16 misverstanden over migraine

dossier Migraine is een herhaaldelijk optredende, meestal eenzijdige hoofdpijn, die 4 tot 72 uur kan duren. De hoofdpijn is vaak bonzend, matig tot heftig qua intensiteit. Ze kan verergeren bij fysieke inspanning. De hoofdpijn gaat vaak gepaard met misselijkheid en braken, en/of overgevoeligheid voor geluid en/of licht (foto- en fonofobie).

Migraine kan vooraf worden gegaan door een aura: gezichtsstoornissen (bijvoorbeeld flikkeringen), tintelingen of doof gevoel in lippen, gelaat of hand (eenzijdig), eenzijdige spierzwakte, of gestoorde spraak. Binnen een uur na het ontstaan van de aurasymptomen volgt de hoofdpijnfase.
Sommige mensen kunnen in de uren of dagen voor een migraineaanval ook last hebben van hyper- of hypoactiviteit, depressieve gevoelens of een overdreven opgewekte stemming, trek in bepaalde voedingsmiddelen of geeuwen.

Na de aanval voelen de meeste mensen zich slap, moe en prikkelbaar en kunnen ze zich slecht concentreren. Dit gevoel kan eveneens enkele uren tot dagen aanhouden.
Over het ontstaan en de behandeling van migraine bestaan veel misverstanden en mythes. We zetten de belangrijkste hier op een rijtje.

1. Iedereen heeft wel eens migraine.
Het klopt dat iedereen een migraineaanval kan krijgen. Men spreekt echter pas van migraine wanneer iemand ten minste vijf migraineaanvallen heeft gehad zonder aura, of twee aanvallen met aura. Ongeveer de helft van de migrainepatiënten heeft bijna twee aanvallen per maand, een kwart van de patiënten heeft wekelijks een aanval.

2. Migraine is niet ernstig.
Frequente migraine is een ernstige en zeer belastende aandoening die mensen treft in de bloei van hun leven. Het heeft een grote impact heeft op het sociale en professionele leven. De hoofdpijnaanvallen zijn vaak zo ernstig dat patiënten noodgedwongen in bed moeten blijven en niet naar school of werk kunnen.
Bij migraine met aura bestaat bovendien een verhoogde kans op een herseninfarct of CVA. Zonder migraine is dat risico ongeveer 1 op de 1000 personen, bij migraine met aura: 2 op 1000 personen. Zeker bij mensen met bijkomende risicofactoren voor een CVA (bijvoorbeeld een verhoogde bloeddruk, roken, hormonale anticonceptie) is dat belangrijk.

3. Als je geen aura's hebt, heb je geen migraine.
Slechts ongeveer een kwart van de migrainelijders heeft aura's in het uur voor de hoofdpijnaanval begint. Migraine met aura houdt in dat iemand schitteringen, flitsen of golvende beelden ziet aan het begin van de aanval.

4. Migraine is erfelijk.
Migraine wordt waarschijnlijk veroorzaakt door een combinatie van omgevingsfactoren en genetische factoren. Er speelt zeker een erfelijke aanleg voor migraine, en in families waar migraine voorkomt bestaat er een grotere kans dat ook andere familieleden migraine krijgen. Zo zouden eerstegraadsfamilieleden van een migrainepatiënt met aura een verhoogd risico (bijna viermaal verhoogd risico) hebben op het krijgen van migraine met aura.
Er zijn tot nu toe meerdere genetische mutaties gevonden die elk een relatief kleine rol spelen bij de verhoogde gevoeligheid voor migraine. Het gaat onder meer om genen die een impact hebben op de prikkelbaarheid van de zenuwcellen en de conditie van de bloedvaten. De kans dat al deze genetische defecten worden overgeërfd, is echter zeer klein.

Er bestaat wel een zeldzame erfelijke vorm van migraine, familiaire hemiplegische migraine (FHM). Bij FHM gaan de migraineaanvallen gepaard met tijdelijke verzwakking of verlamming van de spieren in het gezicht, de armen of benen. FHM is een erfelijke aandoening die autosomaal dominant wordt doorgegeven. Dat betekent dat je de ziekte kan krijgen als je van een van beide ouders het defecte gen erft. Als je het gen voor een autosomaal dominante ziekte van een van je ouders krijgt, heeft hij of zij die ziekte ook. Die ouder heeft 1 op de 2 (50%) kans om het ‘zieke’ gen door te geven. Er is ook een kans van 1 op de 2 (50%) dat je van de zieke ouder het ‘gezonde’ gen erft. Dan krijg je de ziekte niet.

5. Alleen vrouwen hebben migraine.
Zowel mannen als vrouwen kunnen migraine krijgen. Bij mannen komt het wel drie keer minder voor: ongeveer een op de negen mannen (13 %) lijdt aan migraine. Bij vrouwen is dat een op de drie (33 %).
Dit enorme verschil tussen het aantal mannen en vrouwen dat de ziekte krijgt, kan grotendeels verklaard worden door de rol die de vrouwelijke hormonen spelen bij migraine. Vooral schommelingen in de hormooncyclus, vlak voor en tijdens de menstruatie, zorgen voor veel migraineklachten. Bij ongeveer tien procent van de vrouwen gaat de menstruatie altijd gepaard met migraine.
Voor de puberteit komt migraine ongeveer evenveel voor bij jongens als bij meisjes.

Lees ook: Menstruele of hormonale migraine: wat kan je eraan doen?

6. Migraine komt alleen voor bij volwassenen.
Migraine kan op alle leeftijden voorkomen. Ook kinderen vanaf 10-11 jaar kunnen aan migraine lijden. Naar schatting zou 5 tot 10 percent van de kinderen migraine hebben. Bij hen zit de bonzende hoofdpijn vaak aan beide kanten van het hoofd en duurt de aanval meestal korter. Ze hebben meestal meer last van misselijkheid, buikpijn, diarree en duizeligheid.

7. Migraine komt vooral voor bij mensen die ambitieus en perfectionist zijn.
Vroeger dacht men inderdaad dat bepaalde persoonlijkheidskenmerken de kans op migraine verhoogden. Sinds men weet dat migraine een neurologische aandoening is, waarbij ook bepaalde genetische afwijkingen een rol spelen, is die theorie verlaten.

8. Migraine kan veroorzaakt worden door een depressie of door angst.
Migraine wordt niet veroorzaakt door een depressie of door angst. Er kan wel een verband bestaan tussen migraine en angst. Zo kan een depressie bijvoorbeeld het aantal of de frequentie van de migraineaanvallen verhogen en ook de ernst ervan.
Depressie is mogelijk ook een risicofactor voor het chronisch worden van migraine. Dat betekent dat men de helft of meer dagen van de maand hoofdpijn heeft of pijnmedicatie gebruikt.
Omgekeerd lopen mensen die migraine hebben ook een groter risico om depressief te worden. Dat komt waarschijnlijk niet doordat mensen somber worden van de hoofdpijn, wel zouden bepaalde erfelijke factoren mogelijk zowel de kans op migraine als op depressiviteit verhogen. 

Lees ook: Migraine: welke rol speelt voeding?

Lees ook: Niet wat maar hoe en wanneer je eet is belangrijk bij migraine

10. Migraine wordt veroorzaakt door stress.
Het is een misverstand dat migraine veroorzaakt of uitgelokt wordt door stress. Het tegendeel is eerder waar: stress is waarschijnlijk een beschermingsmechanisme voor migraine, zo blijkt steeds meer uit onderzoek.
Het is bijvoorbeeld opvallend dat veel migrainepatiënten een aanval krijgen na een langdurige periode van stress die ineens wegvalt, bijvoorbeeld in het weekend of bij het begin van vakantie.

11. Migraine wordt veroorzaakt door fysieke inspanning.
Van sport of fysieke inspanning krijg je geen migraine. Een migraineaanval kan wel uitgelokt worden door plotse, of zware fysieke inspanning, bijvoorbeeld bij sprinten of squash. Ook extreme vermoeidheid kan een aanval uitlokken. En de minste fysieke inspanning kan een migraineaanval verergeren.
Omgekeerd kan regelmatige fysieke inspanning een migraineaanval helpen voorkomen of de ernst ervan verminderen. In het algemeen mogen migrainepatiënten dus gewoon sporten. Zij hoeven ook geen specifieke medicatie te gebruiken om aanvallen bij of na het sporten te voorkomen.

12. Migraine wordt veroorzaakt door slaapgebrek.
Migraine kan uitgelokt worden door te weinig slapen en vermoeidheid. Maar ook te lang slapen kan een aanval uitlokken. Waarschijnlijk kunnen vooral veranderingen in het slaappatroon een aanval uitlokken: een slapeloze nacht of meer of minder slapen dan gewoonlijk. Waarschijnlijk is het best voor een migrainepatiënt om elke dag op ongeveer hetzelfde uur te gaan slapen en op te staan, ook in het weekeinde.

13. Migraine verdwijnt na de menopauze.
Bij veel vrouwen met (menstruele) migraine verergeren de klachten in de jaren rond en tijdens de overgang. Sommige vrouwen krijgen hun eerste migraineaanvallen pas in de jaren voor de menopauze. Dat heeft waarschijnlijk te maken met de grote schommelingen in het oestrogeengehalte tijdens de menopauze. Ook andere overgangsklachten zoals vermoeidheid, slecht slapen enzovoorts kunnen aanleiding tot migraine zijn.

Na de overgangsjaren neemt het aantal migraineaanvallen en de ernst ervan meestal af, soms verdwijnt de hormonale migraine helemaal. Maar bij ongeveer een kwart van de vrouwen blijft hormonale migraine ook na de menopauze aanwezig, ondanks het wegblijven van de menstruatie. Soms zijn de klachten zelfs erger dan voor de menopauze. Hoe dat komt is niet bekend.

14. Een vrouw met migraine mag de pil niet nemen.
Nogal wat vrouwen die de anticonceptiepil nemen, hebben tijdens de stopweek last van een migraineachtige hoofdpijn. Dit zou bij zowat 1 op 10 pilgebruiksters voorkomen. Dit is geen bijwerking van de pil, maar is een gevolg van de lagere oestrogeenspiegels tijdens de stopweek. Vrouwelijke hormonen hebben namelijk een invloed op de migraine. Dat verklaart waarom veel vrouwen die geen pil nemen rond de menstruatie een migraineaanval krijgen, en waarom migraineklachten tijdens de zwangerschap kunnen verminderen. En het verklaart ook waarom sommige vrouwen die de pil nemen niet méér maar net minder migraineklachten hebben.

Indien je migraine met aura hebt, dan heb je een licht verhoogde kans op een beroerte. Als je rookt en de pil gebruikt, dan is de kans op een beroerte nog iets hoger. Stop dus met roken en overweeg een ander anticonceptiemiddel dan de combinatiepil. Bijvoorbeeld een voorbehoedsmiddel zonder oestrogenen zoals de minipil, prikpil, het hormoonspiraaltje of hormoonstaafje.
In sommige aanbevelingen wordt het gebruik van de pil ook afgeraden aan vrouwen die migraine (zonder aura) hebben en die ouder zijn dan 35 jaar. Bespreek dit alleszins met je arts.

Volgende methoden kunnen helpen om dat hoofdpijnprobleem op te lossen.
• Je kan de pil zonder pauzeweek gedurende drie strips aaneen gebruiken, waardoor geen maandstonden optreden, waarna een stopweek met maandstonden volgt. 
• Je kan de pil continu nemen, dus zonder stopweek, tot er een doorbraakbloeding komt. Op het moment van de doorbraakbloeding het slikken van de pil een week onderbreken, en dan opnieuw beginnen.
• Je kan in overleg met je arts een andere of een lager gedoseerde pil proberen, of een voorbehoedsmiddel dat alleen progestatieven bevat.
• Indien de hoofdpijn blijft aanslepen en duidelijk is dat ze te maken heeft met de pil, kan overwogen worden om op een ander anticonceptivum over te schakelen, zoals bv. een spiraaltje.
• Je kan tijdens de pilvrije week oestrogeenpleisters gebruiken.
• Je arts kan je ook pijnstillers voorschrijven, te nemen bij het begin van de onttrekkingsbloeding in voldoende hoge dosis.

Lees ook: Kan je van de pil migraine krijgen?

Lees ook: Migraine: klachten, oorzaken en behandeling

16. Gewone pijnstillers helpen niet bij migraine
Gewone pijnstillers zoals paracetamol of aspirine (acetylsalicylzuur) worden nog altijd gebruikt bij de behandeling van migraine. Pas als deze middelen in voldoende hoge dosis niet goed werken, zullen andere geneesmiddelen worden gebruikt, zoals niet steroïdale ontstekingsremmers (NSAID's), bijvoorbeeld ibuprofen, of triptanen.

Welk middel het beste werkt, verschilt van persoon tot persoon. Vaak zullen in het begin verschillende middelen uitgeprobeerd worden, om uiteindelijk tot de best mogelijke behandeling met de minste bijwerkingen te komen. Gewone pijnstillers horen daar zeker bij.

Lees ook: Nieuw wondermiddel tegen migraine op komst?

Bronnen:
https://www.lumc.nl - migraine en clusterhoofdpijn
www.uzleuven.be - migraine
www.nhg.org - standaard hoofdpijn
www.migrainetrust.org