ze?
Behandeling
1. Beweging
Lees ook: Alles wat je moet weten over hysterectomie
2. Voeding
- Vermijd schommelingen in de bloedsuikerspiegel door geregeld (om de 3 à 4 uren) een kleine, gezonde maaltijd te nemen. Denk aan een soepje, havermout of een salade. Vermijd snelle koolhydraten (wit brood, witte pasta) en suikerrijke producten omdat deze al snel tot een nieuwe dip in de bloedsuikerspiegel en dus een eetbui leiden.
- Kies voor volkorenproducten om de bloedspiegel stabiel te houden en eet extra veel groene groenten. Groenten - zoals spinazie of boerenkool - bevatten calcium.
- Van calcium is aangetoond dat het PMS-klachten kan verlichten. Lange tijd werd vitamine B6 gepromoot als hét middel tegen de meeste PMS-klachten. Op dit moment zijn hiervoor echter onvoldoende wetenschappelijke bewijzen. Bovendien is deze wateroplosbare vitamine niet zo onschuldig als aanvankelijk werd gedacht. Een teveel kan leiden tot een beschadiging van de zenuwen.
- Drink veel water of kruidenthee en minder met zout om het opgeblazen gevoel door vocht vasthouden te verminderen.
- Probeer cafeïne (onder meer in koffie, thee, chocolade, cola) en alcohol te vermijden.
- De bekende drang naar chocolade is niet toevallig. Chocolade bevat fenylethylamine, een stof die belangrijk is voor de aanmaak van serotonine. In die zin zou je chocolade als zelfmedicatie kunnen beschouwen. Kies de donkerste en puurste chocolade die je kunt vinden.
Lees ook: Hypocalciëmie: wat zijn de symptomen van een calciumtekort?
3. Medicatie
Voor de behandeling van PMS bestaan geen speciale medicijnen. Soms worden hormoontherapie (bijvoorbeeld de anticonceptie) of medicatie tegen depressie voorgeschreven. Daarnaast kunnen zelfzorgmiddeltjes, zoals pijnstillers tegen hoofdpijn of voedingssupplementen, verlichting geven bij bepaalde PMS-klachten. Medicijnen hebben echter ook bijwerkingen.
Lees ook: Pil of geen pil? Voor- en nadelen van hormonale anticonceptie
Lees ook: Dysmenorroe (menstruatiepijn): wat doen bij pijnlijke maandstonden?