Zo herken je een verborgen narcist

dossier De term ‘narcist’ wordt gul in het rond gegooid. Men gebruikt deze benaming doorgaans als parapluterm voor mensen die één of meerdere trekjes hebben van een narcistische persoonlijkheidsstoornis (NPD). In werkelijkheid is narcisme evenwel een breed spectrum met verschillende subtypes. Een van de meest destructieve vormen is verborgen narcisme. Het emotioneel misbruik van een verborgen narcist verloopt namelijk heel subtiel en gewiekst, en kan ervoor zorgen dat je helemaal opgebrand achterblijft.

Lees ook: Wat zijn de kenmerken van narcisme?

Verborgen narcisme

Lees ook: Gaslighting: de manipulatietechniek van narcisten

Kenmerken van verborgen narcisme

• Door hun grote onzekerheid en beschadigd gevoel van eigenwaarde zijn verborgen narcisten extreem gevoelig voor kritiek. De kleinste kritische opmerking vatten ze op als een persoonlijke aanval, en vormt voor hen een aanleiding om in woede uit te barsten. Paradoxaal genoeg leveren ze zelf – vaak onterechte – kritiek als projectie van hun eigen tekortkomingen. In een relatie zal de verborgen narcist je aanvankelijk op een voetstuk plaatsen, om vervolgens een kritische houding aan te nemen. Naarmate de relatie vordert, zwelt de kritiek aan en schept de narcist onrealistische verwachtingen. Op die manier leidt hij de aandacht af van zijn eigen lage zelfbeeld en zwakte.
• De verborgen narcist hunkert evenzeer naar bewondering als de openlijke narcist, maar doet dat door zijn eigen prestaties te minimaliseren in de hoop dat anderen die net zullen benadrukken. Of hij geeft een compliment aan iemand om er één terug te krijgen. De reden daarvoor is dat zijn grootheidswaan wordt onderdrukt door een laag zelfbeeld. Hij voelt zich speciaal, maar miskend door anderen. Deze houding triggert vaak ook gevoelens van haat, afgunst en wrok ten opzichte van personen die hen daarin hinderen of boven hen staan op de sociale ladder.
  
• Een belangrijke misvatting is dat mensen met NPD niet empathisch zijn. Vooral verborgen narcisten blijken in staat tot empathie. Ze kunnen zich kwetsbaar opstellen en feilloos aanvoelen waar een naaste behoefte aan heeft, maar doen dit om mensen aan zich binden. Zo voorzien ze zich van ‘narcistische voeding’ in de vorm van aandacht en bevestiging, waardoor ze hun eigen (kwetsbare) ego in stand houden.
  
• Ze zullen zich ook moeiteloos in een slachtofferrol wentelen. Al bij een eerste ontmoeting zal een verborgen narcist zielige verhalen opdissen om empathie op te wekken bij zijn gesprekspartner. Empathische en emotioneel toegankelijke mensen hebben dan ook meer kans op een narcistische partner.
  
• Passieve agressie komt altijd voor bij een verborgen narcist. Dit gedrag kan heel frustrerend zijn voor jou als doelwit. Je ervaart gevoelens van twijfel en onmacht bij de passief-agressieve uitspraken, spottende opmerkingen of stiltebehandeling tot je uiteindelijk je zelfbeheersing verliest en emotioneel reageert. Dit is waar de verborgen narcist naar hunkert en gebruikt als ‘narcistische voeding’.
  
• De verborgen narcist praat jou een schuldgevoel aan. Als je hem confronteert met zijn onbetamelijk gedrag of als zich een conflict voordoet, manipuleert hij de situatie zodanig en op zo’n overtuigende manier dat jij je uiteindelijk schuldig voelt. Op die manier bereikt de verborgen narcist zijn doel: jou kleiner laten voelen, zodat hij zich groter kan voelen.
  
• De verborgen narcist zal zich voor de buitenwereld zachtaardig en zorgzaam opstellen. Toch conformeert hij zich enkel aan sociale normen als er anderen bij zijn. Eén op één met zijn slachtoffers toont hij zijn agressie.
  
• Verborgen narcisten geven je graag het gevoel dat je niet belangrijk bent. Maar in plaats van je openlijk opzij te schuiven, zoals een klassieke narcist zou doen, gaat de verborgen narcist een onderhuidse tactiek hanteren: hij laat je zitten voor een date, wacht tot het laatste moment om je berichtjes te beantwoorden of wil geen plannen bevestigen. Zo lijkt jouw tijd van ondergeschikt belang en krijg je het gevoel irrelevant te zijn.
  
• Hij kan geen echte emotionele relaties aangaan en onderhouden. Er is weinig ruimte voor jouw noden, aangezien hij altijd met zichzelf bezig is. Je kan eindeloos proberen om de narcist te helpen en te troosten, maar je zal nooit zijn leegte kunnen opvullen. Een narcist zal blijven nemen zonder iets terug te geven, waardoor je uiteindelijk leeggezogen wordt.
  
• Bij heel veel narcisten stamt hun gedrag uit een opvoedingstrauma, waardoor ze een angstig-vermijdende hechtingsstijl hebben ontwikkeld, gekenmerkt door een bipolaire liefde: gevoelens van eenzaamheid en leegte drijven hen dichter naar de andere, maar door het continue gevoel tekort te schieten, gaan ze terzelfdertijd ook de andere wegduwen. Narcisten zullen de partner bijgevolg continu gaan aantrekken en afstoten.

Lees ook: Een relatie met een narcist? Dit zijn de kenmerken