Acute hartaanval bij jonge vrouwen: een onderschatte ziekte

Een bijzonder type hartaanval treft jonge vrouwen zonder risicofactoren voor hart- en vaatziekten. Het gaat om een acuut hartfalen veroorzaakt door een spontane scheur of bloeding in een gezonde bloedvatwand. Dit zou verantwoordelijk zijn voor een kwart van de hartaanvallen voor de leeftijd van 50 jaar. 

Een hartinfarct is doorgaans het gevolg van een ruptuur van een progressieve vetopstapeling in de wand van een kransslagader. Roken, een hoge bloeddruk, te hoge cholesterol, overgewicht en diabetes werken dit proces in de hand. Maar de laatste 10 à15 jaar wordt een ander, ongewoon type van hartinfarct vastgesteld bij gezonde, jonge vrouwen met een laag cardiovasulair risicoprofiel. Dit wordt veroorzaakt door een spontane scheur of bloeding in de wand van een kransslagader, ook wel SCAD of spontane coronaire arteriële scheur genoemd. Dit ‘nieuwe’ type hartinfarct treft in 90% van de gevallen vrouwen met een gemiddelde leeftijd van 52 jaar. 

Aanvankelijk werd SCAD vooral beschreven bij vrouwen op het einde van of kort na de zwangerschap. Nu is het echter duidelijk dat SCAD verantwoordelijk is voor zelfs 25 kwart van de hartinfarcten bij vrouwen onder de 50 jaar. Bij een groep vrouwen die voor een hartinfarct in het UZ Gent behandeld werden (2007-2017), zijn gelijkaardige cijfers gevonden: 18 procent van de hartinfarcten bij vrouwen jonger dan 50 jaar bleken gevallen van SCAD te zijn. Dit cijfer liep zelfs op tot 43 procent na uitsluiting van vrouwen met meerdere cardiale risicofactoren. Ook in het Middelheim ziekenhuis in Antwerpen kwamen gelijkaardige cijfers naar boven: bij een herevaluatie van 102 patiënten jonger dan 50 jaar gedurende een periode van 5 jaar (2013- 2017), was 26 procent veroorzaakt door SCAD. 

Dit type hartinfarct wordt tot op vandaag nog ondergediagnosticeerd. De diagnose van een hartinfarct bij vrouwen verloopt eerst en vooral moeilijker dan bij mannen. Hoewel een hevig drukkende pijn op de borst het meest frequente symptoom is, melden vrouwen zich ook aan met andere klachten als pijn in de kaak, pijn in de hals of rug, zweten, onpasselijkheid, pijn in één of beide armen, kortademigheid en duizeligheid. Daarnaast zijn artsen opgeleid met de wetenschap dat de kans op een hartinfarct bij een jonge vrouw zonder klassieke risicofactoren zo goed als nihil is en overbodige onderzoeken dan ook vermeden moeten worden. Bovendien proberen vrouwen vaak zelf een verklaring te geven aan hun klachten, zoals bijvoorbeeld stress. Maar stress is nu net een belangrijke trigger voor een SCAD. Cardiologen worden daarom aangeraden om aanvullend onderzoek te doen wanneer de klachten en het elektrocardiogram een hartinfarct doen vermoeden, ondanks een laag risicoprofiel. 

Waarom de aandoening jonge, gezonde vrouwen viseert, is nog niet helemaal duidelijk. Artsen denken aan een combinatie van factoren zoals stress, intense inspanningen, zoals persen tijdens de bevalling, en een onderliggende aanleg. Opvallend is wel dat driekwart van de patiënten bijkomend een bloedvatwandafwijking (fibromusculaire dysplasie) vertoont die voornamelijk vrouwen van rond de vijftig treft. Die zorgt ervoor dat de bloedvaten de neiging hebben uit te zetten of te vernauwen.