Henna kan allergische reacties veroorzaken

dossier

Tijdelijke tatoeages zijn een elegant vakantiesouvenir. Ze zijn snel aangebracht, pijnloos en ze verbleken binnen enkele weken. Straatkunstenaars in toeristenoorden en op muziekfestivals over heel de wereld doen er goede zaken mee.

Hennatatoeages kunnen echter een allergische reactie veroorzaken. In het ergste geval raak je nooit meer van je littekens af.

Parafenyleendiamine (PPD)

Aan hennaproducten wordt vaak PPD (paraphenylenediamine) toegevoegd. PPD laat tijdelijke hennatatoeages sneller indrogen en maakt ze donkerder van kleur. PPD kan echter contactallergie veroorzaken.

Henna is een natuurlijke kleurstof afkomstig van een struik. Zuivere henna veroorzaakt slechts zelden allergieproblemen en dan nog bijna uitsluitend bij mensen die er beroepshalve aan blootgesteld zijn. De dieprode kleur van henna wordt donkerder tot zelfs zwart gemaakt door er andere pigmenten aan toe te voegen. Voor volledig natuurlijke producten gebruikt men extracten van de indigostruik.

De goedkoopste synthetische stof om zwarte henna te maken is parafenyleendiamine. Zwarte henna geeft een sneller en donkerder effect bij de tijdelijke tatoeages. Parafenyleendiamine (afgekort tot PPD) lokt bij zeer veel mensen allergische reacties uit. Omwille van dit risico op allergische reacties is het volgens de richtlijnen van de Europese Gemeenschap verboden om parafenyleendiamine rechtstreeks op de huid aan te brengen.

Het probleem met henna-tatoeages is dat men vaak niet weet dat er stoffen zoals parafenyleendiamine aan het hennakleurmengsel toegevoegd werden. Het is ook fout te denken dat dit probleem zich beperkt tot derde wereldlanden of vakantieoorden. Er zijn evengoed meldingen geweest vanuit wereldsteden zoals Londen, Los Angeles, Parijs, Hannover, Toronto, enz. Sommige mensen brengen extra flesjes met het hennakleurmengsel van hun vakantieoord mee naar huis om de tekening later opnieuw in te kleuren zodat ze langer blijft. Indien dit mengsel parafenyleendiamine bevat, neemt het risico op allergie zéér sterk toe.

Aan mensen die na een henna-tatoeage last hadden van jeuk of huiduitslag moet ten sterkste afgeraden worden nadien opnieuw een henna-tatoeage te laten plaatsen of de tekening opnieuw te laten inkleuren, tenzij ze absoluut zeker zijn dat het kleurmengsel uitsluitend zuivere henna bevat.

Niet alleen aan hennatatoeages wordt PPD toegevoegd, dit gebeurt ook steeds meer bij commerciële hennaproducten voor het haar. De applicatietijd van de henna van veelal een uur, kan hiermee worden teruggebracht naar 20-30 minuten en tevens zijn veel donkerder tinten te verkrijgen. In Europa mogen haarkleuringen maar een bepaald percentage PPD bevatten. Sommige haarkleuringen uit het buitenland overschrijden deze norm, maar zijn wel hier verkrijgbaar. 

Symptomen

De eerste allergiesymptomen treden meestal op ongeveer twee weken na het aanbrengen van de tatoeage. Mensen kunnen met de volgende symptomen af te rekenen krijgen: roodheid van de huid, branderige pijn, ogenschijnlijk onverklaarbare jeuk, het opzwellen van de huid tot het zich onwel voelen. De klachten kunnen zover gaan dat sommige kinderen, mannen en vrouwen dringend naar een ziekenhuis moeten afgevoerd worden met de symptomen van een bloedvergiftiging. Sommige mensen zijn reeds allergisch voor parafenyleendiamine door vroegere blootstelling aan de kleurstof zelf bv. via haarkleurmiddelen, of zelfs via kruisallergie door scheikundige verwantschap met bvb. lokale anesthetica, textielkleurstoffen, rubber-en plastic-additieven.enz. Zij zijn niet altijd op de hoogte van deze allergie en wanneer zij een henna-tatoeage laten aanbrengen, kan de reactie veel sneller optreden, bv. reeds na enkele dagen, en kan ook uitermate heftig zijn. 

Behandeling

Ga bij een reactie op een zwarte henna tattoo steeds naar een arts. Het contacteczeem wordt meestal behandeld met corticosteroïden, bv. onder de vorm van crèmes die rechtstreeks op de huid gesmeerd worden, of onder orale vorm (tabletten die via de mond ingenomen moeten worden). Vochtige kompressen kunnen helpen om het eczeem af te koelen. Het kan 3 tot 4 weken duren vooraleer het letsel genezen is. Na de genezing blijven er vaak restletsels over. Meestal een lichte of donkere verkleuring (hypo- of hyperpigmentatie) van de huid die overeenkomt met de oorspronkelijke tekening. Deze verkleuring verdwijnt in het beste geval na een drietal maanden, maar bij sommige mensen blijft ze veel langer zichtbaar (tot meer dan een jaar nadien). 

Gevolgen

Een allergie voor parafenyleendiamine heeft vaak aanzienlijke gevolgen voor het verdere leven. Een contact allergie voor de kleurstof PPD behoud je de rest van je leven. Parafenyleendiamine en derivaten worden in veel producten gebruikt, bv. in rubber, lak, leder, bont, textiel, haarverven, schoenpoets, plastics, fotografische ontwikkelaars, enz. Het kan onder meer voorkomen in zwarte handgrepen van fietsen, drukinkten, rubberlaarzen, slangen in tankstations, lederen handschoenen, zwarte nylons of panty's, kunststoffen mappen, enz.. Deze en nog veel meer andere producten zijn in de toekomst vaak te vermijden wanneer men allergisch is voor deze stof. Dit betekent ook dat mensen met een allergie voor parafenyleendiamine eventueel bepaalde beroepen niet meer zullen kunnen uitoefenen, zoals drukker, schoenverkoper, kapper, tewerkstelling in de leder-, textiel- en rubberindustrie, garagist, enz. 

Meer info:
Het advies van de American Academy of Pediatrics is te vinden op http://aapnews.aappublications.org/cgi/content/full/30/12/28-d