Vrouwen slechter af na hartstilstand

Vrouwen die een hartstilstand krijgen buiten het ziekenhuis, worden minder vaak gereanimeerd en overlijden vaker dan mannen. Onderzoekers van Amsterdam UMC publiceren hierover in the European Heart Journal. 

De onderzoekers wilden weten of er verschillen zijn tussen mannen en vrouwen in de verschillende fases die je doorloopt als iemand een hartstilstand krijgt: het herkennen dat iemand een hartstilstand heeft, reanimatie door omstanders, reanimatie door ambulanceverpleegkundigen, vervoer naar het ziekenhuis en de behandeling daar. Elke fase heeft verschillende facetten die de overleving beïnvloeden.

Van degenen die buiten het ziekenhuis een plotse hartstilstand krijgen, is 53 procent man en 47 procent vrouw. Beide seksen krijgen dus ongeveer even vaak een hartstilstand. Vervolgens keken ze naar de man-vrouw verhouding bij reanimaties door ambulanceverpleegkundigen, 5717 in totaal. Slechts 28 procent van de gereanimeerden was vrouw.

Waar komt dat verschil vandaan? Verder onderzoek toonde aan dat vrouwen vóórdat de ambulance komt minder vaak gereanimeerd worden dan mannen. Als iemand in het bijzijn van anderen een hartstilstand krijgt, gaan omstanders bij 69 procent van de vrouwen meteen reanimeren, tegen 74 procent van de mannen. 

Een mogelijke verklaring is dat de symptomen van een hartstilstand anders zijn bij vrouwen, waardoor omstanders er minder snel aan denken. Vrouwen hebben meestal niet de klassieke pijn op de borst, maar kunnen bijvoorbeeld nek- of kaakpijn krijgen, gaan overgeven, of flauwvallen. De vertraging zit waarschijnlijk bij de omstanders die niet in de gaten hebben dat het om een hartstilstand gaat. Het ligt in ieder geval niet aan de zorg die vrouwen krijgen. Er zijn geen aanwijzingen dat zorgverleners slechtere hulp geven. Beide geslachten worden in de ambulance even goed gereanimeerd.

Maar dat is niet het enige. Vrouwen hebben minder vaak een schokbaar beginritme. Dát bepaalt of je een hartstilstand overleeft. Een hartstilstand met een schokbaar ritme begint met een onregelmatige hartslag, waardoor het hart gaat trillen en geen bloed meer rondpompt. De elektrische activiteit in het hart, die ervoor zorgt dat het samenknijpt, is chaotisch op dat moment. Met een schok – door een defibrillator – leg je dit hele systeem even plat in de hoop dat het herstart met een normaal ritme. Bij veel vrouwen zie je dit chaotische ritme niet. Ze hebben helemaal geen elektrische activiteit meer of een veel te trage hartslag. In beide gevallen helpt een schok niet om het ritme weer goed te krijgen. Een defibrillator geeft dat in zo’n geval ook aan. Reanimeren heeft dan zeker nog zin, want soms krijgt het hart door het duwen op de borst weer die chaotische elektrische activiteit. Maar de overlevingskansen zijn stukken kleiner.