Gaslighting: de manipulatietechniek van narcisten

In dit artikel
Gaslighting: de manipulatietechniek van narcisten

dossier

Gaslighting is een heel subtiele manipulatietechniek, typisch voor narcistische relaties, waardoor je uiteindelijk je eigen perceptie van de realiteit in vraag stelt en afhankelijk wordt van de persoon die jou gaslight. De term komt uit de film "Gaslight" uit 1944. In dat verhaal probeert een echtgenoot zijn vrouw ervan te overtuigen dat ze gek wordt, waardoor de vrouw aan haar eigen waarneming gaat twijfelen.

Lees ook: Zo herken je een verborgen narcist

Gaslighting: psychologisch misbruik

123-psy-depress-moe-verdriet-11-30.jpg
Een gaslighter wil controle en voelt zich sterker naarmate de ander zwakker wordt. Dat doet hij door jouw realiteit en gevoelens te ontkennen. Hij probeert zijn realiteit – die hem in een positief daglicht stelt - aan jou op te dringen. Een gaslighter legt de schuld altijd bij de ander, waardoor slachtoffers steeds meer aan zichzelf beginnen te twijfelen en hun eigen grenzen gaan overschrijden. Doordat ze de schuld bij zichzelf zoeken en zich steeds meer aanpassen aan de waarheid van de gaslighter, wordt hun zelfvertrouwen langzaamaan ondermijnd. Sterke individuen worden zo chronisch onzeker en afhankelijk. De gaslighter krijgt steeds meer controle en voedt op die manier zijn zelfvertrouwen. Slachtoffers van gaslighters zijn vaak mensen die zichzelf snel wegcijferen voor anderen en heel empathisch zijn.

Vooral narcistische persoonlijkheden doen aan gaslighting, maar anderen kunnen dit gedrag ook stellen. Bij zowel de gaslighter als de gaslightee gaat het namelijk om aangeleerd gedrag. Vaak ontwikkelt iemand het onbewust, doordat hij zelf al op jonge leeftijd zo behandeld wordt. Als dat gedrag beloond wordt – de gaslighter voelt zich er sterker en zekerder door en de gaslightee stelt de relatie veilig – dan wordt het een patroon bij beide partijen.

Lees ook: De effecten van opgroeien met een narcistische ouder

Symptomen van gaslighting

Als je met gaslighting te maken hebt, twijfel je voortdurend aan jezelf en aan je vermogen om zelf beslissingen te nemen.

Andere belangrijke signalen waaraan je gaslighting kan herkennen:
  • een drang om je de hele tijd te verontschuldigen
  • geloven dat je niets goed kunt doen
  • frequente gevoelens van nervositeit, angst of zorgen
  • verlies van zelfvertrouwen
  • je voortdurend afvragen of je niet te gevoelig bent
  • het lijkt of je geen gevoel van eigenwaarde hebt, alsof je je identiteit verliest
  • geloven dat het je eigen schuld is als er iets misgaat
  • een aanhoudend gevoel dat er iets niet klopt, hoewel je niet precies weet wat er mis is
  • een aanhoudend gevoel van hopeloosheid, frustratie, of emotionele gevoelloosheid

Lees ook: Een relatie met een narcist? Dit zijn de kenmerken

Hoe kan je er best mee omgaan?

Als het voor jou duidelijk is dat je gegaslight wordt, kan je jezelf trainen om op een andere manier te reageren. Ga niet mee in de standpunten van de gaslighter, maar blijf trouw aan jezelf. Als je een poging tot gaslighten detecteert, stop dan het gesprek en wijs de ander eventueel op wat hij doet. 

Als je al in een langdurige relatie zit met een gaslighter, is dat geenszins makkelijk. Aangezien gaslighters nooit het probleem bij zichzelf zoeken, kan het erop uitdraaien dat de relatie eindigt. Pas als je daartoe bereid bent, kan je het patroon echt doorbreken en grenzen stellen. Wanneer je zelfbeeld helemaal is ondermijnd en je niet meer op je eigen waarnemingen durft te vertrouwen, kan je het beste hulp zoeken bij een therapeut.

Lees ook: Welke soorten persoonlijkheidsstoornissen bestaan er en wat zijn de symptomen?

Bronnen:
https://www.healthline.com
https://www.psychologiemagazine.nl
https://www.psychologytoday.com


auteur: Sara Claessens, gezondheidsjournalist
Laatst bijgewerkt: november 2022

Artikels over gezondheid in je mailbox? Schrijf je in op onze nieuwsbrief en ontvang een gratis e-book met gezonde ontbijtrecepten.

eenvoudig terug uit te schrijven
Wij verwerken jouw persoonsgegevens conform het Privacy-beleid van Roularta Media Group NV.
volgopfacebook

volgopinstagram