Waarom cholesterolverlager spierpijn veroorzaakt

nieuws Statines die gebruikt worden om het cholesterolgehalte in het bloed te verlagen, hebben een vervelende bijwerking: ze veroorzaken bij zowat 20% van de gebruikers spierpijn. Onderzoekers van de universiteit van Nijmegen hebben nu achterhaald hoe dat komt: ze remmen het vermogen van spiercellen om energie te produceren.

Spierpijn
Statines behoren tot de meest voorgeschreven geneesmiddelen ter wereld. Ze worden wereldwijd door meer dan honderd miljoen mensen geslikt om het cholesterolgehalte te verlagen en om op die manier het risico op hart- en vaatziekten te verkleinen.
Ongeveer twintig procent van de mensen die cholesterolverlagende statines gebruikt, heeft last van spierpijn. Hoewel het in een enkel geval kan leiden tot ernstige spierafbraak heeft verreweg de grootste groep last van spierpijn zonder spierschade. Soms is dat niet meer dan wat stijfheid in armen en benen, maar vaak is er sprake van hevige pijn die patiënten belemmert in hun dagelijkse activiteiten. In veel gevallen zorgt die spierpijn ervoor dat patiënten de statines af en toe niet innemen. Om de soms ernstige klachten te verminderen wordt ook vaak de dosis verlaagd.

Waarom pijn?
In een artikel in het wetenschappelijk tijdschrift Cell Metabolism tonen onderzoekers van het Radboudumc waarom die pijn ontstaat.
Zodra statines in het bloed worden opgenomen, kunnen ze twee chemische vormen aannemen. De zuurvorm van de statine verlaagt de hoeveelheid cholesterol. Maar zodra in het lichaam toevallig aan dat zuur een enzym wordt gekoppeld, ontstaat een lactonvorm die geen effect heeft op het cholesterol, maar wel spierklachten kan veroorzaken.

Uit nader onderzoek bleek dat de spierklachten ontstaan doordat de lactonvorm zich ophoopt in de spieren en daar de optimale werking van de mitochondriën – de energiecentrale van de cel – remt. Ze zetten voeding om in biobrandstof voor onze cellen. Bijna alle cellen in ons lichaam bevatten mitochondriën. Vooral cellen van organen die heel veel energie verbruiken - zoals hart, lever, hersenen en spieren - bevatten heel veel mitochondriën.

Ten gevolge van genetische variatie hebben sommige personen veel meer enzymen die de zuurvorm omzetten in een schadelijke lactonvorm. De onderzoekers ontdekten bovendien dat bij patiënten met ernstige spierklachten de cholesterolverlagers zich ophopen in de spieren.
Op basis van deze resultaten hopen de onderzoekers nieuwe manieren te vinden om de spierpijn te verminderen of te voorkomen.