Schildklieroperatie (strumectomie)

dossier De schildklier (glandula thyroidea) is een vlindervormig orgaan dat in de hals op de luchtpijp is gelegen. Ze bestaat uit 2 zijkwabben verbonden door een middengedeelte, de isthmus.
De schildklier produceert hormonen die belangrijk zijn voor de regulatie van de stofwisseling. Voor de productie van die hormonen is de schildklier voornamelijk afhankelijk van een voldoende aanbod van jodium in het lichaam. In de directe omgeving van de schildklier liggen allereerst de nervus laryngeus recurrens ('de stembandzenuw'), zowel links als rechts. Tevens liggen direct tegen de schildklier aan, aan de achterzijde, een viertal bijschildkliertjes (glandula parathyroidea). Twee aan de linkerkant en twee aan de rechterkant op nogal wisselende plekken. De beide stembandzenuwen zorgen ervoor dat onze stembanden kunnen bewegen. Omdat er een geringe kans is dat de zenuw tijdens de operatie wordt beschadigd, wordt voor de operatie door de KNO-arts gecontroleerd of uw stembanden goed functioneren. De bijschildklieren zijn van belang voor de calciumhuishouding. Zij produceren het bijschildklierhormoon dat het calciumgehalte in het bloed regelt.

Waarom opereren

Het kan om verschillende redenen nodig zijn dat u aan uw schildklier wordt geopereerd. Kort samengevat volgen ze hier:
• De schildklier werkt te hard. Als dat niet met medicijnen in de hand is te houden kan een operatie noodzakelijk zijn.
• Er zit een knobbel in de schildklier. Die knobbel kan de oorzaak zijn van het te hard werken, maar het kan ook een kankergezwel zijn.
• De schildklier kan vele knobbels bevatten en zo groot zijn geworden dat u last hebt met ademhalen en slikken. De knobbels vormen mogelijk ook een cosmetisch bezwaar.
Afhankelijk van de reden waarom u geopereerd moet worden kan het nodig zijn de schildklier geheel of gedeeltelijk te verwijderen.

3 soorten operaties

De totale strumectomie
De schildklier wordt in zijn geheel verwijderd, bijvoorbeeld bij sommige vormen van schildklierkanker.

De subtotale strumectomie
Beide helften van de schildklier worden grotendeels verwijderd, bijvoorbeeld bij een te hard werkende of een te grote schildklier. Er blijft een stukje achter van tien tot vijftien gram.

Totale hemistrumectomie of lobectomie
Eén helft van de schildklier wordt in zijn geheel verwijderd, bijvoorbeeld bij een knobbel in die helft van de schildklier, waarbij het onduidelijk is of de knobbel goedaardig of kwaadaardig is.

De operatie

De operatie wordt verricht onder algehele narcose en duurt ongeveer anderhalf à twee uur. U ligt met het hoofd zover mogelijk achterover. Er wordt een horizontale snede laag in de hals gemaakt, waarna de schildklier over het algemeen gemakkelijk kan worden bereikt en geheel of gedeeltelijk wordt verwijderd. Van belang daarbij is natuurlijk om de stembandzenuwen en de bijschildklieren te sparen. Afhankelijk van het soort operatie worden er een of twee drains in het operatiegebied achtergelaten om bloed, dat zich daar nog verzamelt, af te kunnen voeren. Meestal kunnen deze drains na 24 uur worden verwijderd.

Na de operatie

De pijn na de operatie valt over het algemeen mee en is te vergelijken met een keelontsteking. De pijn verdwijnt in een paar dagen. De wond geneest snel en meestal met een fraai litteken, dat vaak na verloop van tijd amper meer is te zien. De hechtingen worden na vier of vijf dagen verwijderd en u kunt dan ook weer naar huis. Uw werk kunt u daarna snel hervatten. Na de operatie gaat u opnieuw naar de KNO-arts om uw stembandfunctie te laten controleren.

Mogelijke complicaties

Geen enkele ingreep is vrij van de kans op complicaties. Zo zijn er ook bij deze operatie de normale risico's op complicaties van een operatie, zoals trombose, longontsteking, nabloeding, wondinfectie. De complicaties in het operatiegebied en de kans daarop, hangen samen met het soort operatie. Hoe ingewikkelder de operatie des te meer kans op beschadiging van de structuren die vlak bij de schildklier liggen.

• Bij de totale hemistrumectomie of lobectomie is de kans op complicaties minder dan 0,1%
• Bij de subtotale strumectomie wordt het risico iets groter:
-stembandzenuwletsel: 0,5%
-nabloeding: 1,9%
-tekort aan bijschildklierhormoon: 3,7%
-te veel schildklier weggehaald: 2 tot 9%
-te weinig schildklier weggehaald: 5%

• Bij een totale strumectomie liggen deze getallen nog wat hoger. U moet zich echter realiseren dat het bij deze operatie altijd om kanker van de schildklier gaat. De operatie is daarom groter en dus riskanter.

Letsel van de stembandzenuw is dus zeldzaam en blijkt veelal van voorbijgaande aard te zijn. Wanneer een stemband daardoor onverhoopt slecht functioneert, kunt u met behulp van een logopedist(e) heel goed weer leren praten. Hard spreken of roepen is dan echter niet meer mogelijk. Ook als de stembandzenuw niet wordt beschadigd kunnen er stemveranderingen optreden. Dit kan het gevolg zijn van beschadigingen aan de korte halsspieren of aan andere zenuwen.

Bloedingen komen dus bij ongeveer 2% van de operaties voor. Zoals gezegd worden uit voorzorg drains in het operatiegebied achtergelaten.

De oorzaak van een tekort aan bijschildklierhormoon is gelegen in het feit dat er bij de operatie bijschildkliertjes zijn beschadigd of verwijderd. Dit kunt u merken omdat u tintelingen in uw vingertoppen kunt krijgen en in het ergste geval ernstige spierkrampen. Met calciumtabletten en eventueel vitamine-D preparaten kan dit goed worden behandeld.

Indien er te veel schildklierweefsel is weggehaald resteert er een situatie waarbij de schildklier te weinig hormoon produceert. Dit kan klachten veroorzaken als snelle vermoeidheid, traagheid en kouwelijkheid terwijl u ook last kunt krijgen van constipatie, droge huid, droog worden en uitval van het hoofdhaar, opzwellen van de oogleden en een dikke tong. Deze symptomen kunnen gemakkelijk worden bestreden door het toedienen van tabletjes schildklierhormoon.

Als er te weinig schildklierweefsel is weggehaald bij een patiënt die tevoren een te hard werkende schildklier had, dan blijft die situatie bestaan. Dit kan meestal goed met medicijnen worden gecorrigeerd.

Over het algemeen is de strumectomie dus een veilige operatie met weinig complicaties en een vlot herstel. Meestal behoeft u na de operatie geen medicijnen meer te gebruiken om de schildklierfunctie te regelen. Wel moet u bij uw internist poliklinisch gecontroleerd worden of de schildklierfunctie goed blijft. Uiteraard is het bovenstaande afhankelijk van de reden waarom u geopereerd wordt. In het geval van een kankergezwel kan het allemaal anders liggen, de nabehandeling wordt dan nader bepaald.

Schildklierscintigram

De schildklier ligt onder het strottehoofd en produceert het schildklierhormoon. Hij wordt zichtbaar gemaakt met behulp van een zeer geringe hoeveelheid radioactieve stof. Door deze stof ontstaat in dit orgaan een minimale straling, die de zogenaamde gamma-camera opvangt. De gamma-camera is met een computer verbonden om de opgenomen gegevens tot een beeld en/of een foto te verwerken.

De toegediende radioactieve stof is niet gevaarlijk; de hoeveelheid straling is zeer gering en komt overeen met die van een röntgenonderzoek.

Het onderzoek

's Morgens krijgt u opgelost in water een geringe hoeveelheid radioactieve stof te drinken. Deze stof gaat via de bloedvaten naar de schildklier. Het duurt ongeveer 2 à 3 uur voordat deze stof volledig door de schildklier is opgenomen. De wachttijd kunt u in en rond het ziekenhuis of thuis doorbrengen, waarbij een tijdschrift / handwerkje wellicht als tijdverdrijf kan dienen.
Tijdens de foto opnamen bevindt de gamma-camera zich vlak boven uw gezicht. Hij wordt zodanig ingesteld, dat hij uw lichaam net niet raakt. U zult er geen hinder van ondervinden en het is ook niet gevaarlijk.

Het is belangrijk dat u tijdens de opnamen stil blijft liggen. Probeert u zich daarom zo goed mogelijk te ontspannen. Het onderzoek met de camera zal ongeveer 15 minuten duren. Voor het totale onderzoek moet u op ongeveer 3uur rekenen.