Dysmenorroe (menstruatiepijn): wat doen bij pijnlijke maandstonden?

In dit artikel
Dysmenorroe (menstruatiepijn): wat doen bij pijnlijke maandstonden?

dossier Het meest voorkomende gynaecologische probleem bij vrouwen in de vruchtbare leeftijd zijn pijnlijke maandstonden ofwel dysmenorroe. Tussen de 60 en 80% van de vrouwen tussen 12 en 24 jaar heeft er last van. Op latere leeftijd en/of na een zwangerschap verminderen de klachten doorgaans. In de premenopauze kunnen de krampen weer heviger worden. Wat kan je doen? En wanneer moet je naar de dokter?

Symptomen menstruatiepijn

123-vr-pijn-buik-menstr--2-04-17.jpg
Menstruatiepijn is een min of meer hevige krampachtige pijn in de onderbuik of rug. Sommige vrouwen hebben kortdurende krampen, terwijl anderen een constante, zeurende pijn voelen. Meestal begint de pijn tegelijk met of net vóór de menstruatie, bereikt deze zijn hoogtepunt na 24 uur en trekt de pijn na twee dagen weer weg. Menstruatiepijn gaat soms ook gepaard met symptomen als pijnlijke borsten, een opgeblazen gevoel, misselijkheid, hoofdpijn, verstopping of diarree, duizeligheid, vermoeidheid, een depressieve stemming of snel geïrriteerd zijn. 

Oorzaken

Pijn bij maandstonden kan verschillende oorzaken hebben.

Bij primaire dysmenorroe is er geen aantoonbare organische oorzaak voor de klachten. Meestal zijn die klachten het gevolg van spiersamentrekkingen (krampen) in de baarmoeder. Deze spiersamentrekkingen zijn nodig om het baarmoederslijmvlies af te kunnen stoten via de vagina. Prostaglandines in de baarmoeder spelen hierbij een rol. Hoe meer prostaglandines iemand aanmaakt, hoe heviger de menstruatiepijn meestal is. Bij vrouwen met menstruatieklachten worden namelijk hogere prostaglandine-concentraties in het slijmvlies en het menstrueel bloed gemeten dan bij vrouwen zonder klachten. Factoren als te weinig lichaamsbeweging en stress, kunnen de pijn bij primaire dysmenorroe verergeren. De hoeveelheid bloedverlies tijdens de menstruatie is niet per se van invloed. 

Lees ook: De menstruele cyclus

Bij Secundaire dysmenorroe is er wel een onderliggende oorzaak. Bijvoorbeeld: 

  • Een ontsteking, bijvoorbeeld een bekkenontsteking (Pelvic Inflammatory Disease).
  • Een nauwe baarmoederhals (de opening van de baarmoeder naar de vagina) of een achterwaarts gekantelde baarmoeder. 
  • Vleesbomen (myomen) in de baarmoeder. 
  • De aanwezigheid van een koperhoudend spiraaltje.
  • Eén van de meest voorkomende oorzaken van secundaire dysmenorroe is endometriose. Bij die aandoening is het baarmoederslijmvlies (endometrium) ook buiten de baarmoeder aanwezig en ondergaat dit dezelfde maandelijkse veranderingen, waardoor ontstekingen en verklevingen ontstaan.

Lees ook: Endometriose: 'Menstruatiepijn bij jonge meisjes is niet normaal.'

Lees ook: Spiraal - IUD

Lees ook: Myomen, vleesbomen, fibromen: goedaardige gezwellen in de baarmoederwand

Lees ook: Pijn in de onderbuik door een eileiderontsteking (salpingitis) of bekkenontsteking (PID)

Diagnose

Om te bepalen of er sprake is van primaire of secundaire dysmenorroe, is een lichamelijk onderzoek nodig. Ook zal de arts vragen naar de medische voorgeschiedenis. Daarnaast wordt zo nodig een echoscopie of een laparoscopie gedaan om eventuele afwijkingen aan de inwendige geslachtsorganen op te sporen. Als voorgeschiedenis en medisch onderzoek uitsluiten dat er gynaecologische oorzaken zijn, dan wordt meestal de diagnose primaire dysmenorroe gesteld.

Wat kan je doen bij pijnlijke maandstonden?

123-vr-pijn-buik-menstr-04-17.jpg
Bij secundaire dysmenorroe moet uiteraard de onderliggende oorzaak worden behandeld. Bij primaire dysmenorroe zijn er verschillende medicamenteuze en niet-medicamenteuze behandelopties. 

Niet-medicamenteus: 

  • Plaatselijke warmte, bijvoorbeeld een warme kruik met een temperatuur rond 39°C op de buik of onderrug, gaat krampen tegen. Ook een warm bad kan verlichting geven. 
  • Rust en ontspanning. Bij pijn in de onderrug kan het helpen om de rug afwisselend hol en bol te maken. Ook massage van de onderrug kan verlichting geven. Sommige vrouwen ervaren minder pijn na een orgasme.   
  • Transcutane elektrische zenuwstimulatie (TENS-apparaatje) met een hoge frequentie. 
  • Beweging. Sporten werkt als een natuurlijke pijnstiller omdat het de aanmaak van endorfine stimuleert. 

Medicamenteus

  • Niet-steroïdale ontstekkingsremmers (NSAID’s) uit de klasse van de prostaglandine-synthetase-remmers, zoals ibuprofen, werken beter dan bijvoorbeeld aspirine. Ibuprofen is zonder recept verkrijgbaar. NSAID’s zijn niet voor iedereen geschikt. 
  • Hormonale anticonceptie, zoals de anticonceptiepil, anticonceptiepleister, anticonceptiering, de prikpil of een hormoonspiraal kunnen pijnklachten verminderen. 

Van andere behandelopties is het effect niet onomstotelijk bewezen, hoewel sommige vrouwen aangeven hier baat bij te hebben. Denk aan: 
  • Vitamines en mineralen, zoals vitamines B1, E, B12, magnesium of visolie (omega 3-vetzuren).  
  • Acupunctuur of manuele therapie. 

Voor het effect van een chirurgische onderbreking van de uteriene zenuwen en gedragstherapie zijn geen bewijs gevonden dat deze bij menstruatiepijn zouden werken. 

Lees ook: Het premenstrueel syndroom (PMS): symptomen en behandeling

Kan de juiste voeding menstruatiepijn verlichten? 

We vroegen het aan menstruatiedeskundige Paula Kragten, founding editor van online magazine Period! en auteur van het boek Mooi Rood is Niet Lelijk. Haar antwoord: "Naar het effect van voeding op menstruatieklachten wordt momenteel veel onderzoek gedaan. Niet voor niets, want met bijvoorbeeld het ‘endometriosedieet’ worden gunstige resultaten geboekt. Over het algemeen wordt daarbij aangeraden om dierlijke vetten – die de productie van oestrogenen stimuleren – zoveel mogelijk te vermijden. Ook suiker, cafeïne- en koolzuurhoudende dranken, rood vlees, soja en gluten worden afgeraden." 

Over welke voeding menstruatiepijn wél kan verlichten, zegt Paula dit: "Een vetarm dieet met veel (groene) groenten zou de oestrogeenconcentraties doen dalen en een positieve invloed hebben, zowel op menstruatiepijn als op het premenstrueel syndroom. Ook magnesiumrijke voeding en voeding die rijk is aan Omega-3 (vette vis) worden aanbevolen. Om een opgeblazen gevoel en veel vocht vasthouden te vermijden wordt dan weer aangeraden veel water te drinken." 

Bronnen:

https://www.henw.org
https://www.degynaecoloog.nl

auteur: Sofie Van Rossom, gezondheidsjournalist
Laatst bijgewerkt: april 2023

Artikels over gezondheid in je mailbox? Schrijf je in op onze nieuwsbrief en ontvang een gratis e-book met gezonde ontbijtrecepten.

eenvoudig terug uit te schrijven
Wij verwerken jouw persoonsgegevens conform het Privacy-beleid van Roularta Media Group NV.
volgopfacebook

volgopinstagram