Basisprincipes van eerste hulp

dossier De kans dat je ooit eerste hulp moet verlenen, is reëel. Dit kan gaan van het verzorgen van een schaafwonde tot het bijstaan van slachtoffers in een verkeersongeval. We willen je aan de hand van 6 basisprincipes zo goed mogelijk voorbereiden op elk type ongeval. Met behulp van deze principes leer je de juiste attitude of mentaliteit aan om correct en veilig te reageren in deze situaties.

1. Handel als eerstehulpverlener
2. Blijf rustig in een noodsituatie
3. Verleen psychosociale hulp
4. Vermijd besmetting
5. Zorg voor het comfort van het slachtoffer
6. Hou rekening met emotionele reacties nadien

Basisprincipe 1 : Handel als eerstehulpverlener

Stel enkel handelingen waarvan je zeker bent dat ze kunnen helpen. Als je twijfelt, doe je beter niets, tenzij het slachtoffer doorsturen naar een arts of de hulpdiensten alarmeren. Zorg ervoor dat je de situatie niet verergert. Hou hierbij rekening met mogelijke gevaren.

Basisprincipe 2 : Blijf rustig in een noodsituatie

Het is normaal dat je onder stress staat als je plots hulp moet bieden in een noodsituatie. Toch is het belangrijk om je emoties onder controle te krijgen. Adem rustig in en orden je gedachten. Handel niet vooraleer je je kalmte hebt teruggevonden. Zet ook zeker je eigen veiligheid niet op het spel.

Basisprincipe 3 : Verleen psychosociale hulp

Psychosociale hulp verlenen, betekent dat je tijdens je hulpverlening niet alleen rekening houdt met de lichamelijke letsels van het slachtoffer, maar ook met zijn emoties. Je moet aandacht hebben voor reacties van slachtoffer(s) en omstaander(s) en hier op een gepaste manier mee omgaan. We geven enkele vuistregels mee om dit te vergemakkelijken.

Omgaan met slachtoffers
• Benader het slachtoffer op een vriendelijke manier en zonder vooroordelen.
• Stel jezelf voor. Als je een eerstehulpopleiding gevolgd heb, zeg dit dan.
• Luister naar wat het slachtoffer vertelt en toon medeleven. Op die manier kan je vertrouwen winnen. Vraag toestemming om eerste hulp te bieden.
• Geef informatie. Beschrijf wat er gebeurd is, leg uit wat je doet en waarom je dit doet. Doe dit ook bij een slachtoffer dat (schijnbaar) bewusteloos is, misschien hoort het slachtoffer wel meer dan je vermoedt.
• Blijf bij het slachtoffer. Laat hem niet alleen als dit niet nodig is.
• Draag zorg voor de bezittingen van het slachtoffer. Zoek naar identificatiedocumenten en eventuele aanwijzingen van mogelijke ziektes. Als je de persoonlijke zaken van het slachtoffer doorzoekt, doe dit dan met een getuige.
• Help met een aantal praktische zaken (bijv. een familielid bellen).

Omgaan met omstaanders
• Het is ook belangrijk om familieleden, vrienden of andere omstaanders te ondersteunen. Sommige zijn verward, waardoor ze in de weg kunnen lopen. Anderen hebben nood aan informatie. Als je als eerstehulpverlener geen inlichtingen kan geven, bestaat de kans dat familieleden en vrienden heftig reageren.
• Blijf kalm. Zorg voor vertrouwen. Iemand die chaotisch rondholt, zal minder snel vertrouwen scheppen dan een kalme persoon.
• Omstaanders die niet gekwetst zijn, kan je inschakelen in het hulpverleningsproces. Laat hen de hulpdiensten bellen of de situatie veilig maken.
• Stel je voor aan familieleden en verwanten. Verduidelijk telkens alle stappen die je neemt. Geeft correcte informatie en geef altijd eerlijk antwoord op gestelde vragen.
• Neem beschuldigingen niet persoonlijk en vermijd discussie. Je mag gerust iemand laten uitrazen, maar aanvaard geen fysieke agressie. Dit gedrag kan een uiting zijn van dronkenschap, maar ook van angst of onzekerheid. Zeg duidelijk dat je hun ongerustheid begrijpt, maar dat je geen hulp kan bieden als je bedreigd of beledigd wordt. Als ze dit niet begrijpen, blijf je vriendelijk en wacht je op de hulpdiensten.

Basisprincipe 4 : Vermijd besmetting

Bij open wonden is er altijd besmettingsgevaar. Jij kan het slachtoffer besmetten, maar het slachtoffer kan jou ook besmetten. Daarom is het belangrijk om de kans op besmetting zo klein mogelijk te houden. Enkele eenvoudige richtlijnen kunnen hierbij helpen.

• Zorg dat je niet in contact komt met bloed of andere lichaamsvloeistoffen van het slachtoffer.
• Was je handen met water en vloeibare zeep voor en nadat je eerste hulp hebt verleend.
• Gebruik een waterdichte pleister om een wonde op je hand te beschermen.
• Gebruik wegwerphandschoenen of een plastic zakje om je handen te beschermen.
• Wees voorzichtig met scherpe voorwerpen en ruim ze altijd op een veilige manier op. Wees extra voorzichtig wanneer je naalden vindt in de buurt van het slachtoffer.
• Raak nooit een wonde aan. Vermijd ook om verzorgingsmaterialen (bijv. doeken, kompressen of een splinterpincet) aan te raken die nadien in contact komen met de wonde.
• Gebruik een zakmasker als je een slachtoffer moet reanimeren.
• Raadpleeg zo snel mogelijk een arts als je jezelf toch prikt of snijdt.

Basisprincipe 5 : Zorg voor het comfort van het slachtoffer

Basisprincipe 6 : Hou rekening met emotionele reacties nadien

Het gebeurt dat je na het verlenen van eerste hulp blijft zitten met twijfels, schuldgevoelens of boosheid. De verwerking van deze emoties gaan niet altijd vanzelf. Laat je emoties toe en praat met vertrouwde personen. Als dit niet volstaat, is het aan te raden hulp te zoeken bij een professionele hulpverlener (arts, psycholoog, vertrouwenspersoon, ...). De vrijwilligers van Tele-Onthaal (106) staan ook voor je klaar.

Meer weten over eerste hulp? Dit kan! Volg een gratis eerste hulp cursus van Rode Kruis-Vlaanderen bij jou in de buurt. Neem hier eens een kijkje!