In de lies, oksel, nek...: Moet je je zorgen maken over knobbeltjes?

dossier Wanneer je ergens een knobbel ontdekt op je lichaam, is dat voor jou waarschijnlijk een alarmsignaal. Een lymfeklier die in omvang toeneemt, is echter een normale reactie van het lichaam op een agressor. Wanneer het lichaam een ongewoon verschijnsel opmerkt, of het nu gaat om een infectie of ontsteking, nemen de lymfeklieren hun rol als verdedigingscellen op en geven ze lymfocyten af. Dat leidt vervolgens tot hypertrofie: een zwelling van één of meer lymfeklieren. Die zwelling (hypertrofie of adenopathie) kan nog verschillende weken aanhouden nadat de oorzaak verdwenen is.

Lees ook: Lymfoom of lymfeklierkanker: wat zijn de symptomen?

Eén of meer knobbeltjes op dezelfde plaats

Dit type lymfadenopathie wijst meestal op de aanwezigheid van een microbiële of ontstekingshaard. Vergrote lymfeklieren komen zeer vaak voor bij kinderen jonger dan 8 jaar, omdat zij bijna altijd schaafwonden hebben en vaak last hebben van verkoudheden en kinderziekten. Dat is de reden waarom sommige kinderen, bij wie de lymfeklieren bijzonder reactief zijn, gedurende het grootste deel van de winter gezwollen halsklieren hebben zonder dat dit een reden is tot bezorgdheid.

Lees ook: Moet je een schaaf- of snijwond afdekken?

Knobbeltje in de lies

Zwelling van één of meer lymfeklieren in de lies is meestal het gevolg van een bacteriële infectie in de voeten of benen (schaafwond, mycose, panicitis, furunkel, zweer) of eczeem. Deze klieren zwellen ook op na een combinatievaccin van mazelen-, bof- en rodehond (BMR). Dit is een veel voorkomende en goedaardige reactie. Bij jonge meisjes kan een gezwollen klier in de lies gepaard gaan met vulvovaginitis. Dat is een ontsteking van de vulva die wordt gekenmerkt door jeuk en roodheid, zeer vaak voorkomt en niet ernstig is. Om te voorkomen dat etter gevormd wordt en een antibioticakuur nodig is, moet men het ontstoken gebied grondig reinigen met een zeep voor intieme hygiëne en vervolgens een zalf op basis van zinkoxide aanbrengen. Als de lymfeklier zich echter niet precies in de lies bevindt, maar iets erboven, is het beter een arts te raadplegen om er zeker van te zijn dat het niet om een hernia van de eierstok gaat.

Lees ook: Niet elk knobbeltje in de borst wijst op borstkanker

Knobbeltje in de oksel

Handwonden zoals nagelriemontsteking, schaafwonden of snijwonden veroorzaken vaak zwelling van de lymfeklieren in de oksel, net als BMR-vaccinaties of eczeem op de bovenste ledematen.

Zwelling van de lymfeklieren is ook een van de belangrijkste symptomen van kattenkrabziekte, een aandoening die in de meeste gevallen goedaardig is.

Lees ook: Hoe behandel je een nagelriemontsteking?

Knobbeltje achter in de hals of onder de kaak

Klieren achter in de hals of onder de kaak zwellen bijna altijd op in geval van KNO-infectie (tonsillitis, nasopharyngitis (verkoudheid), otitis, parotitis), tand- of tandvleesontsteking.

Lees ook: Moet je je ongerust maken over een gezwel of knobbel in de hals?

Knobbeltjes op verschillende plaatsen

- In het geval van infectieuze mononucleose (klierkoorts) is de aanwezigheid van lymfeklieren, vooral in hals en nek, een van de eerste symptomen. Nadien treedt keelpijn, koorts en ernstige vermoeidheid op. Om een diagnose te stellen, schrijft de dokter een bloedonderzoek voor. Mononucleosis treft vooral tieners en wordt overgedragen via speeksel. Het is goedaardig en kan zonder antibiotica genezen, maar de weken nadien ervaar je nog ernstige vermoeidheid.

- Ziektes in de vroege kinderjaren gaan vaak gepaard met gezwollen lymfeklieren. Vergrote lymfeklieren in de hals en oksels zijn het belangrijkste kenmerk van rodehond. De klieren kunnen ook vergroot zijn bij waterpokken of mazelen.

- Bij verworven toxoplasmose komen lymfeklieren in de hals en oksels voor in 60-80% van de gevallen en vaak zijn ze het enige symptoom. Deze ziekte is alleen gevaarlijk tijdens de zwangerschap omdat ze ernstige schade kan toebrengen aan de foetus. Maar als ze op tijd wordt ontdekt en snel wordt behandeld, is de aandoening goed te genezen. Zwangere vrouwen die niet immuun zijn voor de ziekte, moeten daarom hun lymfeklieren goed in de gaten houden.

Lees ook: Wat moet u doen als u tijdens uw zwangerschap toxoplasmose krijgt?

Wanneer moet je een arts raadplegen?

Als je een lymfeklier hebt die ongevoelig is als je ze aanraakt, een diameter heeft van meer dan 1 cm, er onregelmatig uitziet, en waarvan de oorzaak niet duidelijk is, dan moet je een arts raadplegen. De dokter zal eerst nagaan of het inderdaad om een adenopathie gaat. Een vergrote lymfeklier kan namelijk gemakkelijk worden verward met een lipoom, dat er ook uitziet als een klein, soepel, beweeglijk en regelmatig bolletje. In dat geval hoeft men zich geen zorgen te maken, deze lipomen zijn goedaardige tumoren die ontstaan uit vetweefsel en de gezondheid niet aantasten.

In zeldzame gevallen is het echter ook mogelijk dat een adenopathie het symptoom is van een hematologische ziekte (beenmergziekte zoals leukemie) of een tumor. Zo zijn gezwollen lymfeklieren in de hals een symptoom van schildklierkanker en tumoren van het strottenhoofd of de keelholte.

Lees ook: Mogelijke tekenen en signalen van kanker

Bronnen:
https://www.uza.be
https://www.henw.org