Chronische pijn vaker dan gedacht veroorzaakt door overgevoelig centraal zenuwstelsel

Een studie van een internationale groep pijnexperts, geleid door een professor van de Vrije Universiteit Brussel (VUB), werpt een nieuw licht op de oorzaak van verschillende vormen van chronische pijn. Volgens deze wetenschappers ligt centrale sensitisatie, een soort overgevoeligheid van het centrale zenuwstelsel, vaker dan gedacht aan de basis. Dat zou betekenen dat veel patiënten best geholpen kunnen worden met precisiegeneeskunde, een individuele behandeling op maat.

Chronische pijn, wereldwijd een van de meest voorkomende oorzaken van invaliditeit, stelt artsen dikwijls voor een raadsel. Want vaak voelen patiënten veel meer pijn dan kan verklaard worden op basis van de schade die in hun lichaam wordt vastgesteld. Ze lijden dus als het ware aan een ‘overdreven’ pijngevoel.

De nieuwe studie over chronische pijn is het resultaat van een samenwerking tussen zeventien pijnexperts, van dertien universiteiten uit zeven landen. Samen schreven ze een overzichtsrapport over het onderzoek naar deze aandoening. De leiding van het project lag in handen van VUB-professor Jo Nijs.

Volgens de analyse van de internationale experts is ‘centrale sensitisatie’ in veel gevallen de belangrijkste boosdoener. “Bij centrale sensitisatie zijn de zenuwcellen in het centrale zenuwstelsel – dat zijn de hersenen en het ruggenmerg – overgevoelig voor prikkels”, legt professor Nijs uit. “We weten al langer dat dit speelt, maar nu pas is duidelijk geworden dat centrale sensitisatie pijn bij heel uiteenlopende ziektebeelden kan verklaren.”

Concreet zou centrale sensitisatie onder meer de oorzaak kunnen zijn van pijn bij fibromyalgie, artrose en artritis, peesaandoeningen, hoofdpijn en rugpijn. Ook bepaalde pijn na kanker, een chirurgische ingreep en whiplash zou dikwijls voortgebracht worden door een overprikkelbaar centraal zenuwstelsel.

Dit inzicht kan belangrijke gevolgen hebben voor de behandeling van chronische pijnpatiënten. Volgens de onderzoekers kan met precisiegeneeskunde veel leed weggenomen worden. “Precisiegeneeskunde betekent dat we patiënten in bepaalde subgroepen kunnen onderbrengen, waarbij iedere subgroep een andere behandeling krijgt op maat van de patiënt”, stelt professor Nijs. “We kunnen nu patiënten met centrale sensitisatie als zo’n grote en voorname subgroep beschouwen.”

Bij een dergelijke aanpak gaan artsen eerst in detail de specifieke pijnklachten van de patiënt na, waarbij het al dan niet aanwezig zijn van centrale sensitisatie richtinggevend is voor de invulling van het behandelplan. 

Cruciaal is dat patiënten met centrale sensitisatie niet goed reageren op een behandeling gericht op gewrichten, spieren of andere ‘lokale’ structuren, zoals chirurgie, manuele therapie of bepaalde vormen van medicatie. Zij zijn meer geholpen met centraal werkende geneesmiddelen in combinatie met andere manieren om pijn te verminderen, zoals beweging, stressmanagement en behandeling van eventuele slaapproblemen. Met een gepersonaliseerde aanpak zou de levenskwaliteit van patiënten zo sterk verbeterd kunnen worden.