Osteopathie en chiropraxie: (alleen) werkzaam bij nek- en lage rugpijn

nieuws Het afgelopen jaar bezocht 7% van de volwassen Belgen een osteopaat en 2% een chiropractor, vooral voor spier –en gewrichtsklachten. Osteopaten behandelen ook huilbaby’s en baby’s met refluxproblemen. De patiënten gebruiken de niet-conventionele therapie vaak als aanvulling op hun klassieke behandeling, voornamelijk op basis van mond-tot-mond reclame.

Volgens een rapport van het Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE) toont een klein aantal betrouwbare wetenschappelijke studies aan dat chiropraxie en osteopathie alleen lage rug– of nekpijn verlichten. Voor andere klachten, zoals chronische vermoeidheid, astma of reflux bij baby’s is niet bewezen dat de therapieën werken. Toch blijkt bijna 9 op 10 van de ondervraagden vertrouwen te hebben in zijn therapeut en tevreden te zijn over de verstrekte zorgen. De gebruikers van chiropraxie waarderen ook dat ze vaak snel worden geholpen.
Het KCE waarschuwt evenwel voor mogelijke risico’s. Na de behandeling doen zich vaak (30 tot 60% van de gevallen) milde, ongewenste neveneffecten zoals hoofdpijn of een tijdelijke verergering van de pijn voor. Er is ook risico op zware, en zelfs levensbedreigende complicaties, vooral bij manipulaties van de hals. Hoe vaak deze ernstige incidenten voorkomen konden de onderzoekers niet achterhalen.

Als men zich beperkt tot een niet-conventionele therapeut is er ook het risico dat bij een ernstig probleem de diagnose niet of laat wordt gesteld, en dat de klassieke medische behandeling niet of laat wordt opgestart.
Er zijn in België ongeveer 1000 osteopaten en 110 chiropractors, die lid zijn van een beroepsvereniging. De meerderheid (bijna 60% van de osteopaten en bijna 80% van de chiropractors) is gevestigd in Vlaanderen.

De meeste mensen blijken niet goed het onderscheid te kennen tussen osteopathie en chiropraxie. Ze zoeken gewoon naar een manier om hun klachten te verlichten. Bij beide therapieën worden manipulaties uitgevoerd, waaronder het “kraken” van gewrichten, maar de manieren waarop kunnen enigszins verschillen. Ook de onderliggende filosofieën verschillen niet zoveel van mekaar. Deze theorieën dateren allebei uit de tweede helft van de 19e eeuw en zijn volgens het KCE niet wetenschappelijk gefundeerd.

Daarnaast worden verschillende zogenaamd ‘zachte’ technieken toegepast: de meeste osteopaten werken ook op de schedel en voeren manipulaties uit om de organen te beïnvloeden. Men spreekt dan van craniale en viscerale technieken. Voor geen van deze technieken is de werkzaamheid of de veiligheid wetenschappelijk aangetoond.
Ook wordt vaak ten onrechte gedacht dat de therapeuten artsen zijn. De grote meerderheid van de osteopaten (83%) heeft een basisopleiding als kinesitherapeut, terwijl meer dan de helft van de chiropractors (56%) alleen een opleiding in de chiropraxie volgde. In België zijn er verschillende opleidingen voor osteopathie, waaronder sinds kort ook een universitaire. Kandidaat chiropractors moeten voor een opleiding naar het buitenland.

Geen enkele opleiding wordt gecontroleerd door een officiële Belgische instantie. In het belang van de veiligheid van de patiënten beveelt het KCE een controle en de erkenning van de opleidingen aan. Daarnaast zou de titel van osteopaat en chiropractor moeten worden gereglementeerd, zodat er geen verwarring meer is met de titel van dokter in de geneeskunde.

Het rapport is beschikbaar op de website van het KCE: http://kce.fgov.be/index_nl.aspx?SGREF=5260&CREF=18760