Schermgebruik verstoort slaap

Veel volwassenen (58 procent) gebruiken in het laatste uur voordat ze gaan slapen een tablet, smartphone of computer. Ze doen dit meerdere keren per week of dagelijks. Het gebruik van deze apparaten kort voor het slapen gaat gepaard met minder en slechter slapen. Dit blijkt uit onderzoek van het Nederlandse RIVM onder bijna 16.000 volwassenen.

Er is steeds meer aandacht voor de invloed van kunstlicht in de avond en nacht. Licht is een belangrijke regulator van onze biologische klok, vandaar dat (kunst)licht in de avond onze biologische klok kan verstoren. Verstoring van de biologische klok wordt in verband gebracht met negatieve gezondheidseffecten, waaronder een verhoogd risico op kanker en hart- en vaatziekten. Een gemiddelde slaapduur korter dan zeven uur houdt volgens recente publicaties verband met chronische gezondheidsproblemen.

Dit onderzoek laat zien dat de mate van gebruik van apparaten met lichtgevende schermen kort voor het slapengaan zeer hoog is. Van de deelnemers gebruikt maar liefst 91 procent een van deze apparaten een paar avonden per week of iedere dag in het uur voor het slapengaan. 

• Gemiddeld gebruikt 27 procent van de respondenten de tablet/pc/telefoon iedere avond, en 31 procent een paar avonden per week voor het slapengaan. 

• Er is slechts een kleine groep dat nooit gebruikt maakt van deze apparaten in het uur voor het slapengaan: 10 procent voor tv, 22 procent voor tablet/pc/telefoon, en slechts 5 procent kijkt geen tv én geen tablet/pc/telefoon in het uur voor het slapengaan. 

• Opvallend is dat er wat meer vrouwen (26 %) zijn die nooit een tablet gebruiken in het uur voor het slapengaan dan mannen (18 %).

• Er bestaan grote verschillen naargelang de leeftijd. 

- ‘Elke avond’ tv-gebruik in het uur voor het slapengaan komt meer voorkomt bij oudere leeftijdscategorieën (oplopend van 44 % voor personen jonger dan 40 jaar tot 61 % voor personen ouder dan 70 jaar), 

- Het gebruikmaken van de tv ‘een paar avonden’ komt meer voorkomt bij jongere leeftijdscategorieën. 

- Deelnemers uit de jongere leeftijdscategorieën maken vaker ‘elke avond’ gebruik van tablet/pc/telefoon in het uur voor het slapengaan (afnemend van ‘elke avond’ 52% in de groep jonger dan 40 jaar tot 17 % in de groep boven 70 jaar), 

- Het percentage deelnemers dat nooit gebruikmaakt van tablet/pc/telefoon in het uur voor het slapengaan, neemt sterk toe met leeftijd. 

• De frequentie van het gebruik tablet/pc/telefoon maar niet van TV is ook afhankelijk van chronotype. Onder chronotype wordt verstaan of een persoon meer een ‘ochtendtype’ of meer een ‘avondtype’ is. 

Van de deelnemers met een avond chronotype gebruikt, 27 procent een tablet/pc/telefoon iedere avond voor het slapengaan, tegenover 17 procent van de ochtendmensen.

De studie vond geen verband tussen tv-kijken in het uur voor het slapengaan en veranderingen in slaapduur of slaapkwaliteit. Er blijkt wel een verband te bestaan tussen tablet-/pc-/telefoongebruik en slaapduur en -kwaliteit.

Een mogelijke verklaring is dat de afstand tot de lichtbron bij een tv over het algemeen groter is dan bij telefoon-, tablet- of pc-gebruik. Een andere mogelijke verklaring is dat deze groep ontspanning vindt in af en toe tv-gebruik, daar waar telefoon-, tablet- of pc-gebruik meer alertheid zou kunnen oproepen. 

• Het effect neemt toe bij frequenter gebruik tot een afname van negen minuten slaapduur in de categorie ‘elke avond tablet/pc/telefoon’.

• Bij iedere avond gebruik van tablet/pc/telefoon is er een toegenomen kans op het hebben van een gemiddelde slaapduur van minder dan 7 uur met 17 procent.

• De avond-chronotypes die ‘iedere avond’ gebruikmaken van tablet/pc/telefoon slapen gemiddeld 21 minuten minder dan avondtypes die nooit een tablet/pc/telefoon gebruiken in het uur voor het slapengaan.

De meeste recent ontwikkelde lichtbronnen, waaronder tablets, mobiele telefoons, led-tv’s en ledlampen, zenden meer blauw licht uit dan traditionele kunstlichtbronnen. Blootstelling aan blauw licht kan het normale circadiane ritme van de mens meer beïnvloeden dan andere kleuren licht.

• Er is onderzocht wat de relatieve hoeveelheid uitgezonden licht is van mobiele telefoons, tablets, tv’s, en pc’s, dat de biologische klok kan beïnvloeden. 

Hierbij viel op dat bij het spelen van spelletjes en het bekijken van filmpjes over het algemeen minder licht wordt uitgezonden dat de biologische klok kan beïnvloeden dan activiteiten als e-mailen en het gebruiken van sociale media. 

• Het slechtere slapen wordt mogelijk veroorzaakt door het blauwe licht van deze schermen, maar dat is tot nu toe niet bewezen. Ook is het nog niet bekend of het blauwe licht de oorzaak is van andere gezondheidseffecten op langere termijn. 

• De onderzoekers wijzen erop dat het ook mogelijk is dat mensen tijdens het gebruik van deze schermen meer alert zijn op dat moment en daardoor minder snel in slaap vallen. Of dat men niet in slaap kan vallen en daarom de tablet of telefoon gaat gebruiken. 

Bron: