Verbrand door de zon: wat kan je doen?

dossier

Geen enkele zonnecrème biedt 100% bescherming tegen zonnebrand, dus zelfs als je je hebt ingesmeerd, kan je verbranden als je te veel en/of lang in de zon blijft. Welke factoren kunnen de kans op zonnebrand nog vergroten? En als je huid effectief verbrand is door de zon, hoe kan je die dan best verzorgen of behandelen?

Lees ook: Veilig in de zon: ken uw huidtype

Risicofactoren

De kans op zonnebrand is afhankelijk van verschillende factoren, zoals je huidtype, leeftijd, de zonnekracht (UV-index), de tijd dat je in de zon doorbrengt, enzovoorts. 

Lees ook: Huidkanker: wat is het verschil tussen UVA- en UVB-straling?

1. Huidtype

Hoe lang je als volwassene zonder problemen in de de zon kan blijven, is sterk afhankelijk van het huidtype. Wie een bleke huid heeft, moet meer voorzorgen nemen dan iemand met een donkere huid. Een bruine kleur biedt een lichte bescherming, maar enkel tegen UVB-stralen. Je moet dus nog altijd een zonneproduct gebruiken om je te beschermen tegen alle huidaandoeningen die veroorzaakt worden door UVB- en UVA-stralen. 

Huidtype 1: Bijzonder gevoelig voor de zon een melkwitte huid, in het algemeen ros of lichtblond haar, veel sproeten, verbrandt altijd bij blootstelling aan de zon, geen enkele aanleg om te bruinen en/of huidkanker in de familie. Zonder bescherming kan je verbranden na 5 tot 10 minuten in de zon. 
Huidtype 2:  Een bleke huid, in het algemeen blond tot lichtbruin haar, vaak wat sproeten, verbrandt vaak na blootstelling aan de zon, maar kan toch lichtjes bruinen. Zonder bescherming kan je verbranden na 10 tot 20 minuten. 
Huidtype 3: Tussen gevoelig en vrij bestendig een bleke huid, donkerblond, kastanjebruin of donkerbruin haar, in het algemeen geen sproeten, verbrandt weinig, bruint makkelijk. Zonder bescherming kan je verbranden na 20 tot 30 minuten. 
Huidtype 4: Een getinte huid, donkerbruin tot zwart haar, verbrandt zelden, bruint zeer gemakkelijk. Zonder bescherming kan je verbranden na 30 tot 45 minuten.

2. Kinderen 

Kinderen zijn extra kwetsbaar in de zon. Ze zijn in volle ontwikkeling en hun huid is dunner en gevoeliger dan die van volwassenen. Langdurige blootstelling en frequente zonnebrand in de kindertijd hebben vele jaren later een invloed op de ontwikkeling van huidkanker.

Lees ook: Kinderen en de zon: extra kwetsbaar

3. Geneesmiddelen en cosmetica

Sommige geneesmiddelen sommige antibiotica, antihistaminica en anticonceptiepillen en cosmetica kunnen de huid gevoeliger maken en in combinatie met zonlicht zelfs een overgevoeligheidsreactie veroorzaken. Lees altijd de bijsluiter en vraag bij twijfel een apotheker om raad. Gebruik het best geen parfums als je in de zon loopt.

Lees ook: Fototoxiciteit: met welke geneesmiddelen mag je niet in de zon?

4. Een litteken

Een recent litteken moet je de eerste maanden extra beschermen tegen de zon. Dat geldt zeker voor grotere littekens na een ongeval, een brandwonde of een operatie, maar ook na een peeling, een laserbehandeling of een antirimpelbehandeling is extra-zonnebescherming aangewezen. Geïrriteerde huid is namelijk veel gevoeliger voor UV-straling (zon, zonnebank) dan normale huid. Hierdoor kan het litteken er hetzij donkerder, hetzij lichter gaan uitzien. Het risico is vooral esthetisch van aard, de genezing zelf zal er niet onder lijden. Maar de sterke verkleuring door de zon kan wel maanden aanslepen. In het slechtste geval kan er zelfs een blijvende verkleuring optreden.

Lees ook: Een litteken extra beschermen tegen de zon?

5. Bepaalde delen van het lichaam

Zonnebrand ontstaat meestal op delen van het lichaam die normaal gesproken niet in de zon komen zoals de bovenarmen, benen, rug en buik.

6. De UV-index 

De tijd die men kan doorbrengen in de zon is ook sterk afhankelijk van de zonkracht. De zonkracht of UV-index is een maat voor de hoeveelheid ultraviolette straling (UV) in het zonlicht die de aarde bereikt.

In België bedraagt de UV-index zelden meer dan 7. Hoelang het duurt vooraleer men verbrandt (zonnebrandtijd) bij een gegeven UV-index, hangt af van een aantal factoren. Mensen met een van nature donkere huid (huidtype IV), verbranden minder snel dan mensen met een zeer lichte huidskleur die zelden of nooit bruin worden (huidtype I). In het algemeen kunnen we stellen dat een UV-index van 5 – 6 voor iemand met huidtype II (het meest voorkomend in onze streken) al tot zonnebrand kan leiden na ongeveer 25 minuten onbeschermde blootstelling aan de zon. Overal ter wereld wordt gemeten wat de UV straling is op elk moment van de dag. De waarden kunnen verschillen naargelang de plaats waar je je bevindt en het tijdstip van de dag. Meteorologische instituten in tal van landen hebben afgesproken om overal dezelfde index te hanteren. Zo kan je op jouw vakantiebestemming het gevaar op zonnebrand goed inschatten door de lokale UV-index te vergelijken met de waarden die je gewoon bent in België. In België kan je deze zonkracht waarden vinden in sommige kranten en op de site van het KMI.

De kracht van de straling hangt van de volgende factoren af:

• Het jaargetijde. In de zomer is de kracht van het zonlicht sterker dan in andere jaargetijden.
• Het tijdstip van de dag. De UV-straling is het sterkst wanneer de zon midden op de dag loodrecht op het aardoppervlak schijnt.
• Hoe dichter bij de evenaar, hoe sterker de straling.
• De hoogte. Hoog in de bergen is er minder uv uit het licht gefilterd dan op zeeniveau.
• Weerkaatsing van de stralen. Wanneer uv wordt weerkaatst door sneeuw, water of zand is er sprake van sterke verhoging van uv. De straling komt op dat moment uit meerdere richtingen.
  
  

Lees ook: Zonkracht of UV-index bepaalt hoe lang u in de zon kunt blijven

Hoe herken je zonnebrand?

 De meeste symptomen treden pas enkele uren later op.

• Rode, gloeiende huid.
• Pijnlijke, soms gezwollen huid.
• Later kunnen er vochtblaasjes op de huid ontstaan
• Uiteindelijk treedt schilfering van de huid op.
  
• Bij ernstige zonnebrand, kunnen ook andere klachten optreden, zoals koorts, koude rillingen, misselijkheid, hoofdpijn, hartkloppingen...

Lees ook: Is “voorbruinen” onder de zonnebank een goed idee?

Wat kan je zelf doen?

• Ga direct uit de zon als je merkt dat je verbrandt.
• Koel de huid met natte doeken of een lauwe douche, vermijd onderkoeling.
• Dep de huid zachtjes droog.
• Gebruik een vochtinbrengende, hydrocolloïdcrème of aftersun-lotion en herhaal dat zo nodig regelmatig.
• Zorg voor lichte, niet-schurende en niet knellende kledij.
• Indien nodig kan je een pijnstiller nemen (bv paracetamol).
• Laat eventuele blaren zo veel mogelijk heel om een bacteriële infectie te voorkomen.
• Blijf minstens 3 dagen uit de zon (bij ernstige verbranding langer) om je huid te laten herstellen. 
  
  

Lees ook: Waarom de eerste zon gevaarlijk is

Wanneer moet je een arts raadplegen?

• Als je ook klachten krijgt zoals koorts, koude rillingen, snelle hartslag, hoofdpijn, vermoeidheid, draainissen, misselijkheid en/of braken.
• Bij uitgebreide zonnebrand
• Als je veel blaren krijgt
• Bij kleine kinderen
• Wanneer de huid zich na 2 weken nog niet hersteld heeft
  
  

Lees ook: SPF zonnecrème: mag je langer in de zon blijven met een hoge factor?

Bronnen:
http://brandwonden.be
http://www.huidinfo.nl
https://www.thuisarts.nl