Hartziekten en plotse dood (acute hartdood )

dossier Plotse dood is één van de onderwerpen uit de geneeskunde die regelmatig de media-belangstelling haalt. Meestal betreft het dan het plotse overlijden van een goed getrainde atleet. Mensen waarvan men denkt dat zij in het bijzonder toch kerngezond zijn. Het plots overlijden van mensen op oudere leeftijd die gekend waren als hartpatiënt krijgt in de pers veel minder aandacht . Toch is het in beide gevallen een zeer dramatische gebeurtenis voor de familieleden.

Lees ook: Hartritmestoornissen en sport

Vooreerst is het nuttig van de term plotse dood of acute hartdood te definiëren. Met deze term bedoelt men eigenlijk het totaal onverwacht natuurlijk overlijden ten gevolge van een aandoening van het hart en dit binnen het uur na het begin van de symptomen. Ongeacht de leeftijd kunnen appelflauwtes en duizeligheid ernstige waarschuwingen zijn , ook voor mensen die veel sporten en die de waarde van deze symptomen vaak onderschatten. Daarom is de aanbeveling van verder medisch onderzoek bij het zich manifesteren van deze symptomen hier zeker op zijn plaats.

Plotse dood is vrijwel altijd het gevolg van een levensbedreigende rimestoornis . De meest gevreesde ritmestoornis is kamerfibrillatie. Dit is het totaal chaotisch en ongecoördineerd samentrekken van de hartspier. Het hart is in deze toestand niet meer in staat een bloeddruk op te bouwen en de bloedcirculatie valt volledig stil. De hersenen worden niet meer voorzien van zuurstof. Wanneer er binnen enkele minuten geen doeltreffende reanimatie kan toegepast worden is dit fataal.

Lees ook: Nieuwe richtlijnen in verband met plotse hartdood

Boven 35 jaar

Over het algemeen wordt aangenomen dat het plotse overlijden van mensen boven de 35 jaar het gevolg is van aandoeningen van de kransslagaders van het hart. Vernauwingen van de kransslagaders kunnnen aanleiding geven tot een hartinfarct en hartritmestoornissen die levensbedreigend zijn.
Een andere mogelijke oorzaak van plotse dood in deze leeftijdsgroep is een niet-aangeboren aandoening van de aortaklep die men aortastenose noemt. Dit is een verkalking van de aortaklep.Dit brengt een sterke vermindering van de soepelheid van de klepblaadjes met zich mee waardoor de linkerkamer van het hart extra inspanning moet leveren om voldoende bloed uit te pompen waardoor de zuurstofbehoefte van de hartspier sterk stijgt. De bloeddruk in de linkerkamer is sterk verhoogd. De druk in de aorta blijft echter relatief laag omdat de verkalkte klep de uitstroom van het bloed belemmert. De toevoer van bloed naar de kransslagaders is daardoor verminderd en de hartspier krijgt dus minder zuurstof wanneer ze meer zuurstof nodig heeft. Deze situatie kan dan aanleiding geven tot duizeligheid en appelflauwte tijdens inspanning.

externe link : Afbeelding aortastenose (sub-valvulair)

Jonger dan 35 jaar

Plotse dood bij mensen beneden de 35 jaar is hoofdzakelijk te wijten aan afwijkingen ten gevolge van erfelijke aandoeningen.
• De meest voorkomende oorzaak van plots overlijden bij jonge mensen ( beneden de 35 jaar) is echter wat men in medische termen een hypertrofe cardiomyopathie noemt. Dit is een genetisch bepaalde aandoening die zich uit door een abnormale verdikking van de hartspier. Deze verdikking doet zich in de meeste gevallen voor ter hoogte van het septum tussen de linker en de rechter kamer en zorgt dan voor een belemmering van de uitstroom van bloed van de linker kamer naar de aorta.
De aanleiding tot hartstilstand blijkt ook hier een kamerritmestoornis te zijn. Het verraderlijke van deze aandoening is dat de eerste manifestatie van de ziekte plotse dood kan zijn. Zware fysieke inspanning is een uitlokkende factor. Daarom moet duizeligheid of appelflauwte tijdens of direct na het sporten altijd ernstig genomen worden en grondig worden onderzocht.
Deze verdikking van de hartspier kan gemakkelijk opgespoord worden door middel van een echografie van het hart. De moeilijkheid bestaat er echter in bij sporters van een onderscheid te maken tussen een normale vergroting van de hartspier ten gevolge van de frequente sportbeoefeinng en een abnormale verdikking ten gevolge van de hartspierziekte. Daarom is in bepaalde gevallen verder onderzoek noodzakelijk.

• Een tweede groep van oorzaken van plots overlijden bij jonge mensen zijn de aangeboren afwijkingen ter hoogte van de hartkleppen ( voornamelijk aortaklep en mitralisklep ) en ter hoogte van de kransslagaders. Ook aangeboren afwijkingen aan het prikkel-geleidingssysteem van het hart kunnen de oorzaak zijn van levensbedreigende ritmestoornissen. Bij iedereen verloopt de geleiding van de prikkel tot samentrekken van het hart via het normale geleidingssysteem tussen de voorkamers en de kamers. Sommige mensen hebben naast dit normale geleidingssysteem nog een tweede of zelfs een derde verbinding tussen voorkamers en kamers. Dit is wat men in medische termen het Wolff-Parkinson-White-syndroom noemt.
De behandeling van deze afwijking bestaat hedentendage uit radiofrequentie ablatie van de extra-verbinding. Deze techniek bestaat er in de geleiding via extra-verbinding uit te schakelen door deze door te branden.

Lees ook: Aandoeningen van de mitraalklep

• Sinds 1992 is men een nieuw syndroom op het spoor gekomen dat verantwoordelijk
kan zijn voor het plots overlijden van jonge mensen. Dit syndroom , het Brugada-syndroom (genoemd naar Prof. Dr. P. Brugada en zijn twee broers ), uit zich door herhaaldelijke appelflauwtes en/of plotse dood bij mensen met een normaal gevormd en normaal functionerend hart maar waarbij we heel karakteristieke kenmerken kunnen vaststellen op het electrocardiogram.
In landen zoals Thailand en Loas blijken tot 50% van de plotse doden bij jonge mensen met een normaal hart te wijten aan dit syndroom. Ook in ons land zijn al verschillende families bekend waarin dit syndroom voorkomt.

Lees ook: Plotse dood en het Brugada - syndroom

• In statistieken vindt men nog enkele zeldzame oorzaken van plotse dood zoals Marfan-syndroom en Rechter ventrikeldysplasie, …

Lees ook: Marfan Syndroom

Marc Dezutter,verpleegkundige electrofysiologie
i.s.m. Prof Dr.P.Brugada