Middenoorontsteking en voedselallergie

dossier Bij het ontstaan van middenooraandoeningen zou voedselallergie als één van de mogelijke oorzaken genoemd worden.
Voedselallergie behoort waarschijnlijk tot het meest controversiële gebied in het domein van de allergie. Er bestaat niet alleen onenigheid over het aantal mensen met een duidelijke voedselallergie, maar ook over het ontstaansmechanisme van deze allergie heeft men nog geen eensluidend antwoord. Geschat wordt dat 1 tot 3 % van de kinderen jonger dan 6 jaar, ooit een allergische reactie op voedsel vertonen.

Het stellen van een juiste diagnose is echter niet zo eenvoudig. Men kan door middel van voedseleliminatie en blootstelling nagaan of een kind echt allergisch is voor een bepaald voedingsmiddel, maar het blijft een zeer omslachtige test omdat het aantal voedingsmiddelen waartegen allergie kan optreden zeer uitgebreid is. Bovendien is men niet steeds zeker of het kind allergisch is aan een voedingsmiddel of eventueel aan een stof in zijn omgeving (de zogenaamde inhalatieallergenen).

Allergieën komen vaak samen voor zodat men niet steeds één enkele boosdoener kan aanduiden. Men maakt onderscheid tussen de inhalatieallergenen (die ingeademd worden, zoals huisstofmijt, haren of huidschilfers van dieren, pollen,..) en voedselallergenen. De voedingsmiddelen waarvan bekend is dat ze frequent allergie kunnen veroorzaken, staan hieronder weergegeven. Dit lijstje is zeker niet volledig zodat het niet uitgesloten is dat iemand allergisch is voor stoffen die niet op dit lijstje voorkomen.
-kippe-eiwit
-koemelkeiwit
-vis (garnaal, kabeljauw)
-pinda's
-noten (vooral walnoten)
-cacao
-tarwe
-appel/banaan
-tomaat
-citrusfruit
-spinazie
-paprika
-koriander

Een bijkomende moeilijkheid is dat een allergie vele gedaanten kan aannemen zoals b.v. huiduitslag (atopische dermatitis), netelroos (urticaria) en in het ergste geval zelfs een zeer sterke overgevoeligheidsreactie (anafylactische shock). Maar ook bij migraine, hyperkinetische gedragsstoornissen en gewrichtsklachten, dient een voedselallergie overwogen te worden. Bepaalde voedingsbestanddelen kunnen ook aanvallen van kortademigheid en astma veroorzaken. Tenslotte kan een voedselallergie ook aan de basis liggen van een middenoorontsteking.
Zo vond men in het bloed van kinderen met steeds weerkerende ooraandoeningen een beduidend hoger aantal specifieke antilichamen tegen melk, wit van ei, en haver in vergelijking met kinderen zonder ooraandoeningen.

In een andere groep kinderen met hardnekkige middenoorinfecties werd een zeer hoog percentage (78%) toegeschreven aan een voedselallergie voor o.a. koemelk, tarwe, wit van ei, pindanoten, soja, haver, tomaat, kip, appel en appelsien. Na het weglaten van het voedingsmiddel verantwoordelijk voor de allergische reactie door middel van een eliminatiedieet, verbeterde 86 % van de patiëntjes. Wanneer het verantwoordelijke voedingsmiddel echter weer gegegeten werd (provocatietest) kwamen de oorontekingen in 94 % van de gevallen terug.

De middenoorontsteking

Bij kinderen komt als gevolg van een chronisch ontstekingsproces vocht in het middenoor terecht. Deze aandoening is de meest voorkomende oorzaak van gehoorverlies bij kinderen en is meestal tijdelijk. Toch is een blijvend gehoorverlies niet uitgesloten. Als behandeling van deze chronische oorontstekingen wordt vaak een kleine heelkundige ingreep uitgevoerd
Hoe de ontstekingen in het middenoor echter ontstaan heeft weerom verschillende oorzaken.
Meestal is het een gevolg van een virale of bacteriële infectie, maar ook een slechte werking van de buis van Eustachius (de verbindingsweg tussen het middenoor en de neusholte) kan een oorzaak zijn.
In welke mate allergieën de aanleiding zijn van middenooraandoeningen, is niet gekend. In de literatuur vindt men cijfers terug gaande van 0 tot zelfs 80% met andere woorden men weet niet echt in hoeverre een voedselallergie of een allergie voor bepaalde stoffen die men inademt, verantwoordelijk is voor de ontstekingsprocessen in het middenoor.
De reden voor deze sterk uiteenlopende bevindingen dient niet gezocht te worden in het gebrek aan goede studies terzake, maar vooral in het onvoorspelbare verloop van de aandoening zelf. Onafhankelijk van de ingestelde behandeling kan de vochtuitstorting in het middenoor immers op enkele dagen spontaan verdwijnen.
Toch kan het verband tussen de middenooraandoening en het voorkomen van een voedselallergie aangetoond worden.

De buis van Eustachius

Alvorens verder in te gaan op het verband tussen middenooraandoeningen en voedselallergieën, is het nuttig om de werking van de buis van Eustachius even te verklaren. Zij staat in voor de bescherming, verluchting en drainage van het middenoor.
De verbindingsweg tussen het middenoor en de neus is vooral nodig om voor een gelijke druk te zorgen aan beide zijden van het trommelvlies. Wanneer men b.v. slikt gaat de verbinding tussen de oor-en de neusholte open, waardoor de druk op het trommelvlies geregeld wordt. Een bekende toepassing van dit principe is het kauwen en slikken gedurende het opstijgen van een vliegtuig, maar dit terzijde.

Omdat de neus- en de oorholte met elkaar in verbinding staan, is het normaal dat reacties ter hoogte van de neus ook aanleiding kunnen geven tot veranderingen in het middenoor. Dat een volledige neusverstopping kan optreden bij blootstelling aan een allergeen, is bewezen. Het is bijgevolg vrij logisch te veronderstellen dat het slijmvlies in de buis van Eustachius op identieke wijze reageert als het neusslijmvlies en dus obstructie veroorzaakt.
Wanneer er een verstopping optreedt van de buis van Eustachius ontstaat er een onderdruk in het middenoor, wat kan leiden tot een middenoorinfectie en de bijbehorende vochtuitstorting.
Een andere mogelijkheid is dat in het slijmvlies van het middenoor zelf een lokale reactie optreedt ten gevolge van bepaalde voedselallergenen, wat dan kan leiden tot een ontsteking in het middenoor, met weefselschade en vochtuitstorting. Dit blijft echter een hypothese die nog niet bewezen is.

Besluit

Een allergische reactie op voedselbestanddelen met neusverstoppingen en zwellingen van de buis van Eustachius kunnen een oorzaak zijn van de middenoorontstekingen. Ook lokale immunologische reacties in het middenoor (door immuuncomplexen tegen voedselallergenen) kunnen aanleiding geven tot middenooraandoeningen. Bij steeds weerkerende of hardnekkige middenooraandoeningen moet de mogelijkheid van voedselallergie moet steeds overwogen worden .
Door middel van huidtesten, RAST test (bloedonderzoek waarbij men kijkt of het lichaam afweerstoffen maakt tegen bepaalde stoffen) en een eliminatiedieet, kan gezocht worden naar het vermeende voedselallergeen. Nadien kan samen met de ouders een plan besproken worden om de allergie-veroorzakende voedingsbestanddelen te vermijden.