Hartklachten vrouwen anders dan mannen

nieuws Er moeten nieuwe manieren voor diagnose en behandeling komen voor vrouwen met hartklachten. Dat zegt hoogleraar vrouwencardiologie Angela Maas van de Radboud Universiteit. We moeten bij vrouwen niet de traditionele, op de klachten van mannen gebaseerde aanpak gebruiken, zegt ze. ‘Je vergelijkt appels met peren.'

Een kwart eeuw geleden nog dachten artsen dat hart- en vaatziekten bij vrouwen veel minder voorkwamen dan bij mannen. Maar aandoeningen aan hart en vaten zijn bij vrouwen wereldwijd doodsoorzaak nummer één. Alleen ontwikkelen en manifesteren deze aandoeningen zich bij vrouwen anders dan bij mannen.

Andere klachten
Vrouwen hebben lang niet altijd de bekende ‘pijn op de borst' en artsen kunnen weinig beginnen met de ‘vage' klachten die ze wel hebben, zoals vermoeidheid, weinig energie of benauwdheid. Als een vrouw wel pijn op de borst heeft en doorverwezen wordt, zijn er vaak geen vernauwingen van de kransslagaders te vinden. Dat komt omdat bij vrouwen eerder de kleinere vaatjes, waarin de grote kransslagaders zich vertakken, problemen geven. Een hartkatheterisatie levert dan niets op en vrouwen krijgen nogal eens te horen dat het aan de overgang ligt of aan stress.

Bij vrouwen manifesteren hart- en vaatziekten zich gemiddeld op latere leeftijd dan bij mannen. In de vruchtbare levensjaren maken de eierstokken oestrogenen aan, die een verwijdend en dus gunstig effect hebben op de bloedvaten. Bij het ouder worden neemt de productie van oestrogenen geleidelijk af en verdwijnt de bescherming, die de oestrogenen aan de bloedvaten boden. Gebleken is, dat het geen zin heeft om vrouwen na de overgang nog oestrogenen als medicatie voor te schrijven. Op oudere bloedvaten heeft dat zelfs een averechts effect.

Maas vindt het de hoogste tijd, dat cardiologen stoppen met het vergelijken van mannen en vrouwen. Zij pleit ervoor om binnen de cardiologie voor vrouwen nieuwe diagnostiek en behandelingen te ontwikkelen. We moeten bij vrouwen niet de traditionele, op de klachten van mannen gebaseerde aanpak gebruiken, zegt ze. Het is veel verstandiger om vrouwen onderling te vergelijken. Er zijn namelijk steeds meer aanwijzingen dat er factoren bestaan die maken dat de ene vrouw een hoger risico heeft om hart- en vaatziekten te ontwikkelen dan de andere.

Zo heeft bijvoorbeeld een vrouw die een gecompliceerde zwangerschap heeft doorgemaakt, met hoge bloeddruk of zwangerschapsvergiftiging, een verhoogd risico op hart- en vaatziekten op latere leeftijd. De verstoorde processen tijdens een risicozwangerschap lijken sterk op het latere proces van aderverkalking. Ook menstruatiestoornissen en problemen met vruchtbaarheid of de overgang zijn bij vrouwen risicofactoren voor latere hart- en vaatziekten.

In de Amerikaanse richtlijnen zijn reumatische en auto-immuunziekten erkend als risicofactor voor hart- en vaatziekten. Tweederde van de reumapatiënten is vrouw. Over het achterliggende verband tussen deze ziekten is nog weinig bekend.
Ook vrouwen die behandeld zijn voor borstkanker hebben een verhoogd risico. De behandelingen met bestraling, chemotherapie en groeiremmers kunnen de functie van de hartspier aantasten, met mogelijk hartfalen als gevolg. Schrijnend is, dat vrouwen die genezen zijn van borstkanker, daar dus een slecht hart aan kunnen overhouden.

De onderbehandeling van hart- en vaatziekten bij vrouwen heeft verstrekkende gevolgen, zegt Maas. ‘In onze verpleeghuizen wonen veel meer vrouwen dan mannen. Velen van hen zijn in hun jongere jaren door artsen niet serieus genomen. Hun hartklachten werden onder de tafel geveegd en mede daardoor hebben ze nu een zeer slechte levenskwaliteit.