Gerelateerde artikels
Wat is beroepsastma?
In dit artikel
Wat is beroepsastma?
dossier
Ongeveer 10 à 15 % astmagevallen bij volwassenen ontstaat op het werk door een stof waarmee u vaak in contact komt. Beroepsastma treft vooral jonge mensen tussen dertig en veertig jaar oud.
Niet meer in contact komen met de veroorzakende stof is de enige goede oplossing voor een bewezen beroepsastma. Soms is ontslag de enige uitweg.
Denkt u dat u beroepsastma hebt, dan kan u een aanvraag voor een vergoeding indienen bij het Fonds voor Beroepsziekten.
Wat is beroepsastma?
Zowel allergisch als niet-allergisch beroepsastma bestaat.
• Bij allergisch of immunologisch beroepsastma bent u allergisch voor natuurlijke dierlijke of plantaardige eiwitten. Dit is te vergelijken met een huisstofmijt- of huisdierenallergie.
• Ademt u meer dan eens scheikundige stoffen in die irriterend zijn voor de luchtwegen, dan kan u niet-allergische beroepsastma krijgen. Ook als u één enkele keer blootgesteld wordt aan een veel te hoge concentratie van een irriterende of giftige stof kan je astma krijgen, maar dan gaat het meestal om een arbeidsongeval.
Wanneer u al astma hebt en bijvoorbeeld allergisch bent voor pollen, dan kan u last krijgen bij blootstelling aan lasdampen of rook. In dat geval gaat het niet om een beroepsastma, omdat uw beroep niet de oorzaak is van het astma.
Klachten bij beroepsastma
Beroepsastma heeft dezelfde symptomen als astma in het algemeen:
• kortademigheid,
• piepende ademhaling,
• hoesten, slijmen,
• drukkend gevoel op de borst.
U kunt ook last hebben van neusloop, niezen en tranende ogen. Soms begint het zelfs daarmee, en komt het astma er pas later bij.
Meestal zal u klachten hebben terwijl u aan het werk bent, maar niet altijd. Vaak komen de klachten met vertraging op, na het werk: ’s avonds, ’s nachts, tot zelfs de ochtend erna. De klachten nemen meestal af tijdens het weekeind en vakanties.
Naarmate de ziekte vordert, wordt de relatie tussen blootstelling en aanval vager: steeds meer treden klachten op bij allerhande blootstellingen aan allerlei irriterende stoffen, ook buiten de werkplaats.
Risicofactoren
Lang niet iedereen die op zijn werk met een bepaalde stof in contact komt, krijgt ook beroepsastma.
U loopt meer risico op beroepsastma:
• als u een atopische aanleg hebt en al allergisch bent voor bijvoorbeeld huisstofmijt of huisdieren;
• als u gedurende lange tijd blootgesteld wordt aan de stof die astma veroorzaakt;
• naarmate de concentratie van de astma veroorzakende stof in de werkomgeving hoger is;
Mogelijk verhoogt ook roken het risico om gevoelig te worden voor bepaalde stoffen en beroepsastma te krijgen.
Welke stoffen kunnen beroepsastma veroorzaken?
Wereldwijd bestaan er meer dan 300 stoffen in de werkomgeving die beroepsastma kunnen veroorzaken, en hun aantal groeit voortdurend met de ontwikkeling van nieuwe industriële technieken (www.asmanet.com).
Momenteel zijn dit de stoffen die bij ons het vaakst beroepsastma veroorzaken:
• Het meel van verschillende soorten granen.
• Dierharen, pluimen, uitwerpselen... van (proef)dieren.
• Isocyanaten. Dit zijn chemische verbindingen die onder andere in autolakken zitten.
• Stuifmeel.
• Ammoniumverbindingen (NH4) die gebruikt worden in schoonmaakmiddelen.
• Kleurstoffen.
• Platinazouten.
• Enzymen. Dit zijn eiwitten die allerlei natuurlijke reacties mogelijk maken. Ze zitten onder andere in wasmiddelen, worden gebruikt voor het brouwen van bier, het bakken van brood en nog veel andere toepassingen.
• Antibiotica en ontsmettingsmiddelen.
• Latex of natuurrubber.
• Tropische houtsoorten.
In deze sectoren van de economie komt beroepsastma het vaakst voor:
• De voedingsindustrie, vooral bakkerijen (tot 25 % van de bakkers zou vroeg of laat beroepsastma krijgen).
• Schildersbedrijven, carrosserieherstelbedrijven.
• Chemische industrie.
• Poetsdiensten.
• Zorgsector.
• Haarkappers.
• Tuinbouwsector.
• Laboratoria, apotheken.
• Schrijnwerkerijen.
Kan beroepsastma voorkomen worden?
Wanneer een stof voor het eerst gebruikt wordt, valt meestal niet te voorspellen of mensen er astma of een allergie door kunnen krijgen. Is eenmaal bekend dat dat wel zo is, dan kunnen bedrijven preventieve maatregelen nemen om hun werknemers tegen die stof te beschermen. Daardoor voorkomen ze dat nog meer personeelsleden beroepsastma krijgen.
Bijvoorbeeld, vroeger werkten arbeiders in de auto-industrie onbeschermd in de spuitcabine waar auto’s een verflaag krijgen. Door het inademen van de isocyanaten uit de spuitnevel kregen sommigen astma. Tegenwoordig wordt erop toegezien dat ze maskers en andere vormen van persoonlijke bescherming dragen.
In grote bedrijven ziet de arbeidsgeneesheer er op toe dat de werknemers goed beschermd worden. In kleine bedrijven of eenmanszaken is er geen arbeidsgeneesheer. Het is bovendien niet altijd mogelijk om iedereen 100 % te beschermen.
Anderzijds is het niet verstandig om in de tuinbouwsector te gaan werken als u allergisch bent voor pollen, of iemand met overgevoeligheid voor bloem tot bakker op te leiden.
Hoe wordt beroepsastma vastgesteld?
De diagnose beroepsastma stellen is niet altijd gemakkelijk.
• Er moet ten eerste vastgesteld worden dat het om astma gaat, en niet om een andere longziekte zoals bijvoorbeeld COPD.
Daarvoor worden dezelfde onderzoeken als bij gewone astma, zoals:
- een longfunctieonderzoek,
- piekstroommeting (expiratoire peak flow, EPF) op het werk en buiten het werk,
- eventueel zullen ook immunulogische tests uitgevoerd worden om na te gaan of er sprake is van een allergie,
- een inhalatieprovocatietest met de veroorzakende stof.
• Ten tweede moet een verband gelegd worden tussen de astma en een stof op het werk.
De klachten van beroepsastma beginnen meestal niet meteen wanneer u aankomt op het werk en ze stoppen ook niet zodra u naar huis gaat.
Hoe langer u al aan beroepsastma lijdt, des te overgevoeliger worden uw luchtwegen. Ze kunnen dan ook op allerlei algemene prikkels reageren, zoals koude lucht of mist. De symptomen kunnen dan altijd en overal opkomen.
U kunt ook al langer gewoon astma hebben. Het beroepsastma komt daar nog eens bovenop, nadat u op het werk met die bepaalde stof in contact bent gekomen.
Behandeling: contact vermijden
Niet meer in contact komen met de veroorzakende stof, is de enige goede behandeling. Daardoor verminderen de symptomen. De luchtwegen blijven echter vaak overgevoelig voor algemene prikkels. U kunt bijvoorbeeld een chronische hoest overhouden of kortademig blijven en daarvoor astmageneesmiddelen nodig hebben. Hoe langer het duurt voor u het belastende werk stopzet, hoe kleiner de kans dat uw longen helemaal genezen.
Werkt u verder in dezelfde omstandigheden en blijft u in contact met de stof die uw beroepsastma veroorzaakt heeft, dan zal de ziekte met de tijd blijven verergeren. Ook al neemt u geneesmiddelen tegen astma.
Astma als vergoedbare beroepsziekte
Als u een ziekte hebt die het gevolg is van uw beroep, dan kan u bij het Fonds voor Beroepsziekten een aanvraag voor een vergoeding indienen. Ook astma valt daaronder. Het Fonds onderzoekt de aanvraag en neemt dan een beslissing.
Indien het Fonds, na onderzoek op de werkplaats en na een aantal medische onderzoeken en tests, erkent dat u beroepsastma hebt, die dus het gevolg van blootstelling aan een stof op uw werk is, kunt u een vergoeding krijgen. Minder dan de helft van de aanvragen wordt erkend.
• Volgens de ernst van het astma krijgt u een bepaald percentage arbeidsongeschiktheid toegekend. Licht astma komt overeen met 1 % fysieke arbeidsongeschiktheid, zeer ernstig astma met 25%. De arbeidsongeschiktheid kan tijdelijk of blijvend zijn.
• Er wordt een vergoeding berekend op basis van uw basisloon en het toegekende percentage arbeidsongeschiktheid. Bijkomende elementen kunnen het percentage verhogen, bijvoorbeeld hoe vaak u een inhalator of andere geneesmiddelen nodig hebt. Men houdt ook rekening met socio-economische aspecten, zoals uw leeftijd, opleidingsniveau, enz.
• Ook de medische kosten worden terugbetaald.
• Het Fonds kan u voorstellen om het bedrijf te verlaten en een herscholing te volgen, maar u beslist daarover. Uw bedrijf mag u ontslaan als de arbeidsgeneesheer beslist dat verder werken in die omstandigheden te gevaarlijk is en er geen andere mogelijkheden voor u zijn in het bedrijf.
De uitgekeerde schadevergoeding is zeker niet groot genoeg om het inkomensverlies te compenseren wanneer u uw job moet verlaten. Uit schrik om geen ander werk te vinden blijven sommige mensen daarom toch werken in dezelfde omstandigheden, ook al is dat slecht voor hun gezondheid.
Bronnen:
