Gerelateerde artikels
Interview met Nic Balthazar over zijn nieuwe film: Everybody happy
boeken-interviews
Vanaf 28 september is Everybody happy te zien in de bioscoop. De verhaallijn is net het tegenovergestelde van wat de titel laat vermoeden: het hoofdpersonage, Ralph Hartman, is helemaal niet happy. Hij is een succesvolle stand-up comedian die aan de rand van een burn-out, van een depressie staat. Ralph heeft te kampen met prestatiedruk en twijfelt voortdurend aan zichzelf. Naar zijn publiek en de buitenwereld toe, is hij de ‘funny guy’, maar in de realiteit worstelt hij met negatieve gedachten. Hij wordt continu getormenteerd door een kritisch stemmetje in zijn hoofd. Gelukkig komt hij finaal tot het besef dat er een uitweg is: hij kan iets doen aan zijn situatie, hij kan uit de negatieve spiraal ontsnappen!
Een interview met regisseur Nic Balthazar.
Het is niet echt een film OVER burn-out, maar een film TEGEN burn-out.
Mag ik het thema omschrijven als: burn-out en depressie als gevolg van prestatiedruk en onzekerheid?
Nic Balthazar: Ik hoop eigenlijk dat er meer dan één thema herkend wordt: het is niet echt een film OVER burn-out, maar een film TEGEN burn-out. Het toont vooreerst hoe die tot stand komt. Dat is tegenwoordig zo: in onze leefwereld en in veel bedrijven is goed niet meer goed genoeg; als de cijfers even goed zijn als die van het jaar ervoor, ben je niet goed bezig. We leven in een economie waar alleen maar ‘groei’ telt, maar niets kan BLIJVEN groeien. Zelfs een kind weet dat. De bomen groeien niet tot in de hemel.
Een dergelijk systeem en zo’n context zijn niet werkbaar voor de mens: economisch niet, maar ook niet op menselijk vlak. Als je de cijfers bekijkt van ‘Geestelijk Gezond Vlaanderen’ stel je vast dat 1 op de 4 personen op de rand staat van een totale burn-out, 1 op 10 heeft er al werkelijk mee te maken! Uit een onderzoek dat Securex onlangs deed, blijkt dat de groep die uitvalt ook elk jaar alarmerend groter wordt.
Dit is geen film over stand-up komedie.
Zit er een bepaalde symboliek in Everybody Happy?
Nic Balthazar: Belangrijk voor mij is niet enkel de VASTSTELLING dat de prestatiedruk te groot is, maar ook om het gegeven metaforisch te brengen, in een soort parabel te zetten, in een context die je er niet meteen bij verwacht. De trieste clown is al lang een metafoor voor ons allemaal. Dit is geen film over stand-up komedie. Stand-up comedians zijn mensen die heel veel nadenken, veel piekeren ook en dat is een interessant uitgangspunt voor ons eigen piekeren. Piekeren is een nationale sport in België, maar het is ook een beetje onze eigen fout dat het zo loopt, want we hebben de druk voor onszelf gemaakt. En zo komen we bij het tweede thema en dat is perfectionisme. We denken dat perfectionisme goed is, dat het een absolute kwaliteit is, maar in de psychologie staat het beschreven als ziektebeeld.
De kern van de film is hoe we onze eigen kritische stem kunnen overwinnen.
Nic Balthazar: De kern van de film is hoe we onze eigen kritische stem kunnen overwinnen gewoon door te beseffen dat we onze gedachten en emoties voor een groot deel zelf in de hand hebben.
Iedereen heeft een stemmetje in zijn hoofd. Het staat zelfs beschreven in de psychologie dat wij dat allemaal hebben, in mindere of meerder mate, en dat precies dat stemmetje ook onze “joie de vivre” afneemt en onze zelfzekerheid. En dat gebeurt niet alleen bij de oudere generatie in de film. Er is ook een scène waar ze met z’n allen op hun hotelkamer zitten en daar zie je het ook bij de jongere generatie, hoewel het - hoop ik - heel subtiel wordt gebracht. Dus zeker niet alleen de oudere generatie. Als je ziet wat jongeren qua druk ervaren en hoeveel er geconfronteerd worden met psychologische problemen… Daar is het bijna één op de 3 die dreigt eronderdoor te gaan! Ook jongeren hebben last van eenzaamheid, nog een epidemie van onze tijd. Er zijn zoveel mensen die via facebook en andere digitale kanalen met elkaar verbonden zijn, maar die dat een stuk minder zijn in de echte wereld. We leven in een ‘like maatschappij’, we vechten om ‘geliked’ te worden. En dat is de kern van perfectionisme: ziekelijke bevestigingsdrang. Vandaar natuurlijk dat het milieu van de stand-up comedy zich goed leende voor deze film. Ook daar moet er gescoord worden, de mensen moeten je liken. Bij stand-up comedy is het meestal wit of zwart: je vindt de comedian fantastisch of je kunt hem niet uitstaan. Wij hebben allemaal onze mening over iedereen en als we erover gaan piekeren wat anderen van ons vinden, als we daarmee gaan inzitten en er dag en nacht mee bezig zijn, dan kan het niet anders dan dat onze geest daar toeren mee uithaalt.
Psychiaters en dergelijke zijn zeer belangrijk om de deur open te zetten, maar je moet er op een gegeven moment zelf doorgaan.
De film neemt een originele, onvoorziene positieve wending die we uiteraard niet gaan verklappen. Er is dus zeker een positieve boodschap, hoe omschrijf je die?
Nic Balthazar: Ik wilde inderdaad geen film maken die enkel blijft stilstaan bij het uitdiepen van het probleem. Maar je hebt een tijdlang die donkere tocht nodig om te tonen hoe de mentale afgrond opengaat. Ervaringsdeskundigen zeggen mij dat de film bangelijk herkenbaar is.
Als we onszelf zoiets aandoen, zijn we zelf ook sleutel voor ons herstel! Dat moeten we en wilde ik aantonen. Ik heb met veel psychotherapeuten en psychiaters over deze problematiek gepraat, en zij geven dezelfde boodschap mee: de mensen die in een dergelijke tredmolen gevangen zijn en een depressie of een burn-out nabij zijn, moeten de klik zelf maken, moeten het probleem durven benoemen en zeggen: ik moet hier anders met mijn kritische stem omgaan, ik moet stoppen met mezelf kapot te maken. Een mens kan pas ontsnappen uit de gevangenis als hij beseft dat hij erin zit.
Zo gebeurt het ook in de film. Het hoofdpersonage slaagt erin om de stem als het ware te ontwapenen. Want dat is vaak wat we doen: we voeden onze eigen kwelduivel. Een totale burn-out kun je vaak afwenden of zelfs genezen door dichter bij jezelf te gaan staan, je authenticiteit en je eigen krachten te gaan opzoeken. Daarna kom je ook tot de onvermijdelijke constatatie dat we dat samen moeten doen, dat we elkaar daarin moeten steuren en dat liefde en verbondenheid de codewoorden zullen zijn.
Iemand zei mij, en ik vond dat heel mooi uitgedrukt: het is heel raar, maar psychiaters en therapeuten en dergelijke zijn zeer belangrijk om de deur open te zetten, maar je moet er op een gegeven moment zelf doorgaan. Deskundigen vertellen mij dus ook dat je het vaak heel plots ziet gebeuren, mensen die lange tijd platliggen op de zetel en geen uitweg zien, zeggen op een bepaald moment out of the blue: wel, nu ga ik er mij een gedacht van maken. En op een paar minuten is het beslist, ze slaan de weg in naar een beter leven.
Je moet een dik vel hebben om in deze wereld te blijven functioneren.
Waarom stand-up comedians als protagonisten? Niet bepaald een courant en herkenbaar beroep.
Nic Balthazar: Wat mij intrigeert bij die gasten is dat cynisme hoogtij viert en dat het een wereld is waarin iedereen alles tegen iedereen moet kunnen zeggen: de ene is oud, de andere is Marokkaan, de andere krijgt hem niet meer naar omhoog… en dat mag allemaal vrolijk tegen elkaar gezegd worden, onder de noemer van de humor. Maar dat is schadelijker dan we denken. Als je ziet hoe we met elkaar omgaan in de sociale media, dan zijn we toch een grens gepasseerd. Je moet een dik vel hebben om in deze wereld te blijven functioneren. Er zijn natuurlijk ook gasten die eronderdoor gaan: op het podium zijn ze zelfverzekerd en sarcastisch, maar in hun echte wereld zijn het zelf vaak ook menselijke zombies die kwetsbaar zijn en die de kritiek niet aankunnen. Zeker niet wanneer de bevestiging die ze nodig hebben dan even uitblijft.
Stand-up comedy is ook een zeer bangelijke zaak, je staat er behoorlijk naakt.
Nic Balthazar: Er zijn niet zoveel acteurs die heel goed zijn in het dramatische zowel als in het komische, maar dat zijn in se wel de strafste acteurs. Kijk maar naar Robin Williams en Tom Hanks bijvoorbeeld, die beide aankunnen en zelf al een soort heerlijk drama met zich meebrengen.
Een acteur drijft op moeilijke rollen, de zoveelste clichérol spelen is minder leuk. Dit waren geen gemakkelijke rollen, vooral de stand-up is moeilijk. Dat hebben ze echt zelf moeten uitwerken en dat was voor Peter en Barbara, maar eigenlijk voor alle vier, wel efkens kauwen. Stand-up comedy is ook een zeer bangelijke zaak, je staat er behoorlijk naakt. Wat dat betreft is het puur sadisme, en ik wou hen eens laten voelen wat er zoveel druk veroorzaakt. Het pure stand-up gedoe hangt zo samen met dit materiaal. Die twee hoofdpersonages zijn al geestige mensen - ook Rik Verheye en Kamal Kharmach trouwens - en die vonden het wel een uitdaging. Dus hebben zij grotendeels hun act zelf bedacht en Jeroen Leenders heeft hen gecoacht. Het probleem was dat het zo snel moest gebeuren. Een stand-up comedian maakt normaal gezien een show op een jaar en doet dan nog een try-out van een jaar, wij hadden drie weken! Dat was inderdaad redelijk straf.
Het is zeer simpel, we moeten gewoon wat milder zijn met onszelf en met elkaar. We kunnen veel veranderen, dat is telkens mijn ambitieuze strijd.
Welke boodschap wil je sowieso aan de filmkijkers meegeven?
Nic Balthazar: Mijn grootste schrik was dat mensen zouden zeggen: het gaat over stand-up comedians en dat zijn maar rare patatten… Niet iedereen is fan en het is een wrede wereld: de beste zijn geniaal en de slechtste zijn vreselijk. Ik ben zeer blij om in de reacties vaak te horen dat mensen zich durven herkennen, dat we eindelijk dat taboe kunnen doorbreken en dat, dankzij de film, mensen toegeven dat ze dat stemmetje goed kennen. We worden erdoor bewust hoe onvriendelijk we soms met onszelf omgaan, het is de basis voor negativiteit. Hoe vaak zeggen we niet tegen onszelf: maar allez, hoe doe je dat nu, kalf, stommeling… de namen die we onszelf geven, zijn redelijk indrukwekkend. Ik ben mij daar nu ook van bewust en doe het zelf ook niet meer. Het is zeer simpel, we moeten gewoon wat milder zijn met onszelf en met elkaar. We kunnen veel veranderen, dat is telkens mijn ambitieuze strijd en mensen die dat niet aandurven of niet willen, zullen zich ervan wegdraaien omdat de confrontatie met zichzelf te groot is. Durf je dat wel, dan is het een bevrijding. We leren op een andere manier met onszelf omgaan; iemand anders beledig en kleineer je toch ook niet de hele tijd? Maar we doen dat wel met onszelf en kunnen daar ook perfect mee stoppen.
Win een filmticket voor 2 personen.
|
Deze film brengt een hartverwarmende boodschap voor al wie zich in het profiel van het hoofdpersonage herkent: als de druk je te veel wordt, moet je niet bang zijn. Er is een uitweg, je bent sterker dan je denkt! Win een filmticket voor 2 personen. www.gezondheid.be mag tien tickets weggeven. Surf naar onze facebook-pagina om deel te nemen aan de wedstrijd! |
bron: HD
