Waarom krijgen meisjes steeds vroeger hun regels en wat zijn de gevolgen?

Meisjes krijgen op steeds jongere leeftijd hun eerste maandstonden (menarche). In 1830 kreeg een meisje in West-Europa haar eerste menstruatie rond haar zeventiende jaar. Tegen het einde van de negentiende eeuw, was de gemiddelde leeftijd al gedaald tot 15 jaar, nu zou dat rond 12-13 jaar liggen. Meisjes van Turkse en Marokkaanse origine hebben hun eerste menstruatie gemiddeld een jaar vroeger dan autochtone meisjes. 

De menarche is de meest herkenbare mijlpaal van de vrouwelijke puberteit. In de normale puberteitsontwikkeling is het een relatief laat fenomeen, dat gemiddeld 2,5 jaar na het ontstaan van de eerste borstontwikkeling plaatsvindt. 

De preciese oorzaak van de daling van de gemiddelde leeftijd waarop de eerste maandstonden beginnen, is niet bekend. Waarschijnlijk gaat het om een combinatie van meerdere factoren. 

• De leeftijd waarop je voor het eerst menstrueert, is voor een groot deel erfelijk. Moeders en dochters beginnen vaak rond dezelfde leeftijd te menstrueren. Ook op het vlak van de hoeveelheid bloedverlies, de duur van de cyclus en het al dan niet hebben van menstruatiepijn, zijn er veel gelijkenissen tussen moeders en dochters.

• Meisjes met overgewicht menstrueren doorgaans wat vroeger. Als je daarentegen erg mager bent of een streng dieet volgt, kan je menstruatie wegblijven.

• Mogelijk speelt een (verhoogde) blootstelling aan stoffen die een hormoonverstorend effect hebben (zoals sommige pesticiden, schoonmaakmiddelen, plastics, fyto-oestrogenen in sommige voedingsmiddelen…). Maar hierover bestaat nog grote onduidelijkheid.

• Een andere mogelijke factor is (seksueel) misbruik of grote spanningen tijdens de kindertijd (bijvoorbeeld door een echtscheiding). 

• Soms valt de eerste menstruatie samen met een belangrijke of speciale gebeurtenis, bijvoorbeeld een verhuizing, een schoolkamp of een reis.

• Beweringen dat het zou te maken hebben met onze voeding (bijv. hogere consumptie van vlees, hormonen in onze voeding…) zijn tot nu toe niet bewezen. Er zijn wel enkele studies die een verband aantonen tussen borstvoeding en een later begin van de eerste menstruatie. 

• Uitzonderlijk ligt een medische aandoening aan de basis, bijvoorbeeld een hersentumor, een schildklieraandoening of een probleem van de eileiders.  

• Vlak voor je eerste menstruatie ben je misschien al vruchtbaar. Als je vrijt, gebruik dan een voorbehoedmiddel.

• Menstruatie op jonge leeftijd kan psychologisch moeilijk en confronterend zijn voor een meisje, zeker als het onverwacht komt en/of als haar vriendinnen nog niet menstrueren. Hierover vroeg genoeg beginnen praten met jouw dochter, is dus zeer belangrijk. 

• Het begin van de maandstonden kan ook een negatieve invloed hebben op sociale en schoolactiviteiten, zoals bijvoorbeeld deelname aan sport, weggaan met vrienden…

• Meerdere studies wijzen ook op een verhoogd risico op mentale problemen bij een vroege menarche, zoals depressie, eetstoornissen, middelengebruik (alcohol, drugs), en seksueel risicogedrag.  

• Recent onderzoek in Vlaanderen heeft aangetoond dat de kans op pijnlijke maandstonden sterk verhoogt naarmate de ze vroeger beginnen. Van de meisjes die op de leeftijd van tien jaar hun eerste maandstonden had, had zeventig procent last van pijnlijke maandstonden, op elf jaar kloeg 54 procent over pijnlijke maandstonden, op de leeftijd van twaalf jaar 38 procent en op de leeftijd van dertien jaar zes procent. 

• Onderzoek toont aan dat het risico op endometriose lager is wanneer de menarche na de leeftijd van veertien jaar optreedt, en hoger is bij meisjes die reeds op jonge leeftijd (pijnlijke) maandstonden hebben. 

• Een vroege menarche verhoogt de kans op borstkanker en op hart- en vaatziekten op latere leeftijd. Dit effect is echter zeer klein en is zeker geen reden tot ongerustheid. 

• Mogelijk verhoogt een vroege menarche ook licht de kans op zwangerschapsdiabetes. 

Een eerste menstruatie op de leeftijd van tien jaar is niet abnormaal en hoeft dus geen reden tot ongerustheid te zijn. Belangrijk is hierover met je dochter te praten en haar te helpen.

• Indien jij (of je dochter) op jonge leeftijd (jonger dan tien jaar) begint te menstrueren, zeker als er nog geen sprake is van borstontwikkeling, is het aangewezen om een arts te raadplegen. 

• Ook bij pijnlijke maandstonden, ongeacht de leeftijd van menarche, rw adpleeg je het best een arts. 

Hij/zij kan beoordelen of alles normaal is. Er kunnen misschien medische redenen zijn, zoals een afwijking van de eierstokken, een hormonale stoornis enzovoort.