Misokinesie: als je frustratie voelt bij gefriemel van anderen

Je krijgt er de kriebels van als je iemand de hele tijd ziet friemelen, pulken of wiebelen. Je voelt frustratie, angst zelfs. Misschien behoor je wel tot die één op de drie mensen die lijdt aan misokinesie. De aandoening bleef lang onder de radar, maar kreeg recent wetenschappelijke aandacht.

Misokinesie betekent letterlijk ‘haat tegen beweging’. Onderzoekers definiëren het als een sterke negatieve of emotionele reactie op het zien van kleine en repetitieve bewegingen van iemand anders, zoals het gedachteloos zien friemelen met een hand of voet. Een onderzoeksteam van de University of British Columbia (UBC) in Canada, onder leiding van psycholoog Sumeet Jaswal, onderzocht het fenomeen in 2021 dat tot dan toe weinig bestudeerd was.

Uit het onderzoek bleek dat misokinesie een brede laag van de bevolking treft: een derde van de deelnemers aan het onderzoek gaf aan in zekere mate gevoelig te zijn voor het repetitieve, friemelende gedrag van anderen waarmee ze dagelijks werden geconfronteerd. 

Misokinesie is enigszins vergelijkbaar met misofonie, een stoornis waarbij mensen geïrriteerd raken bij het horen van bepaalde repetitieve geluiden die mensen produceren. Denk bijvoorbeeld aan onophoudelijk gesmak tijdens het eten. 

De triggers bij misokinesie zijn evenwel vaker visueel dan geluidgerelateerd. Het zien van bepaalde bewegingen bij anderen geeft personen met misokinesie verregaande frustraties. Volgens de studie gaat misokinesie soms samen met de geluidsgevoeligheid van misofonie, maar niet altijd.

Het verschijnsel lijkt sterk te verschillen tussen individuen. Sommige mensen zijn licht gevoelig voor het friemelen, maar anderen reageren sterker. Zij voelen negatieve emoties zoals woede, angst of frustratie en hebben minder plezier in sociale situaties, werk en leeromgevingen. Sommigen ondernemen er zelfs minder sociale activiteiten door. Uit de studie bleek dat de negatieve effecten toenemen met de leeftijd. Ouderen rapporteerden meer uitdagingen door misokinesie.

Waarom vinden we het gefriemel bij anderen zo vervelend? Het onderzoek naar misokinesie staat nog in de kinderschoenen, maar er zijn al enkele hypotheses die de aandoening kunnen verklaren. Een daarvan is de aanwezigheid van spiegelneuronen. Deze neuronen worden geactiveerd als we bewegen, maar ook als we anderen zien bewegen. Als je bijvoorbeeld iemand gewond ziet raken, zie je zijn pijn weerspiegeld in de eigen hersenen. Daardoor kan je zelf ook huiveren.

Bij uitbreiding is het mogelijk dat personen met misokinesie zich onbewust inleven in de psychologie van friemelaars. En niet op een goede manier. Een reden waarom mensen friemelen is namelijk omdat ze angstig of nerveus zijn. Dus als mensen die lijden aan misokinesie iemand zien friemelen, kunnen ze dat spiegelen en zich ook angstig of nerveus voelen.