dossier
Heel wat mensen grijpen naar laxeermiddelen van zodra hun darmen een beetje "lui" worden. Ze verliezen daarbij uit het oog dat laxeermiddelen geen onschuldige hulpmiddeltjes zijn maar echte geneesmiddelen met mogelijke bijwerkingen en soms, bij langdurig gebruik, gevaar voor gewenning.
Algemeen kunnen we stellen dat laxeermiddelen meestal slechts voor een korte termijn en bij voorkeur op doktersadvies mogen worden gebruikt en pas nadat andere behandelingen niet doeltreffend zijn gebleken.
Voor je naar een laxeermiddel grijpt, moet je een duidelijk antwoord hebben op volgende vragen: Ben ik echt geconstipeerd? Wat is de oorzaak van de verstopping? Welk risico bestaat er op bijwerkingen?
Lees ook: Verstopping of constipatie: oorzaken en tips
'Constipatie' is een rekbaar begrip. Het darmritme verschilt immers sterk van persoon tot persoon, zodat de een zich geconstipeerd voelt na één dag zonder stoelgang , terwijl een ander pas na verschillende dagen zonder ontlasting van verstopping zal gewagen. Algemeen kan men stellen dat de normale stoelgang varieert tussen drie keer per dag en drie keer per week.
Men kan spreken van constipatie of obstipatie:
• als je regelmatig meer dan drie dagen geen ontlasting hebt,
• wanneer de gebruikelijke frequentie afneemt
• wanneer de ontlasting pijnlijk is, lang duurt (meer dan tien minuten)
• wanneer de stoelgang harder is dan gewoonlijk. Dit gaat gewoonlijk gepaard met een opgeblazen gevoel, minder eetlust enzovoorts. Omdat de stoelgang te lang in de dikke darm blijft zitten, wordt hij harder en droger.
Lees ook: Wat is het prikkelbare darm syndroom (PDS)?
Indien een aanpassing van de voedings- en levenswijze geen resultaten afwerpt, kan het gebruik van laxeermiddelen gedurende korte tijd zinvol zijn. Hoewel bepaalde laxeermiddelen natuurlijke producten bevatten, mag men het laxeermiddel nooit beschouwen als een natuurlijk middel om de darmwerking te stimuleren.
Praktische tips
• Laxeermiddelen zijn alleen verantwoord als de oorzaak van de constipatie bekend is.
• Gebruik ze alleen als andere middelen (voeding, meer bewegen...) hebben gefaald. Volgens de Nederlandse richtlijnen voor huisartsen voor de behandeling van obstipatie kan gestart worden met laxeermiddelen als die andere maatregelen na twee weken onvoldoende hebben gewerkt, of eerder als de patiënt veel hinder ervaart.
• Neem beter geen laxeermiddelen zonder advies van je arts of apotheker. Geef alleszins nooit laxeermiddelen aan jonge kinderen zonder doktersadvies. Raadpleeg ook je arts als de obstipatie na één week gebruik van een laxeermiddel niet verbetert.
• Neem zeker nooit op eigen initiatief laxeermiddelen wanneer de obstipatie gepaard gaat met buikpijn, misselijkheid, braken of andere bijkomende klachten.
• Lees voor gebruik van een laxeermiddel altijd de bijsluiter en volg de gebruiksvoorschriften nauwgezet. Neem zeker geen hogere dosis dan voorgeschreven. Misbruik kan immers je gezondheid schaden. Laxeermiddelen kunnen bijvoorbeeld de opname van bepaalde voedingsstoffen en vitaminen verhinderen en de doeltreffendheid van bepaalde geneesmiddelen verminderen.
• Meestal zijn laxeermiddelen bedoeld voor kortstondig en occasioneel gebruik. Langdurig gebruik van laxeermiddelen is zelden nodig. Raadpleeg je (huisarts) als je langer dan één week een laxeermiddel neemt.
Sommige laxeermiddelen kunnen bij langdurig gebruik ernstige problemen opleveren, zoals bijvoorbeeld nierproblemen.
• Langdurig gebruik van contactlaxeermiddelen kan ook verder leiden tot afhankelijkheid en verlies van controle over de zenuwen in de dikke darm, waardoor de ontlasting verstoord wordt en de constipatie chronisch wordt (cathartisch colon).
• In sommige omstandigheden kan langdurig gebruik van een laxeermiddel wel nodig zijn, bijvoorbeeld bij sommige oudere mensen en mindervaliden.
• Een laxeermiddel kan ook aangewezen zijn wanneer persen bij de ontlasting nadelig is, bijvoorbeeld wanneer je aan angina pectoris of een liesbreuk lijdt. Ook bij obstipatie door geneesmiddelen (bv. opiaten bij patiënten in de palliatieve zorg) kunnen laxeermiddelen nuttig zijn. Bij obstipatie door pijnstillers met opiaten kan je arts ook preventief een laxeermiddel voorschrijven.
• Soms zal een laxeermiddel voorgeschreven worden ter voorbereiding van een heelkundige ingreep (operatie, kijkoperatie...).
• Houd er rekening mee dat een stoelgang die veroorzaakt wordt door een belangrijke inname van laxeermiddelen, een volledige lediging van de darm tot gevolg kan hebben. Daardoor kan het gebeuren dat er verschillende dagen nodig zijn om de darm opnieuw te vullen. Deze "interimperiode" kan verkeerdelijk geïnterpreteerd worden als constipatie en opnieuw aanleiding geven tot gebruik van laxeermiddelen.
Stop onmiddellijk met de laxeermiddelen en raadpleeg je (huis)arts) als je last hebt van bijwerkingen zoals een astma-aanval, huiduitslag, een onregelmatige hartslag, duizeligheid, vermoeidheid, diarree, uitdroging, spierkrampen of onpasselijkheid, moet onmiddellijk het gebruik van de laxeermiddelen stopzetten.
Raadpleeg altijd je (huisarts) voordat je een laxeermiddel gebruikt indien je:
• een inflammatoire darmziekte hebt zoals de Ziekte van Crohn colitis ulcerosa of prikkelbaar darm syndroom;
• een darmobstructie hebt;
• je een darmoperatie (colostomie of ileostomie) hebt ondergaan;
• een lever- of nieraandoening hebt;
• een hartziekte hebt;
• lactose- of fructoseintolerantie hebt: sommige laxeermiddelen bevatten lactose of fructose;
• pnenylketonurie hebt: sommige laxeermiddelen bevatten phenyllalanine;
• slikproblemen (dysfagie) hebt;
• zwanger bent of borstvoeding geeft;
• diabetes hebt: sommige laxeermiddelen kunnen de suikerspiegel verhogen;
• pijnstillers met opiaten neemt;
• wanneer je andere voorschriftgeneesmiddelen moet nemen, zoals o.a. bloedverdunners, plaspillen, cortisone, antibiotica;
• bij jonge kinderen.
Obstipatie bij kinderen komt vaak voor bij het begin van de zindelijkheidstraining en de schoolperiode. In deze leeftijdsgroep maakt naar schatting tot 2,5% van de kinderen eens gebruik van een laxeermiddel. Meestal is obstipatie bij kinderen voorbijgaand, maar het kan ook evolueren tot een chronisch probleem.
De risicofactoren voor het ontwikkelen van obstipatie bij kinderen zijn o.a. vezelarme voeding, langdurige ziekte, bedrust en weinig beweging. Daarnaast kunnen bijkomend een te vroege of te strenge zindelijkheidstraining en/of een moeizame, pijnlijke ontlasting obstipatie veroorzaken. Een mogelijke oorzaak voor het ontwikkelen en in stand houden van obstipatie op de kinderleeftijd is het bewust of onbewust tegenhouden van de ontlasting. Niet genoeg tijd nemen voor de defecatie en de weigering een onbekend toilet te gebruiken (bijvoorbeeld op school of bij vreemden) kunnen ‘ophoudgedrag' veroorzaken.
• Bij kortdurende obstipatie bij het kind bestaat de aanpak vooral uit aanpassingen van de voedingsgewoontes. Indien een laxeermiddel nodig is, dan behoren de osmotische laxeermiddelen zoals lactulose en macrogol tot de eerstekeuze middelen. Bij kinderen jonger dan 1 jaar is lactulose het enige middel van eerste keus. Indien nodig kunnen deze middelen gedurende meerdere maanden gebruikt worden.
• Zwelmiddelen (zoals ispaghul, sterculia) kunnen ook gebruikt worden, maar kunnen niet altijd gemakkelijk toegediend worden bij jonge kinderen.
• Paraffine kan een alternatief zijn wanneer osmotische laxativa niet verdragen worden of wanneer men de stoelgang snel wenst te verweken. Het gebruik van paraffine moet vermeden worden bij jonge kinderen (jonger dan 12 maanden) en kinderen met slikstoornissen.
Raadpleeg altijd je (huis)arts voor je een kind jonger dan zes jaar een laxeermiddel geeft.
Lees ook: Constipatie bij kinderen
Obstipatie tijdens de zwangerschap komt frequent voor, vooral in het eerste en het derde trimester. Ook bij vrouwen die voor de zwangerschap geen last hebben met de stoelgang, kan dit tijdens de zwangerschap opeens opspelen. Dit heeft alles te maken met hormonale (progesteron) veranderingen waardoor de darmpassage vertraagt en meer vocht wordt onttrokken aan de feces. Maar ook andere factoren zoals ijzersupplementen, verminderde lichaamsbeweging, een veranderende bloedsomloop en de druk van inwendige organen en de baby op de darmen zijn allemaal factoren die obstipatie in de hand werken.
Indien een laxeermiddel noodzakelijk is tijdens de zwangerschap wordt gekozen voor een zwelmiddel of een osmotisch laxeermiddel op basis van lactulose, lactitol, macrogol of sorbitol. Osmotische laxeermiddelen op basis van zouten zijn af te raden omdat ze de natriumbalans verstoren. Lubrifiërende laxeermiddelen (paraffine) kunnen de opname van vetoplosbare vitamines verminderen. Een contactlaxativum kan gedurende een korte periode, maar voorzichtigheid is geboden in het bijzonder in het derde trimester, gezien een verhoogd risico van uitlokken van contracties. Raadpleeg altijd je (huis)arts voor je een laxeermiddel neemt als je zwanger bent.
Lees ook: Constipatie tijdens de zwangerschap
Veel mensen denken, ten onrechte, dat laxeermiddelen helpen vermageren. Er is geen enkel verband tussen zwaarlijvigheid en verstopping, tenzij in bepaalde gevallen van een slecht voedings- en leefpatroon. Veel "vermageringsproducten" bevatten laxativa. Die doen je wel vocht - en dus tijdelijk ook gewicht - verliezen, maar géén overtollig vet. Het gebruik van dergelijke producten is dan ook zinloos en zelfs gevaarlijk.
Lees ook: Speen: wat zijn aambeien en wat kan je doen?
Bronnen:
http://www.inami.fgov.be
http://www.bcfi.be
https://www.thuisarts.nl
https://www.nhg.org
http://www.mlds.nl
http://www.nhs.uk
http://familydoctor.org
 |
 |
