Gebruik van antidepressiva bij volwassenen

dossier De richtlijnen van het National Institute for Health and Clinical Excellence (NICE), het Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg CBO, en het Nederlands Huisartsen Genootschap, zijn het er over eens dat de huisarts bij patiënten met een eerste, milde depressie niet systematisch meteen een medicamenteuze behandeling dient gestart te worden, tenzij de klachten reeds meerdere maanden aanwezig zijn. Wel wordt één of andere vorm van psychotherapie aanbevolen. Gespecialiseerde psychotherapie is in de praktijk echter weinig toegankelijk: het is vaak te duur of te lange wachttijden. Ook wordt aangeraden dat de huisarts de patiënten regelmatig ziet om na te gaan of de toestand verslechtert, en of de klachten chronisch worden.
Bij patiënten met een milde depressie die reeds meerdere maanden aanwezig is, en bij patiënten met matige en ernstige depressie wordt onmiddellijk starten van een behandeling door de huisarts aanbevolen.

De keuze van het antidepressivum

In de NICE-aanbevelingen wordt een SSRI als eerste keuze voorop gesteld; als reden wordt gegeven dat ze even doeltreffend zijn als tricyclische antidepressiva, maar minder frequent worden gestopt omwille van ongewenste effecten.
In de Nederlandse richtlijnen van het Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg CBO en het Nederlands Huisartsen Genootschap wordt de keuze gelaten tussen een SSRI, of een tricyclisch of aanverwant antidepressivum, afhankelijk van de aanwezigheid van contra-indicaties, andere aandoeningen, ongewenste effecten en interacties, eerdere ervaringen, kostprijs en voorkeur van de patiënt.
Mogelijke neveneffecten van tricyclische antidepressiva zijn verstopping, monddroogte, wazig zien en zweten.
Met SSRI’s worden gastro-intestinale ongewenste effecten (misselijkheid, diarree) en centrale effecten (bv. angst, agitatie, slapeloosheid, hoofdpijn) frequenter gemeld.
Eén van de argumenten om een SSRI aan te bevelen als eerste keuze, is dat bij een overdosis de tricyclische antidepressiva veel gevaarlijker zouden zijn. De gegevens over het risico van zelfmoordgedachten en zelfmoordpogingen door antidepressiva bij volwassenen laten op dit ogenblik geen eenduidig besluit toe, maar een verhoogd risico kan voor geen enkel antidepressivum worden uitgesloten.
Wat de kostprijs betreft, zijn recenter gecommercialiseerde antidepressiva, zeker als er nog geen generiek of kopie beschikbaar is, duurder dan reeds lang gecommercialiseerde antidepressiva.

Lees ook: Test: ben ik depressief?

Duur en stoppen van de behandeling

Voor de behandeling van de acute episode wordt aanbevolen om het geneesmiddel tenminste 4 à 6 weken te nemen om het effect te kunnen beoordelen. Bij depressieve patiënten die gunstig reageren op de behandeling van de acute episode, moet het antidepressivum gedurende een zestal maanden worden verder gezet: daarmee wordt de kans op herval gehalveerd. Men raadt aan de dosis te behouden die werd gebruikt in de acute fase.
Bij patiënten met herhaalde ernstige depressie kan, afhankelijk van het aantal vroegere episodes van depressie, een onderhoudsbehandeling gedurende 1 tot 5 jaar overwogen worden.
Het stoppen van de behandeling moet progressief gebeuren, over een periode van tenminste 6 à 8 weken na een langdurige behandeling. Bij bruusk stoppen of te snelle afbouw kunnen ontwenningsverschijnselen optreden zoals slaapstoornissen, gastro-intestinale stoornissen, grieperig syndroom, gerapporteerd. Na stoppen van de behandeling dient men ook steeds bedacht te zijn op herval van de depressie

Lees ook: Gebruik van antidepressiva bij kinderen en jongeren