Zeven redenen waarom je beter geen antibacteriële zeep gebruikt

dossier Sinds 2016 raadt de Nederlandse Gezondheidsraad het gebruik van desinfecterende middelen thuis, op school of op kantoor af. Het is niet bewezen dat deze producten
gezonder is dan schoonmaken met ‘gewoon’ water en zeep. Desinfectantia kunnen wel nuttig zijn in situaties waarin water en zeep niet altijd beschikbaar zijn, zoals op vakantie. Of in situaties waarin er effectief besmettingsgevaar bestaat, bv. bij ziekte.
Het verdient volgens de Gezondheidsraad aanbeveling om producten met een dergelijke bestemming van de markt te weren.

De Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA) heeft medio 2016 het gebruik van negentien stoffen, waaronder triclosan en triclocarban, in antibacteriële zepen en verzorgingsproducten zoals shampoo, tandpasta, deodorant enz. verboden. Volgens de FDA is niet aangetoond dat deze producten beter werken dan gewone zeep. Bovendien kunnen ze schadelijke effecten hebben.
Voorlopig mogen antibacteriële zepen en verzorgingsproducten nog wel benzalkonium chloride, chloroxylenol of PCMX en benzethonium chloride bevatten.

In de Europese Unie zijn deze producten voorlopig nog wel toegelaten in zeep en cosmetica. Cosmetica mogen maximaal 0,3 % triclosan en 0,5 % triclocarban bevatten.

1. Antibacteriële zeep werkt niet beter dan gewone zeep
Veel mensen gebruiken een antibacteriële zeep omdat ze denken dat het nodig is om bacteriën en andere schadelijke micro-organismen te lijf te gaan. Maar er is geen bewijs dat antibacteriële zeep of gel beter werkt dan gewone zeep en water om de verspreiding van ziektekiemen tegen te gaan. Tegen virussen (die de meeste ziekten zoals griep of een verkoudheid overbrengen) werken ze alvast niet.
2. Antibacteriële zeep is slecht voor de huid
Regelmatig gebruik van antibacteriële zeep en andere schoonmaakproducten zou mogelijk de huid kunnen uitdrogen en irriteren.

3. Ook goede bacteriën worden gedood
Antibacteriële zeep doden ook de goede bacteriën. Daardoor wordt de bacteriële flora van de huid verstoord. Hierdoor kan de natuurlijke afweer verstoord worden en kunnen schadelijke bacteriën net meer ruimte krijgen om zich te vermenigvuldigen. Dit is onder meer aangetoond voor de Staphylococcus aureus bacterie. Dit zou mensen vatbaarder maken voor infecties.

4. Antibacteriële zeep verhoogt de kans op een allergie
Regelmatig gebruik van antibacteriële zeep en renigingsproducten zou bij kinderen allergie in de hand kunnen werken. De verminderde blootstelling aan bacteriën zou de ontwikkeling van het immuunsysteem van een kind namelijk kunnen beïnvloeden, waardoor het vatbaarder wordt voor bepaalde allergieën.

5. Antibacteriële zeep werkt de resistentie van ziektekiemen tegen antibiotica in de hand
Er zijn ernstige aanwijzingen dat ontsmettende middelen op basis van onder meer triclosan de resistentie van ziektekiemen tegen antibiotica in de hand werken.
Terwijl gewone zeep en water bacteriën van de huid verwijdert, verzwakt en doodt triclosan de bacteriën, op een manier die enigszins vergelijkbaar is met antibiotica. Mogelijk kunnen bacteriën muteren en resistent worden tegen triclosan, en vervolgens ook tegen (sommige) antibiotica. Dit werd bijvoorbeeld al vastgesteld met bepaalde stammen van Listeria en Salmonella.

6. Antibacteriële zeep werkt hormoonverstorend en kan kanker veroorzaken
Onderzoek bij dieren heeft aangetoond dat bacteriedodende middelen zoals triclosan de werking van de schildklier en hormoonhuishouding kunnen verstoren. Ze zouden ook bepaalde kankers kunnen veroorzaken.
Tot nu toe zijn er geen bewijzen dat dit ook bij mensen geldt, maar volgens de FDA zijn de dierstudies verontrustend. Het minimale voordeel weegt alleszins niet op tegen de mogelijke risico's.

7. Bacteriedodende middelen zijn slecht voor het milieu
Bacteriedodende middelen zoals triclosan en triclocarban zijn moeilijk afbreekbaar en komen via ons afvalwater in het milieu terecht, waar ze ecosystemen kunnen verstoren. Triclosan zou bijvoorbeeld kunnen omgezet worden in dioxine.

Bronnen: