dossier
Het belang van de rhesusfactor is zeer groot in de verloskunde. Nog maar sinds enkele tientallen jaren kan men met een inspuiting voorkomen dat kinderen zeer zwaar gehandicapt geboren worden en veelal ook overlijden in het geval van een rhesusnegatieve moeder en een rhesuspositief kind. Toch is het probleem niet zo eenvoudig en moet je alert zijn als je als vrouw een rhesusnegatieve bloedgroep hebt.
© Getty Images
Bloed behoort tot een bepaalde bloedgroep en wordt geclassificeerd aan de hand van de chemische structuur van de dunne wand van de rode bloedcellen. Zo kennen we de bloedgroepen A, B, AB en O. De bloedgroep is belangrijk wanneer een persoon een bloedtransfusie nodig heeft: bloed van een verkeerde bloedgroep kan heel wat schade aanrichten. Bij elke bloedgroep hoort een positief of een negatief teken vb. A positief of A+.
In 1937 ontdekten Landsteiner en Wiener naast het bovengenoemde bloedgroepensysteem een nog verdergaand systeem, met name het rhesussysteem. Dit systeem omvat verschillende factoren (C,c,D,d,E,e) waarvan factor D de belangrijkste is. Ongeveer 85% van de populatie heeft rode bloedcellen met factor D en is dus rhesuspositief. De overige 15% is rhesusnegatief en heeft dus geen factor D.
Het rhesusfactor-gen is er in twee vormen: D en d. Als je rhesuspositief bent, heb je DD of Dd. Je hebt dan in ieder geval van één ouder een D geërfd. Ben je rhesusnegatief, dan heb je dd. Van beide ouders heb je dan een d gekregen. Wanneer je zelf vader of moeder wordt, geef je dus een van de twee vormen aan je kind door:
Indien het kind rhesuspositief is, kan dit aanleiding geven tot vorming van antistoffen bij de rhesusnegatieve moeder. Enkele druppels volstaan om problemen te veroorzaken.
Lees ook: Zwangerschapskalender: je zwangerschap van week tot week
De rhesusnegatieve moeder zal dus antistoffen aanmaken die door de placenta gemakkelijk naar de foetus kunnen gaan. Deze antistoffen zullen zich vasthechten op de antigenen van de rode bloedcellen van de foetus. Het gevolg is dat er hemolytische anemie (bloedarmoede ten gevolge van een versnelde afbraak van rode bloedcellen) optreedt. Bij ernstige bloedarmoede bij de foetus heeft zijn hart last om het bloed rond te pompen waardoor zich vocht ophoopt in de buik en rond de longen van het kind. Dit heeft dus soms foetaal hartlijden (hartdecompensatie) en hydrops (abnormale vochtophoping in de lichaamsholten) als gevolg.
De zwangerschap kan evolueren tot miskraam of een mors in utero (doodgeboren kind). Zeer gevaarlijk voor de foetus is immers ook het bilirubine (= toxisch product dat vrijkomt door celdestructie). Het nietgebonden bilirubine zet zich vast in de weefsels van het kind (het gevolg is geelzucht)) en in de hersenen met onherstelbare schade aan het zenuwstelsel als gevolg.
Lees ook: Interview met Manu Keirse: hoe omgaan met zwangerschapsverlies?
Op het moment van de bevalling is de kans op foeto-maternele transfusie groot. De rhesusnegatieve moeder zal dus antistoffen vormen tegen de lichaamsvreemde antigenen (= rhesusimmunisatie) door tijdens de bevalling in contact te komen met het bloed van haar rhesuspositief kind. Na een bevalling kan men bij 40 tot 50% van de moeders onmiddellijk foetale rode bloedcellen in de circulatie terugvinden. Bij een keizersnede stijgt dit cijfer zelfs tot 80%. In 17% van de gevallen maken de vrouwen in die mate antistoffen aan, dat het gevaar voor het kind in een tweede zwangerschap enorm groot zal zijn.
Lees ook: Wanneer mag je opnieuw zwanger worden na een miskraam?
Het belang van de rhesusfacor is dus zeer groot. Gedurende de zwangerschap zal de rhesusnegatieve moeder af en toe een bloedtest ondergaan om te zien of er zich niet accidenteel rhesuspositieve rode bloedcellen in de moederlijk circulatie bevinden.
Als rhesusnegatieve zwangere is het heel belangrijk om elke val of stoot of vorm van bloedverlies (hoe miniem ook) steeds aan de arts te melden.
Lees ook: Bloedverlies in het 2e en 3e deel van de zwangerschap
Bronnen:
https://www.erfelijkheid.nl
https://www.sanquin.nl
 |
 |
