dossier In België zijn er ongeveer 100 000 mensen die stotteren. Stotteren of mondelinge onzekerheid is voor deze mensen niet enkel een spraakstoornis, maar een parttime handicap. Stotteren heeft vergaande sociale, emotionele en soms zelfs fysiologische gevolgen.
Stotteren is een neuromusculair programmeerprobleem. Het is een storing in de ontwikkeling van de spraak.
Spreken is een complexe vaardigheid. Gedachten, ideeën of gevoelens dienen omgezet te worden in taal, in woorden en zinnen. Deze taal wordt omgezet in spraakbewegingen. Vervolgens worden alle spieren die met spreken gemoeid zijn geïnstrueerd (meer dan 100), om precies de goede beweging te maken, met precies de goede snelheid en kracht en precies op het goede moment. Dit vereist een grote mate van coördinatie en timing.
Primair stotteren: optreden van herhalingen, aarzelingen en verlengingen in het spreken zonder angst of inspanning.
Secundair stotteren: als de spreker zich bewust is van de onregelmatigheid in zijn spreken en het probeert te vermijden.
Tachylemisch stotteren: aangeboren spraakzwakte op erfelijke en hersenpathologische basis.
Symptomatisch stotteren: dit berust op hersenpathologie.
Ontwikkelingsstotteren: komt vooral voor bij hoogintelligente en spraakbegaafde kinderen van veeleisende ouders, die tussen het 4de en het 5de jaar beginnen te stotteren. Verwant met deze norm zijn puperteitsstotteren en nabootsingsstotteren.
Fysiologisch stotteren: is een normale spraakongereedheid die optreedt tussen het 2de en 4de levensjaar.
Traumatisch stotteren: dit houdt meestal geen verband met de spraakorganen, maar wordt veroorzaakt door een psychisch of fysisch trauma.
Hysterisch stotteren: treedt op bij conversiehysterie en berust niet op organische emotie en zijn gevolgen.
Stotteraars hebben 6 tot 10 maal meer stotterende voorouders. Wanneer één van de ouders stottert, is de kans op stotteren bij elk kind 25%. Deze specifieke erfelijkheid zou vooral langs vaderszijde voorkomen.
Bij 2-eiige tweelingen komt stotteren meer voor bij de voorouders, terwijl bij 1-eiige tweelingen stotteren hoofdzakelijk in dezelfde generatie plaatsvindt. Dit houdt waarschijnlijk verband met het feit dat er wel een erfelijke aanleg bestaat tot 2-eiige tweelingen, maar niet tot 1-eiige tweelingen.
Wat ouders doen veroorzaakt geen stotteren. Wel kunnen sterk emotionele of straffende reacties van de ouders of de omgeving op haperend spreken, de ontwikkeling van het vloeiend spreken negatief beïnvloeden.
Er zijn bepaalde factoren die het stotteren kunnen versterken of uitlokken. De belangrijkste zijn spanning en snelheid.
Spanning kan ontstaan wanneer het evenwicht verstoord is tussen wat een kind kan (capaciteiten) en wat er van een kind wordt gevraagd, door de omgeving of door het kind zelf (eisen). Ook veel veranderingen in korte tijd kunnen meespelen bij het uitlokken van stotterend spreken. Daarnaast zullen bezorgdheid en irritatie van de omgeving m.b.t. het spreken, een kind het gevoel geven dat het iets fout doet en zo de spanning en dus de kans op stotteren vergroten.
In ieder geval is het belangrijk geen negatieve sfeer rond het stotteren te creëren. Als het kind er geen probleem van maakt, moeten ouders dat ook niet doen. Luister naar WAT een kind vertelt en niet naar HOE het vertelt.
Adviezen als 'zeg het nog eens, praat eens rustig, haal eerst adem enz.' zijn vaak goed bedoeld, maar helpen meestal niet. Een jong kind heeft geen idee wat het dan anders moet doen, en krijgt bovendien het gevoel dat het iets fout doet, hetgeen de spanning weer kan verhogen.
Wanneer een kind zich bewust wordt van zijn onvloeiendheden zal het vaak proberen niet te stotteren. Bijvoorbeeld door meer kracht te zetten, het woord er uit te willen duwen, zodat er vechtgedrag ontstaat. Het spreken wordt dan meer gespannen en er kunnen ook blokkades of meebewegingen ontstaan. Andere kinderen reageren door minder of niet meer te willen praten, of andere woorden te kiezen: vermijdingsgedrag. In beide gevallen is dit geen goede ontwikkeling en verhoogt het de kans op blijvend stotteren. In dat geval is het altijd raadzaam om een deskundige te raadplegen.
De hulp die de omgeving kan bieden , heeft te maken met de wijze van reageren tijdens het stotteren.
• Probeer te luisteren naar wát de stotteraar zegt en probeer je niet te laten afleiden door hóe hij iets zegt.
• Probeer aan te voelen of het stotteren bespreekbaar is en als dat zo is, vraag dan hoe je hem het beste kunt helpen als hij er niet uit komt.
• Probeer aan te voelen of te vragen of de stotteraar het wel of niet prettig vindt dat je hem helpt, bijvoorbeeld door een zin af te maken of door een woord voor te zeggen.
• Houd op natuurlijke wijze oogcontact, zoals je dat ook doet bij andere sprekers.
• Het stotteren bespreekbaar maken , werkt ondersteunend.
• Vermijd ongezonde competitie.
 |
 |
