Gerelateerde artikels
Slaapproblemen bij kinderen
In dit artikel
Slaapproblemen bij kinderen
- Hoeveel slaap heeft een kind nodig?
- Wanneer slaapt een baby door?
- Slaapproblemen bij kinderen
- Slaapregressie
- Je kind wordt te vroeg wakker
- Scheidingsangst
- Onderbroken nachten
- Nachtmerries
- Nachtelijke angsten
- Co-slapen met je kind?
- Wat doen bij slaapproblemen?
- Goede slaaphygiëne
- De juiste slaapomgeving
- Hoeveel schermtijd?
dossier
De meeste slaapproblemen bij kinderen lossen zich spontaan op met de jaren. Ongerust zijn, is dus niet nodig. Al kan het natuurlijk wel slopend zijn. We overlopen de meest voorkomende slaapproblemen bij kinderen en geven enkele bruikbare tips.
Hoeveel slaap heeft een kind nodig?
Het slaappatroon van kinderen kent tijdens de eerste levensjaren belangrijke wijzigingen. En net zoals bij volwassenen zijn er ook bij kinderen langslapers, kortslapers, kinderen die snel een duidelijk dag-nachtritme ontwikkelen, kinderen bij wie dit lang uitblijft, enz.
Een kind van 1 tot 3 maanden slaapt zo’n 19 tot 20 uur per dag. De slaap is nog licht en wordt gemakkelijk verstoord, bv. door lawaai of eigen behoeften, zoals honger. De slaap bestaat uit vele korte slaapcyclussen, waarbij de baby vanuit de lichte actieve slaap even wat dieper wegzakt en vervolgens weer naar de lichte slaap weerkeert. Geleidelijk aan evolueert het kind naar een slaappatroon met meer diepere slaapfasen.
De onregelmatige slaapcyclus van de baby verschilt dus totaal van het volwassen slaappatroon dat een duidelijke structuur heeft en meerdere fasen van diepe slaap vertoont. Het is dan ook onzinnig om het kind in deze fase 'enkele nachten te laten doorwenen' om te proberen het zo in een volwassen slaappatroon te dwingen.
Lees ook: Slaapschema: hoeveel slaap heeft je kind nodig?
Wanneer slaapt een baby door?
Het dag- en nachtritme, waarbij het kind 's nachts 5 tot 6 uur doorslaapt, ontwikkelt zich slechts geleidelijk. Rond 3 maanden hebben zo’n 7 op 10 baby's dit slaappatroon verworven. Rond 6 maanden heeft meer dan 8 op 10 baby's reeds een duidelijk dag-nachtritme verworven. Slechts 1 op 10 kinderen heeft rond de leeftijd van 1 jaar nog steeds geen regelmatig dag-nachtritme.
Zeer frequente en vooral onregelmatige wisselingen van omgeving of verzorgers kunnen verhinderen dat het kind vaste ritmes ontwikkelt. Hierdoor kan het langer een onregelmatig slaappatroon blijven vertonen. Hetzelfde kan ook gebeuren als de omgeving waarin het kind slaapt lawaaierig is en lang verlicht blijft.
Om je baby te helpen in een dag- en nachtritme te komen, is het belangrijk dat het rustig en donker is in de slaapkamer zodat het kind niet geprikkeld wordt en daardoor wakker blijft. Beperk ‘s nachts ook de omgevingsgeluiden en interactie met je kind, zodat er een duidelijk verschil is tussen dag en nacht. Baby’s houden van regelmaat, structuur en een vaste routine. Wek je kind dus steeds op hetzelfde tijdstip en breng hem ook op hetzelfde uur weer naar bed. Voed je baby op vaste en regelmatige tijdstippen.
Lees ook: Wanneer slaapt een baby door?
Slaapproblemen bij kinderen
Veel kinderen doorlopen fases waarin ze slechter slapen. We overlopen verschillende slaapproblemen bij kinderen en geven enkele tips.
Slaapregressie
Na een periode van doorslapen ziet men soms dat een kindje plots weer slecht slaapt. Dat heet slaapregressie. Als het gaat om één slechte nacht, dan betekent het meestal dat het kind overdag veel indrukken kreeg te verwerken. Maar echte slaapregressie duurt doorgaans één of twee weken en duikt op bij fysieke en mentale mijlpalen: leren rechtop zitten, leren kruipen, leren staan,... Bij slaapregressie mag je uiteraard je kind troosten, maar het is belangrijk dat je de kamer weer verlaat als je kind nog wakker is, zodat je geen nieuwe slaapassociatie creëert.
Lees ook: Slaapregressie: als je kindje plots slecht slaapt
Je kind wordt te vroeg wakker
Het kan zeer frustrerend zijn als je kind een vroege vogel is terwijl jij dat niet bent. Kleine baby’s worden de ene keer laat en de andere keer vroeg wakker. Maar vanaf de leeftijd van 6 maanden moet je opletten dat je je kind niet voor 6u uit bed laat en geen elementen aanbiedt die zijn biologische klok kunnen aanpassen. Zo zou je kind een soort jetlag kunnen krijgen waarbij het steeds vroeger wakkerwordt. Een andere boosdoener van het vroege wakkerworden is oververmoeidheid bij je kind door te korte dutjes, te weinig dutjes, te late bedtijd enzovoort.
Lees ook: Wat als je kind te vroeg wakker wordt?
Lees ook: Slaapcoach Nathalie over dutjes: waar, hoeveel en hoelang?
Scheidingsangst
Hardnekkige slaapproblemen kunnen ontstaan bij kinderen die niet leren alleen te zijn. Vaak zijn het overbeschermde kinderen met een moeder die steeds bij hen in de buurt blijft. Scheidingsangsten beletten dat deze kinderen gemakkelijk in slaap vallen.
Ze willen vaak dat de ouder bij hen blijft totdat ze ingeslapen zijn. Als je als ouder in zo’n patroon verwikkeld zit, moet je dit doorbreken. Zeg bijvoorbeeld dat je nog even de vaatwasser moet gaan vullen. Ga telkens kort weg, maar kom ook telkens weer terug. Win het vertrouwen van je kind dat je nooit ver weg bent en bouw zo rustig jouw aanwezigheid af. Knuffels, zoals een beertje, een favoriet dekentje, enz., kunnen nuttig zijn om scheidingsangsten te overwinnen. Het zijn aangename en veilige dingen die kinderen vaak zien als een vervanging voor de ouders.
Lees ook: Verlatings- of scheidingsangst bij baby en peuter
Onderbroken nachten
Iedereen wordt 's nachts al eens wakker dus het is niet meer dan normaal dat dit ook bij kinderen gebeurt. Sommige kinderen kunnen echter een tijdje met doorslaapproblemen worstelen. Het alleen zijn 's nachts in een donkere kamer jaagt hen soms angst aan, maar angst is niet de enige reden waarom kinderen 's nachts op hun ouders roepen. Honger, pijn, zich alleen voelen, zich vervelen, enz. kunnen ook redenen zijn.
Je doet er bijgevolg goed aan ’s nachts niet aan je kind te vragen of het bang is. Dit kan het nl. op het idee brengen dat er inderdaad iets is om bang voor te zijn en het kind effectief angstig maken. Vraag daarom gewoon wat er is. Op dat antwoord kun je dan verdergaan.
- Blijf even bij het kind, laat het een slokje water drinken en praat er wat tegen op een rustige, kalmerende toon.
- Beperk de interventie: zorg dat het kind zo snel mogelijk terug in slaap kan vallen, houd de tussenkomst minimaal. Blijf stil, gedraag je rustig, maak geen lawaai en laat het licht uit. Dit laatste versterkt het idee dat een donkere omgeving ’s nachts normaal is en dat men ook in het donker perfect met elkaar kan praten.
- Los het probleem liefst in de kamer van het kind op.
- Soms tracht een kind de ouder bij zich te houden door te zeggen dat er monsters, wolven, enz. in zijn kamer zitten. Wat je dan niet moet doen, is achter de kasten en onder het bed gaan kijken en besluiten dat ze er niet zijn. Daarmee bevestig je nl. dat zoiets wel mogelijk kan zijn.
- Het best kun je rustig, maar beslist, zeggen dat zoiets niet kan, dat het allemaal inbeelding is en dat het kind maar weer moet gaan slapen en liefst aan aangename dingen moet denken.
Lees ook: Met deze hulpmiddelen en tips leert je kindje makkelijker doorslapen
Nachtmerries
Vanaf 2 jaar beginnen nachtmerries op te duiken. Deze angstdromen kunnen op hun beurt het inslapen bemoeilijken omdat het kind op deze leeftijd het onderscheid nog niet kan maken tussen dromen en werkelijkheid. Het idee dat gaan slapen betekent dat ze zich willoos overgeven aan het onbekende, is voor hen te beangstigend.
Naarmate het kind ouder wordt, neemt de realiteitszin toe. Het kind begint meer logisch te redeneren. Een gevolg daarvan is dat het ook een onderscheid begint te maken tussen dromen en werkelijkheid. Nachtmerries worden daardoor zeldzamer.
Rond de leeftijd van 6 jaar is er een piek in het aantal nachtmerries. Vermoedelijk heeft dit te maken met wat het kind overdag heeft meegemaakt en met eventuele angsten of conflicten die nog blijven doorspelen tijdens de slaap.
Lees ook: Wat als je kindje bang is in z’n kamer? Slaapcoach Nathalie geeft raad
Nachtelijke angsten
Tussen de leeftijd van 3 en 5 jaar hebben sommige kindjes last van angstaanvallen ’s nachts. Zo’n aanval gebeurt in de eerste uren van de nacht. Je kind gilt, is onrustig, zweet en zit rechtop in bed met de ogen open maar eigenlijk slaapt hij of zij nog. Na enkele minuten tot een half uur is de aanval doorgaans voorbij. De volgende ochtend zal je kind zich de angstaanval ook niet herinneren. Het beste is om je kind niet wakker te maken tijden een angstaanval. Na de leeftijd van 5 jaar stoppen de aanvallen gewoonlijk.
Lees ook: Wat zijn nachtelijke angstaanvallen en hoe kan je best reageren?
Co-slapen met je kind?
Ieder gezin heeft zijn eigen idee over een kind al dan niet in het ouderlijk bed laten slapen. Over het algemeen stelt men dat het geen kwaad kan, als het maar af en toe gebeurt, zoals bij ziekte. Maar wat soms gebeurt, is dat kindjes niet meer in hun eigen bed willen slapen nadien. Wil je er dus geen nieuwe gewoonte van maken, dan kan je er beter niet mee starten.
Lees ook: Heeft co-sleeping een impact op het karakter en de ontwikkeling van je kindje?
Lees ook: Veilig co-sleepen met je baby? Dat doe je zo
Lees ook: Co-sleeping: hoe kan je de impact op je relatie en seksleven beperken?
Wat doen bij slaapproblemen?
Het is belangrijk om geen oorzaken of problemen te zoeken die er niet zijn en de toestand niet ernstiger te maken dan hij is.
Maak geen drama als het kind ’s nachts wakker wordt, maar kalmeer het. Vertel dat alles wel spontaan zal overgaan, dat je zelf ook wel eens wakker wordt, leg uit wat je dan doet, enz. Knuffel het kind een beetje, maak een grapje, zeg wat het kan en mag doen als het toch nog wakker zou blijven (bv. een boekje lezen in bed, een slokje water gaan drinken), enz.
Eén van de vragen die ouders zich stellen als hun kind schijnbaar slaapproblemen heeft, is of het kind wel voldoende slaapt. Als regel geldt dat kinderen veel slaap nodig hebben, maar sommige kinderen kunnen het met weinig slaap stellen. Indien een kind weinig lijkt te slapen, maar overdag nooit moe lijkt en het fris en monter blijft, is er geen reden om zich ongerust te maken.
Een tweede goede methode is de controle bij het ontwaken ’s morgens. Als een kind ’s morgens spontaan of toch gemakkelijk wakker wordt, heeft het voldoende geslapen en is het uitgerust.
Lees ook: Slaapcoach: 'Een goed slaapritueel kan veel slaapproblemen vermijden'
Goede slaaphygiëne
- Belangrijk is dat je tijd vrijmaakt om je kind in bed te leggen en dat je het slaapritueel tijdig begint.
- Vermijd wilde spelletjes of opwindende bezigheden kort voor het slapengaan.
- Zorg voor een vaste routine : op een vast tijdstip beginnen, pyama aan, tanden poetsen, zacht knuffelen, een nachtzoen, enz.
- Vermijd lange slaaprituelen, waaraan geen einde lijkt te komen en die het kind steeds opnieuw de gelegenheid geven iets te vinden om de aandacht te trekken.
- Als er slaapproblemen zijn, doe je er goed aan om de slaapkamer te reserveren voor het slapen alleen. Dus niet om er te spelen. Een slaapkamer waarin het kind alleen komt om er te slapen, zet het kind automatisch aan tot slapen. Houd de slaapkamer sober en verwijder alle stimulerende prikkels zodat het kind niet uitgenodigd wordt tot spelen.
Slaap- of kalmeermiddelen zijn slechts uitzonderlijk verantwoord bij slaapproblemen bij kinderen. De enige maal dat een kortdurend gebruik van een slaap- of kalmeermiddel aangewezen kan zijn, is om een vastgelopen situatie te doorbreken.
Lees ook: Slaapcoach: Is je baby geen goede slaper? Probeer wakkertijden
De juiste slaapomgeving
Als je ideale slaapomstandigheden creëert, zal je kind makkelijker in slaap vallen:
- Zorg ervoor dat de kamer waarin het kindje slaapt zo donker mogelijk is.
- Maak gebruik van een ‘white noise’-apparaat. White noise is een constant ruisend geluid dat een kind hetzelfde veilige en geborgen gevoel geeft dat hij heeft ervaren in de baarmoeder.
- Zorg ervoor dat de slaapkamertemperatuur ongeveer 16-18 graden is en ventileer de kamer regelmatig. Zorg ervoor dat je kindje de juiste kleding draagt, zodat het ’s nachts niet wakkerwordt van de kou.
- Tot de leeftijd van vier maanden kan je een baby inbakeren. Dat geeft een veilig, geborgen gevoel. Je baby zal zich zo makkelijker ontspannen en beter inslapen.
- Zorg ervoor dat de slaapomgeving van een kind zo rustig en prikkelarm mogelijk is ingericht. Leg geen speelgoed in het bedje en hang ook geen slaapmobiel erboven. Zo zal je kindje meer ontspannen slapen.
Lees ook: Slaapcoach Nathalie van Snuggles and Dreams over tutjes en duimen
Hoeveel schermtijd?
Als je kind jonger is dan 2 jaar, dan beperk je de schermtijd het best tot een paar momenten per week. Er zijn natuurlijk individuele verschillen onder kinderen: het ene kind wordt snel moe van zoveel prikkels, terwijl het andere kind er wel goed tegenkan. De WHO raadt schermtijd onder de 2 jaar af. Langdurig en zonder pauzes van kortbij naar een beeldscherm kijken, versnelt de groei van het oog namelijk, waardoor bijziendheid ontstaat. De richtlijnen van de WHO zijn:
0 – 2 jaar: geen scherm
2 – 4 jaar: maximaal 30 minuten per dag
4 – 6 jaar: maximaal 1 uur per dag (bv. 4 x 15 minuten)
6 – 8 jaar: maximaal 1 uur per dag (bv. 2 x 30 minuten)
8 – 10 jaar: maximaal 1 tot 1,5 uur per dag
10 – 12 jaar: maximaal 2 uur per dag
12 jaar en ouder: maximaal 3 uur per dag
Het licht van een scherm verstoort bovendien ons bioritme. Dat zogenaamde blauwe licht vertraagt de productie van melatonine, een hormoon waardoor je slaperig wordt. Dit kan er dus voor zorgen dat je moeilijker in slaap valt. Laat je kind daarom minimaal een uur voor het slapengaan niet meer naar een scherm kijken.
Lees ook: Hoeveel slaap en beweging heeft een baby en kind nodig?
Bronnen:
