Tot welke leeftijd mag/moet u anticonceptie gebruiken?

dossier De kans dat een zwangerschap optreedt bij vrouwen ouder dan 50 jaar is zeer klein, maar niet nul.
• De gemiddelde leeftijd waarop de vrouw de menopauze bereikt, is ongeveer 50-51 jaar. Op 58-jarige leeftijd, heeft ongeveer 2% van de vrouwen de menopauze nog niet bereikt, en kan ze dus nog zwanger raken.
• In het algemeen geldt het advies om anticonceptieve maatregelen te treffen tot één jaar na de laatste menstruatie. Dan bent u niet langer vruchtbaar en is anticonceptie overbodig.

Bij gebruik van hormonale anticonceptiemethoden, is dat echter niet betrouwbaar vast te stellen. Bij de combinatiepreparaten blijven onttrekkingbloedingen optreden, bij het hormoonspiraal en prikpil nemen bloedingen af en kan amenorroe ontstaan.
• In principe kan men rond de leeftijd van 52 jaar stoppen met anticonceptie. Indien u nog menstrueert, gebruikt u toch beter een anticonceptiemiddel als u seks hebt.

Welke anticonceptie?

Welke anticonceptie u het best gebruikt is afhankelijk van tal van factoren. Bespreek dit met uw huisarts of gynaecoloog.
• Hebt u vaak wisselende seksuele contacten, dan is condoomgebruik (naast een ander, meer betrouwbaar anticonceptiemiddel) aangewezen. Dan bent u ook beschermd tegen seksueel overdraagbare infecties.
• Hebt u maar af en toe seks? Dan kunt u kiezen voor anticonceptie die u niet doorlopend maar op het moment zelf moet gebruiken, zoals een condoom (voor man of vrouw). Betrouw beter niet op een zogenaamd natuurlijke methoden zoals coïtus interruptus (zeer onbetrouwbaar) of periodieke onthouding (omdat dit een nauwgezette controle van uw eisprong vereist).
• Bent u zeker dat u geen kinderen meer wilt?
Dan kunt u zich laten steriliseren.
• Wenst u een middel dat ook uw menstruaties regelt of stillegt?
Gebruik dan een hormonaal combinatiepreparaat (combinatiepil, hormonenpleister, hormonenring). Combinatiemiddelen (combinatiepil, pleister, ring) zorgen voor een regularisatie van de menstruaties: die treden alleen op in de pilvrije week.
U kunt met deze middelen ook uw maandstonden regelen (bijvoorbeeld uitstellen of vervroegen) door geen stopweek in te lassen. Bij de progestageen-alleen middelen kan dat niet.

• Hebt u last van overvloedige of pijnlijke menstruaties?
Dan gebruikt u het beste een hormonale anticonceptiemethode.
Alle hormonale anticonceptiva verminderen de hoeveelheid menstrueel bloedverlies en kunnen helpen tegen menstruatiepijn. Dit geldt vooral voor de hormonale anticonceptiva die continu worden gebruikt (minipil, prikpil, implantaat), inclusief het hormonaal spiraaltje. Na enkele maanden stoppen de menstruaties vaak volledig.
Deze klachten kunnen echter ook met andere geneesmiddelen aangepakt worden.

• Hebt u last van overgangsklachten zoals opvliegers?
Bij vrouwen boven de 40 die de menopauze naderen, kan hormonale contraceptie helpen tegen vasomotorische klachten zoals opvliegers en nachtelijke transpiratieaanvallen, en vaginale droogte verminderen. Deze klachten kunnen ook met andere middelen opgevangen worden.

• Uw gezondheidstoestand
Sommige vormen van hormonale anticonceptie worden niet aangeraden of zelfs afgeraden vanaf de leeftijd van 35-40 jaar. Dan gebruikt u beter een koperspiraaltje.

Toch hormonale anticonceptie?
Indien u na de leeftijd van 35-40 jaar hormonale anticonceptie (de pil, prikpil, hormoonimplantaat, hormoonspiraaltje...) wilt gebruiken, moet u rekening houden met mogelijke risicofactoren. Bespreek dit met uw huisarts of gynaecoloog.
• Langdurig gebruik van een combinatiepreparaat (combinatiepil, hormoonpleister of -ring) is niet wenselijk, vanwege het toenemende risico op hart- en vaatziekten, trombose en borstkanker.
• Daarom wordt geadviseerd om vanaf de leeftijd van 35-40 jaar eerder een progestageen-alleen middel te gebruiken: minipil, prikpil, implantaatstaafje of spiraaltje (met of zonder hormonen).
• Een ombinatiepreparaat mag u zeker niet gebruiken wanneer u:
- u rookt (meer dan 15 sigaretten per dag);
- als u een hartinfarct of beroerte (CVA) hebt gehad;
- als u een hartklepziekte of een aangeboren hartaandoening met complicaties (zoals een te hoge bloeddruk in de longen) hebt;
- als u een bloedklonter in de benen (diepe veneuze trombose) of de longen (longembolie) hebt gehad;
• als u lijdt aan migraine met of zonder aura, zeker als u ook rookt;
- als u obees bent (BMI > 30);
- als u lijdt aan systemische lupus (SLE);
- als u een stoornis van de bloedstolling (trombofilie) hebt, bijvoorbeeld proteïne C-deficiëntie, proteïne S-deficiëntie, antitrombine-III-deficiëntie, factor Vleiden of antistoffen tegen fosfolipiden;
- als u antistollingsmiddelen tegen veneuze trombose moet nemen;
- als u constant een systolische bloeddruk boven 140 mmhg en diastolische bloeddruk boven 90 mmhg hebt;
- als u naast een hoge bloeddruk ook lijdt aan andere vaatziekten zoals angina pectoris of etalagebemen (claudicatio intermittens), of indien u reeds een TIA (een milde vorm van beroerte) hebt gehad.
- als u mogelijk een hormoonafhankelijke kanker, zoals borst- of baarmoederhalskanker, hebt of in het verleden hebt gehad;
- als u diabetes hebt die gepaard gaat met vaatafwijkingen (aan de nieren, de ogen...).
- als u een ernstige leverfunctiestoornis (zoals acute hepaitis of ernstige cirrose) of leverkanker hebt;
- als u ongewoon vaginaal bloedverlies hebt waarvan de oorzaak niet bekend is;
- in de vier weken voor een operatie waarbij u langere tijd geïmmobiliseerd bent of als u lange tijd geïmmobiliseerd bent (been in het gips, rolstoel...).
• Soms worden alle vormen van hormonale anticonceptie afgeraden:
- als u een diepe veneuze trombose of longembolie hebt gehad;
- indien u baarmoederhalskanker of borstkanker hebt of hebt gehad;
- bij onverklaard vaginaal bloedverlies.
- Bij aanwezigheid van risicofactoren voor hart- en vaatziekten: roken, hoge bloeddruk, te hoog cholesterol, diabetes type 1 en 2, hart- en vaatziekten bij ouders, broers of zussen jonger dan 60 jaar, obesitas of verhoogde middelomtrek.
- bij ernstige leverfunctiestoornissen (zoals acute hepatitis of ernstige cirrose) of leverkanker;
- Bij galstenen of een galblaasaandoening.

• Vrouwen die op het moment van plaatsing van een spiraal 45 jaar zijn, kunnen deze spiraal tot na de menopauze (52 jaar) laten zitten. Indien een vrouw met een koperspiraal een jaar lang geen menstruatie heeft gehad, is een vrouw postmenopauzaal en kan het koperspiraal worden verwijderd.