Hoe gevaarlijk is blauwalg in zwemwater?

In dit artikel

Wat is blauwalg?
Welke klachten kunnen blauwalgen geven?
Wat kan je zelf doen tegen blauwalg?
Wat moet je doen na contact met blauwalg?

dossier In veel (zwem)vijvers en (openbare) zwemplassen worden tijdens warm weer blauwalgen of cyanobacteriën aangetroffen. Die produceren giftige stoffen (toxines) die bij zwemmers en recreanten (surfers, watersporters…) jeuk, oogklachten en darmklachten kunnen geven.

Lees ook: Moet je na het eten een uur wachten voor je gaat zwemmen?

Wat is blauwalg?

Blauwalgen zijn geen echte algen maar bacteriën. Deze zogenaamde cyanobacteriën komen van nature voor in zowel zout als zoet water. Wanneer stilstaand water of water met weinig stroming in de zomer warmer wordt dan 20 graden, kan blauwalg zich snel uitbreiden. Dat gebeurt vooral bij rustig weer (weinig wind en regen) en niet te fel zonlicht, en als er veel voedingsstoffen in het water zitten, zoals fosfaat en stikstof.

Lees ook: Mogen mensen met psoriasis in een openbaar zwembad?

De blauwalgen drijven dan bovenop het water, waardoor een 'vettige' groene, blauwige of roodbruine laag op het water ligt. De drijflaag kan soms behoorlijk stinken. Het ruikt naar zwavel of naar het riool. Dit komt omdat veel blauwalgen in de onderkant van de drijflaag afsterven. Het rottingsproces in de drijflaag haalt veel zuurstof uit het water en er komen giftige stoffen (toxines) vrij. Die kunnen in hoge concentraties schadelijk zijn voor dier (vissen, watervogels…) en mensen.

In tegenstelling tot blauwalgen zijn de groene algen (slierten), die ook veel voorkomen, onschuldig. Ze zijn hooguit hinderlijk tijdens het zwemmen.

Welke klachten kunnen blauwalgen geven?

Zwemmers en watersporters kunnen blootgesteld worden aan te hoge concentraties toxines door het inslikken van water en door contact met de drijflaag via de huid of de ogen. Vooral (kleine) kinderen zijn gevoelig voor vergiftiging door hun snellere stofwisseling, en doordat zij vaker water inslikken bij het spelen en het zwemmen. Ook honden lopen risico omdat zij met open bek zwemmen.

Krijg je tijdens het zwemmen water in je neus of mond of slik je water in, dan kan je klachten krijgen als:

• misselijkheid

• buikkrampen

• overgeven

• diarree

• allergische reactie (netelroos, jeuk, loopneus, niezen, dikke ogen en/of lippen).

Iemand met astma kan mogelijk benauwd worden bij het inademen van kleine waterdruppeltjes.

Krijg je heel veel van de giftige stoffen binnen, dan kan dat ernstige klachten geven. Dit komt gelukkig bijna niet voor omdat je daarvoor toch enkele grote glazen met besmet water zou moeten drinken.

Ook bij huidcontact kunnen klachten ontstaan. Het gif dringt niet door de huid, maar het kan de huid wel irriteren en sterke allergische reacties veroorzaken. De klachten beginnen binnen de twaalf uur na het zwemmen, en duren ongeveer vijf dagen. Daarna verdwijnen ze meestal vanzelf.

Mogelijke klachten bij huidcontact zijn:

huidirritatie met roodheid en jeukende of branderige huid;
jeukende of branderige ogen;
allergische reactie (netelroos).

Ben je in aanraking geweest met blauwalgen, spoel je dan direct na het zwemmen goed af, ook onder je badkleding.

Zwemmen of recreëren in water met een drijflaag van blauwalgen wordt dan ook ten stelligste afgeraden. Wanneer blauwalgen worden aangetroffen in publieke zwem- of recreatievijvers, wordt altijd en zwem- en recreatieverbod uitgevaardigd.

Lees ook: Waarom oppassen met zwemmen in open water?

Wat kan je zelf doen tegen blauwalg?

Wil je gaan zwemmen, check dan op internet (kwaliteitzwemwater.be) of het water is goedgekeurd, of vraag het na bij de gemeente waaronder het water valt.
Hou je aan het zwem- of recreatieverbod als dit van kracht is en ga niet in het water.
Ga niet zwemmen in water waarop je een drijflaag met blauwalg ziet, of waarin je vissen ziet happen naar lucht of waarin dode vissen drijven.
Doe ook geen afwas met natuurwater waar mogelijk veel blauwalg in zit.

Wat moet je doen na contact met blauwalg?

De kans dat je ernstig ziek wordt van zomers zwemmen in water waar veel blauwalg in zit is heel klein. De huid-, oog- en darmklachten zijn meestal na 2 tot 3 dagen over.