Hoe vergissingen met geneesmiddelen vermijden?

nieuws Geneesmiddelen komen onder veel verschillende toedieningsvormen voor: vloeistoffen (siroop, druppels), patches (pleisters), tabletten, capsules, poeders, zalven, crèmes… Lees steeds aandachtig de bijsluiter zodat u de juiste dosis van een bepaalde medicatie vorm neemt. Aarzel niet om raad te vragen aan apotheker of huisarts voor een juist geneesmiddelengebruik.

1. Doseerhulpmiddelen voor drinkbare medicatie
Medicatie onder drinkbare vorm komt vooral voor bij hoestsiropen, antibiotica en pijnstillers. Deze vormen bieden meerdere voordelen: makkelijker in te slikken door kinderen en ouderen, fijnere aanpassing mogelijk van de dosis in functie van het gewicht.

Drinkbare medicatievormen worden best toegediend met een doseerhulpmiddel: bekertje, doseerlepel, spuit of pipet met tweevoudige of drievoudige gradatie. Dit doseerhulpmiddel bevindt zich samen met het medicament in de verpakking. Met deze doseerhulpmiddelen gebeuren de meeste vergissingen: zowel onderdosering (risico voor verlies van werkzaamheid) als overdosering (risico op intoxicatie) komt vaak voor.

Mogelijke problemen:
• Maatlepels: het gebruik van een gewone eetlepel of koffielepel wordt afgeraden wegens het gebrek aan een gestandaardiseerd volume. Anderzijds zijn de maataanduidingen op de doseerlepels soms zeer slecht zichtbaar.
• Spuiten of pipetten met tweevoudige of drievoudige gradatie: het gelijktijdig voorkomen van een gradatie in ml., mg. en kg. lichaamsgewicht op éénzelfde spuit geeft aanleiding tot verwarring. Ook hier zijn de maataanduidingen vaak zeer slecht leesbaar door de kleine letters en cijfers.
• Doseerpomp: deze pomp levert een zekere hoeveelheid geneesmiddel af door erop te drukken. Fouten ontstaan hier door het slecht begrijpen van de instructies van de arts, apotheker of bijsluiter bijvoorbeeld de arts schrijft 5 druppels voor ( is gelijk aan één druk op de doseerpomp) maar de patiënt begrijpt dat hij 5 keer moet drukken.
• Verschillende medicatievormen hebben ook een verschillende concentraties: zo zijn druppels vaak meer geconcentreerd dan siropen. Dit betekent voor de patiënt ook dat de dosis verandert. Dezelfde dosis blijven innemen bij het overschakelen van siroop (minder geconcentreerd) naar druppels (meer geconcentreerd), leidt tot problemen, soms zelfs tot echte vergiftigingen.
• Een doseerhulpmiddel, dat dient voor een bepaald medicament, gebruiken voor een ander medicament. Doseerhulpmiddelen zijn niet onderling verwisselbaar wegens het verschil in gradatie.

Hoe problemen voorkomen?
• Lees aandachtig de bijsluiter vóór gebruik: hierin vindt u aanwijzingen voor het goed gebruik van een doseerhulpmiddel.
• Gebruik een gewone keukenlepel (soeplepel, koffielepel) voor het toedienen van een siroop.
• Bewaar het medicament en het doseerhulpmiddel in de

oorspronkelijke verpakking.
• Bereidt geen twee siropen tegelijkertijd, om verwisseling van de doseerpipetten te vermijden.
• Controleer de hoeveelheid vloeistof alvorens ze toe te dienen.

2. Transdermale systemen of patches
Bepaalde geneesmiddelen kunnen toegediend worden onder de vorm van patches: morfineachtige pijnstillers (fentanyl), middelen tegen de ziekte van Alzheimer (rivastagmine), middelen tegen urinaire incontinentie, tabakstophulpmiddelen (nicotine), enz.

Mogelijke problemenkunnen zijn:
• Er bestaat een risico voor overdosering bij het gebruik van meerdere patches tegelijkertijd of bij het aanbrengen van een nieuwe patch zonder de oude verwijderd te hebben. Deze patches zijn vaak klein en transparant, dus moeilijk zichtbaar. Goed opletten is ook hier de boodschap.
• Vergiftigingen zijn reeds beschreven bij kinderen die toevallig in contact kwamen met deze patches bijvoorbeeld bij kinderen die slapen of spelen in het bed van hun ouders.
• Er zijn vergiftigingen beschreven bij kinderen en dieren die op de grond gevallen patches in de mond steken of die patches uit de vuilbak halen en in de mond steken.

Hoe problemen voorkomen?
• Niet alle patches mogen doorgeknipt worden. Raadpleeg hiervoor steeds eerst je apotheker of arts.
• Let goed op bij het gelijktijdig gebruik van verschillende soorten patches. Controleer of de naam van het medicament zich op de patch bevindt. Bewaar de patches in hun oorspronkelijke verpakking.
• Bij het verwijderen van een patch, dient de gebruikte patch zorgvuldig weggegooid te worden dat wil zeggen op een manier dat deze patch niet kan gerecupereerd worden door derden.
• Bewaar de patches veilig buiten bereik van kinderen en dieren.
• Vergeet niet om de datum van aanbrengen te noteren op de patch met een onuitwisbare stift.

3. Medicatie pletten, capsules openen, tabletten in twee breken
Kinderen en ouderen kunnen geneigd zijn om medicatie te openen of te pletten om deze makkelijker te kunnen innemen. Dit is echter niet zonder gevaar gezien dit de opname van deze medicatie in het lichaam kan veranderen.

Mogelijke problemen zijn:
• Medicatie in retard-vorm of met trage vrijstelling dienen om traag vrij te komen in de darmen. Het pletten, openen of breken van dit soort medicatie kan leiden tot een versnelde opname hiervan. Voor medicatie met een nauwe therapeutische marge kan dit eventueel leiden tot een vergiftiging.
• Sommige medicatie is omhuld door een maagsap resistente buitenlaag (enteric coated). Pletten, openen of breken beschadigt deze laag en kan zowel een onderdosering als een overdosering van een medicament veroorzaken.
• De inhoud van sommige capsules kan irriterend zijn. Het openen van een capsule en het rechtsreeks inslikken van de inhoud kan irritatie ter hoogte van mond, keel en slokdarm veroorzaken.
• De actieve substantie van een medicament kan veranderen bij rechtstreekse blootstelling aan licht en voedsel.
• Het in tweeën knippen of breken van een medicament betekent niet noodzakelijk dat beide helften ook werkelijk de helft van het medicament bevatten.
• Identificatie van een geplet medicament is moeilijk
• Medicatie mag men nooit kapot bijten of laten smelten in de mond, tenzij dit expliciet vermeld wordt op de bijsluiter

Hoe problemen voorkomen?
• Vraag raad aan uw arts of apotheker alvorens zelf te experimenteren met pletten van medicatie: zij weten best of medicatie al of niet mag geplet worden. De arts kan eventueel de medicatie onder een andere vorm voorschrijven.

Bron
www.antigifcentrum.be/geneesmiddelen/correct-toedienen-van-medicatie-enkele-aanbevelingen