De ontwikkeling van nieuwe medicatie is mogelijk 1,3 miljard euro goedkoper dan tot nu toe gedacht

Hoeveel kost het om een medicijn te ontwikkelen? Professor Jeroen Luyten, gezondheidseconoom verbonden aan het Leuvens Instituut voor Gezondheidszorgbeleid ging op zoek naar het antwoord. “Wil je de werkelijke ontwikkelingskost van een medicijn berekenen, dan moet je met verschillende factoren rekening houden én stuit je op heel wat hindernissen”, zegt professor Luyten. “Farmaceutische bedrijven zijn immers niet verplicht om de ontwikkelingskost van hun producten publiek te maken. Maar voor de samenleving, die mee opdraait voor de soms torenhoge kosten van medicatie, is het wel belangrijk om een idee te hebben van hoe hoog die kosten dan juist zijn.”

In totaal namen de onderzoekers de kostprijs van 63 nieuwe geneesmiddelen onder de loep. Daaruit bleek dat de gemiddelde kost voor de ontwikkeling van een nieuw medicijn 1,3 miljard dollar (1,1 miljard euro) bedraagt. De onderzoekers hielden rekening met de uitgaven voor mislukte proeven en kandidaat-geneesmiddelen die de eindstreep niet haalden. Ze hielden ook rekening met kapitaalkosten, het rendement dat een investeerder verwacht wanneer hij zijn kapitaal vast zet in de ontwikkeling van zo’n nieuwe therapie.

De onderzoekers vonden ook grote verschillen tussen geneesmiddelen voor verschillende aandoeningen. Een nieuw medicijn tegen kanker bleek veruit het duurst te zijn met een gemiddelde kost van 4,4 miljard dollar (3,7 miljard euro).

De onderzoekers moesten eerst en vooral op zoek naar informatie: op welke gegevens zouden ze hun berekeningen kunnen baseren? “Een hele bekende studie die vaak geciteerd wordt in het debat rond betaalbare geneeskunde raamt de ontwikkelingskost van nieuwe medicatie op 2,8 miljard dollar (2,4 miljard euro)”, licht professor Luyten toe. “Dit cijfer werd berekend op basis van gegevens die de farmaceutische bedrijven zelf ter beschikking stelden en die confidentieel moesten blijven zodat andere onderzoekers de resultaten niet kunnen verifiëren. Bovendien worden de onderzoekers deels door de farmaceutische sector gefinancierd.” Professor Luyten en zijn Londense collega’s gingen bewust op zoek naar meer objectieve cijfers. Ook voor hun onderzoeksfinanciering zijn zij volledig onafhankelijk van de farmaceutische industrie.

Ze vonden de informatie die ze zochten bij de Amerikaanse Securities and Exchange Commission (SEC). Beursgenoteerde bedrijven moeten in de Verenigde Staten elk kwartaal een financieel rapport indienen bij de SEC. “Een bedrijf heeft er in een dergelijk rapport geen baat bij om de kosten kunstmatig op te drijven. Het wil investeerders aantrekken en is bovendien wettelijk verplicht om juiste kosten te rapporteren. Het is dus een vrij betrouwbare bron”, stelt Luyten. Al heeft deze werkwijze ook nadelen. “Grote farmaceutische bedrijven geven geen gedetailleerde ontwikkelingskosten vrij. Ze noteren bijvoorbeeld vaak één algemeen bedrag voor R&D. Wij kunnen op basis daarvan onmogelijk achterhalen hoeveel middelen naar de ontwikkeling van welk specifiek medicijn gingen”, legt Olivier Wouters, verbonden aan het Department of Health Policy van de London School of Economics uit. “Kleinere bedrijven daarentegen zijn vaak iets transparanter. In hun rapporten bij de SEC konden we soms zelfs teruggaan tot de ontdekking van de molecule die nadien het actief bestanddeel werd van het product dat ze op de markt brachten.”

Van de 355 nieuwe geneesmiddelen die tussen 2009 en 2018 bekend werden gemaakt bij de SEC konden de onderzoekers 63 middelen isoleren in de financiële rapportering van in totaal 47 bedrijven. Meer dan de helft van deze 63 geneesmiddelen werden ontwikkeld in de strijd tegen kanker en spijsverterings- en metabolismeziektes . “We zijn ons ervan bewust dat we via deze methode geen zuiver representatieve steekproef bekomen van alle medicatie die wereldwijd ontwikkeld wordt”, zegt Jeroen Luyten. “We baseerden ons voornamelijk op gegevens van eerder kleine biotechbedrijven die in de Verenigde Staten gevestigd zijn en naar de beurs trokken.”

Professor Luyten pleit voor meer transparantie. Bedrijven in de farmaceutische sector beroepen zich vaak op bedrijfsgeheim wanneer hen gevraagd wordt om financiële informatie vrij te geven. De concurrentie is bikkelhard en bedrijven in andere sectoren, zoals autobouwers of smartphone-ontwikkelaars moeten hun ontwikkelingskost toch ook niet publiek maken. “Ze hebben een punt”, zegt Luyten. “Maar ze vergeten daarbij één bijzonder belangrijk detail: wie een dure auto of smartphone niet kan betalen, koopt die eenvoudigweg niet. Voor levensnoodzakelijke medicatie ligt dat uiteraard helemaal anders. Bovendien draait de overheid, en dus de maatschappij, grotendeels op voor de soms exuberante kosten van bepaalde medicijnen, soms tot 100 000€ per patiënt per jaar. Uiteraard willen we een rendabele geneesmiddelenindustrie die voldoende winstgevend is om ook in de toekomst nieuwe geneesmiddelen te kunnen ontwikkelen. Maar om de juiste balans te kunnen vinden tussen excessieve en normale prijzen zouden we toch een bepaalde graad van transparantie moeten kunnen opleggen aan bedrijven in de farmaceutische sector. Anders voeren we als samenleving geblinddoekt prijsonderhandelingen.”