Acupunctuur werkt soms tegen pijn

nieuws Het kleine aantal betrouwbare wetenschappelijke studies toont aan dat acupunctuur de pijn voor korte tijd beperkt verlicht, onder andere bij lage rugpijn. Maar er is een vermoeden dat het placebo-effect bij acupunctuur een grote rol speelt, vooral als de patiënt grote verwachtingen heeft van de behandeling. Proeven met ‘nep-acupunctuur’, waarbij naalden op willekeurige plaatsen werden ingebracht, toonden een gelijkaardig effect als acupunctuur, wat erop wijst dat de preciese plaatsing van de naalden niet belangrijk is, waardoor de onderliggende theorieën van acupunctuur in vraag kunnen worden gesteld.

Dat zegt het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE) in een nieuwe studie over acupunctuur.
Sommige onderzoeken tonen een effect op het percentage succesvolle in vitro fertilisaties: acupunctuur zou niet alleen leiden tot meer zwangerschappen, maar ook tot meer levendgeborenen. Bovendien lijkt het effect van acupunctuur afhankelijk te zijn van de controlegroep die werd gebruikt, d.w.z. nep of geen interventie. Er is discussie over de mogelijke rol van het placebo-effect. Sommigen beweren dat placeboeffecten onwaarschijnlijk zijn aangezien het resultaat (levendgeboorte) niet vatbaar is voor subjectiviteit terwijl anderen zeggen dat dit niet kan worden uitgesloten, bijv. omdat patiënten meer ontspannen zijn.

Het placebo-effect heeft inderdaad ook nut, onder meer omdat, voor indicaties zoals lage rugpijn en nekpijn, de conventionele geneeskunde alleen behandelingen voorstelt met een beperkte bewezen doeltreffendheid. Bijgevolg krijgen patiënten geen bevredigend antwoord. In dergelijke omstandigheden werd de kracht van het placeboeffect bewezen, vooral wanneer de persoon hoge verwachtingen heeft over de behandeling.
Voor andere klachten is niet bewezen dat acupunctuur werkt.

Wat is acupunctuur?
Acupunctuur is een therapie van Chinese oorsprong, die in de 2e helft van de 20e eeuw in België ingeburgerd raakte. Men gaat ervan uit dat gezondheidsproblemen veroorzaakt worden door een verstoorde energie binnen het lichaam. Na een lang gesprek stelt de therapeut een zogenaamde ‘energetische diagnose’ en identificeert hij/zij het lichaamsgebied waar het probleem zich bevindt. Door het inbrengen van naalden worden dan de acupunctuurpunten gestimuleerd waardoor de energiestroom en het evenwicht zouden worden hersteld. Tijdens de behandeling ligt de patiënt gedurende 20 à 30 minuten onbeweeglijk neer. Om een relaxerende omgeving te creëren wordt er vaak muziek, getemperd licht of wierook gebruikt. Andere technieken zijn moxa-therapie (het verbranden van de gedroogde moxa-plant), acupressuur, ooracupunctuur, Shiatsu (druk) of ultrasone golven.

Tevredenheid
Het afgelopen jaar bezocht 3% van de volwassen Belgen een acupuncturist, vaak meerdere malen per jaar, vaak in combinatie met osteopathie en/of homeopathie. Lage rugpijn was de voornaamste reden waarom mensen een beroep deden op een acupuncturist. Andere veel voorkomende klachten zijn nekpijn, en stressgerelateerde aandoeningen, waaronder hoofdpijn en slapeloosheid. Andere, meer zeldzame klachten waarvoor een acupuncturist wordt geraadpleegd zijn o.m. dementie, epilepsie, ziekte van Parkinson, bedplassen, bijwerkingen na kankerbehandeling, psoriasis, verslaving (o.m. roken), rusteloze benen syndroom, allergie, dysmenorroe, misselijkheid en overgeven, fibromyalgie, opvliegers, artrose, Chronisch vermoeidheidssyndroom, gastrointestinale aandoeningen, depressie en angststoornissen.

Het zijn vaak chronische problemen waarvoor de klassieke geneeskunde alleen oplossingen biedt met een beperkte doeltreffendheid. Alleen de symptomen worden bestreden, en soms geeft de behandeling bijwerkingen.
De meeste patiënten verwerpen de klassieke geneeskunde niet. Ze gebruiken de alternatieve therapieën als bijkomende behandeling. Ruim 70% van de artsen-acupuncturisten combineert trouwens acupunctuur met klassieke geneeskunde.
Hoewel patiënten zeggen dat ze tevreden zijn, erkennen ze ook vaak dat de behandeling niet altijd doeltreffend is. Ze appreciëren echter het relaxerende effect dat door acupunctuur wordt veroorzaakt en ze benadrukken de rol van de kwaliteit van de therapeutische relatie bij het succes van de behandeling.

Regelmatige gebruikers van acupunctuur appreciëren vooral het feit dat hun acupuncturist naar hen luistert. Dit wordt nog versterkt door het feit dat de patiënt op een tafel ligt tijdens het inbrengen van de naalden. Ze beschrijven allemaal een ontspannend effect van de behandeling, en naar dit effect wordt duidelijk ook gestreefd door de therapeuten.
In de perceptie van de patiënten werkt acupunctuur zowel op hun lichamelijke gezondheid als op hun mentale gezondheid en emoties. Verschillende gebruikers koppelen de kwaliteit van de behandeling aan de kwaliteit van de relatie met hun therapeut. Indien deze relatie geen voldoening schenkt, brengt dit het resultaat van de behandeling in gevaar.

De verplichte ziekteverzekering betaalt acupunctuur op zich niet terug. Indien de behandeling echter wordt uitgevoerd door een arts kan een 'normaal' consultatie worden aangerekend en terugbetaald. Bovendien betalen de bijkomende verzekeringsschema's van verschillende ziekenfondsen 10 tot 12,5 euro terug, tot maximum 5 keer per jaar, voor een consultatie bij een niet-conventionele therapeut voor zover deze 'erkend' is. In tegenstelling tot osteopathie en chiropraxie verschillen de schema's tussen de ziekenfondsen en sommige beperken hun interventie tot een behandeling door een arts.

Veiligheid patiënt onvoldoende gewaarborgd

Volgens het KCE is de veiligheid van de patiënt onvoldoende gewarborgd.
Na de behandeling kunnen kleine bijwerkingen optreden, zoals bloeduitstortingen, irritatie,roodheid, slapeloosheid, pijn, bloedingen, hogere bloeddruk,enz. Ernstiger gemelde incidenten zijn klaplong, hartperforatie, verlamming en bloedvergiftiging. Het risico van besmetting door het gebruik van naalden is sterk verminderd, omdat nu meer wegwerpnaalden worden gebruikt. Toch zou er strikt moeten worden gewaakt over de steriliteit van de naalden.

Er zijn in België ongeveer 600 acupuncturisten lid van een van de vier beroepsverenigingen. Het merendeel (65%) is kinesitherapeut of verpleegkundige, een derde (32%) is arts.
De opleiding tot acupuncturist legt het accent op de traditionele Chinese geneeskunde die geen enkele wetenschappelijke basis heeft. Het stellen van een conventionele medische diagnose wordt niet aangeleerd. Het risico is dat de therapeuten niet-artsen daardoor een foute diagnose stellen of dat hun patiënten te laat starten met een essentiële klassieke behandeling.

De meeste acupuncturisten volgen hun opleiding in België. Geen enkele school is vandaag officieel erkend, en geen enkele opleiding wordt gecontroleerd door een officiële Belgische instantie. In het belang van de veiligheid van de patiënten beveelt het KCE een controle en de erkenning van de opleidingen aan, en vraagt het meer aandacht voor het herkennen van symptomen in de opleiding.

Omdat enkel artsen de bevoegdheid hebben om diagnosen te stellen, pleit het KCE ervoor om acupunctuur alleen toe te laten onder voorschrift van een arts. De praktijk van acupunctuur zou ook moeten worden beperkt tot artsen, kinesitherapeuten, verpleegundigen en vroedvrouwen. Vandaag kunnen ook nog andere beroepsgroepen met een paramedische opleiding een graad als acupuncturist krijgen.
De Belgische wetgeving voorziet dat alleen artsen een diagnose mogen stellen en een behandeling opstarten. De beoefenaars van acupunctuur die geen arts zijn (dus 68 %) werken dus in de illegaliteit.

Info
Het volledige rapport is beschikbaar op de website van het KCE: http://kce.fgov.be