Is het zinvol om je nierfunctie te laten testen?

Naar schatting hebben zo’n 300.000 Vlamingen nierproblemen: hun nieren werken niet naar behoren, waardoor het bloed onvoldoende gezuiverd wordt en afvalstoffen niet meer afgevoerd worden. Hierdoor zal ook een ontregeling van de bloeddruk optreden, en een vermindering van de epo productie (met bloedarmoede tot gevolg) en een ontregeling van de botaanmaak. Mensen met chronische nierschade hebben ook een verhoogde kans op overlijden door hart- en vaatziekten. Als de helft van de nierfunctie wegvalt, spreekt men van nierfalen of nierinsufficiëntie. Dan is nierdialyse of transplantatie noodzakelijk. 

Het is belangrijk dat bij mensen met chronische nierschade al vanaf een vroege fase controle en behandeling plaatsvindt. De behandeling is erop gericht om verdere achteruitgang van de nierfunctie en nierfalen tegen te gaan en om complicaties van chronische nierschade, met name hart- en vaatziekten en sterfte, te voorkomen. Wanneer pas in een late fase van nierschade (nierfunctie van 15­30%) een behandeling wordt gestart, kan het moment waarop er met een niervervangende behandeling moet worden begonnen slechts beperkte tijd worden uitgesteld. Wanneer de behandeling start op het moment dat de nierfunctie nog 60­90 procent is, is de kans van slagen veel groter en kan het startmoment van nierfunctievervangende behandeling vele jaren worden uitgesteld.

Sedert juni 2009 wordt de mogelijkheid geboden om patiënten met een te lage nierfunctie (lager dan 45 ml/'/1.73 m²)  op te volgen in nauwe samenwerking met de huisarts bij middel van een zorgtraject. Inmiddels zijn al meer dan 10.000 patiënten op die manier behandeld.

Probleem is dat de meeste mensen die een nierfunctiebeperking hebben daar geen last van hebben en er zich ook niet van bewust zijn. Enkel gerichte onderzoeken van het bloed en de urine kunnen een aanduiding geven dat er iets fout gaat met de functie van de nieren. 

Screenen naar nierlijden kan gemakkelijk gebeuren door het meten van de serum creatinine waarde in het bloed (een afvalstof die verwijderd wordt door de nieren, en die zich dus opstapelt als de nieren minder goed werken) en het opsporen van eiwit in de urine. 

In België wordt geen systematisch onderzoek naar de aanwezigheid van chronische nierschade aanbevolen. 

In volgende omstandigheden wordt een onderzoek wél aanbevolen.

1. Wanneer je klachten hebt die op een nieraandoening kunnen wijzen, moet je je uiteraard laten onderzoeken.

2. Een jaarlijks preventief onderzoek van de nierfunctie wordt aangeraden, ook als je geen klachten hebt:

• als je diabetes hebt;

• als je een hoge bloeddruk of een hart- en vaatziekte hebt;

• als nierziekten in je familie voorkomen;

• als je langdurig geneesmiddelen neemt die schadelijk kunnen zijn voor de nieren (bijvoorbeeld NSAID’s, lithium en immunomodulatoren zoals cyclosporine en tacrolimus); 

• als je lijdt aan een structurele nieraandoening, nefrolithiasis of prostaatvergroting;

• als je lijdt aan chronische aandoeningen van de urinewegen.

3. Hoewel ouderen (+ 55 jaar) vaker een verminderde nierfunctie hebben, wordt een jaarlijkse screening enkel op basis van leeftijd niet aanbevolen. Het is wél zinvol om eenmalig de nierfunctie te bepalen op de leeftijd van 55-60 jaar, zeker wanneer je veel geneesmiddelen slikt, rookt of zwaarlijvig bent.