Spondylitis Ankylosans of spondyloartritis (‘de ziekte van Bechterew’)

dossier

Spondylitis Ankylosans - vroeger gekend als de ziekte van Bechterew - is een chronische ontsteking van de gewrichten in de wervelkolom. Dit leidt tot een verkalking van de tussenwervelschijven, waardoor de patiënt letterlijk ‘verstijft’. Het is een ongeneeslijke ziekte, en de enige manier om het verlies aan beweeglijkheid tegen te gaan is precies... bewegen.

Wat is Spondylitis Ankylosans?

GettySpondylitis_symptomen_2024.jpg

© Getty Images

Spondylitis Ankylosans of spondyloartritis is een inflammatoire reumatische aandoening waarbij een ontstekingsreactie optreedt (met pijn in rust en typisch nachtelijke pijn) in de gewrichten, met een duidelijke voorkeur voor de wervelkolom en het geheel wervelkolom-heiligbeen-bekken. De tussenwervelschijven verkalken en vormen botachtige verbindingen, waardoor de patiënt letterlijk ‘verstijft’ (ankylos is het Griekse woord voor ‘stijf’) en ook een heel typische, voorovergebogen houding aanneemt.

In veel gevallen treden ook ontstekingsverschijnselen op in handen, knieën en voeten (met pijnlijke gezwollen gewrichten), ontstekingen ter hoogte van de pezen (vooral Achillespees en voetzool) en één op vier patiënten heeft te kampen met oogontstekingen. Ook aandoeningen van het darmstelsel (zoals ziekte van Crohn) en ziekte van de huid (psoriasis) kunnen voorkomen. 

De meeste patiënten met SA hebben inflammatoire pijn ter hoogte van de wervelzuil (sommigen in de nek, anderen in de rug en zeer dikwijls de lage rug). Daarnaast kunnen ze ontstekingsverschijnselen vertonen ter hoogte van de gewrichten vooral knieën, enkels en heupen, maar ook ontstekingen ter hoogte van het oog, de darm en de urinewegen. 

Symptomen van spondylitis

De ziekte begint met een pijnlijk gevoel in de rug en het bekken. Typisch is dat de pijn aanwezig is zolang men zit of ligt, maar verdwijnt wanneer men opstaat en beweegt. Naarmate de ziekte vordert, worden ook de spieren steeds strammer en pijnlijker en verliest de patiënt steeds meer beweeglijkheid. 

Het verloop van de ziekte is erg onvoorspelbaar, maar langzaamaan wordt de patiënt stijver en beperkt zijn vertebrale beweeglijkheid. Sommige patiënten kunnen desondanks normaal verder leven, terwijl anderen hun levensstijl moeten aanpassen en zelfs hun werk opgeven.

Lees ook: Stijve spieren: hoe voorkomen en behandelen?

Diagnose van spondylitis

Getty_rugpijn_stijf_2024.jpg

© Getty Images

Omdat de aantasting van de gewrichten zeer lang symptoomvrij kan verlopen, dus zonder specifieke klachten, en omdat de eerste klachten dikwijls niets met de rug te maken hebben, maar eerder met de handen of de ogen, kan het dikwijls maanden en zelfs jaren duren voor de diagnose van S.A. wordt gesteld. Bij vrouwen duurt het gemiddeld vijf jaar, bij mannen drie jaar. 

Als de ziekte begint voor het 25e levensjaar is de kans om functioneel gehandicapt te geraken 7 keer hoger dan iemand van dezelfde leeftijd, met tot nu toe geen enkel perspectief. Vele patiënten verliezen op jonge leeftijd hun werk door deze aandoening en na 20 jaar evolutie is 75% zonder werk. Ten slotte is het overlijdensrisico bij deze patiënten 1,5 tot 4 keer verhoogd.

Een radiografie van de wervelkolom kan volstaan om een juiste diagnose te stellen; eventueel kan een botscintigrafie volgen wanneer de diagnose moeilijker is. 

Lees ook: Wat kan je doen tegen een stijve nek en schouders?

Oorzaak spondylitis

Naar schatting 0,5% van de bevolking heeft Spondylitis Ankylosans. In tegenstelling tot andere reumatische aandoeningen, komt S.A. voor bij jongeren (tussen 15 en 30 jaar) en treft het voornamelijk mannen (2-3 keer meer mannen dan vrouwen).
De oorzaak is onbekend, maar vast staat dat een erfelijke factor - gekend als Human Leucocyte Antigen of HLA B27 - een rol speelt. Mensen die HLA B27 hebben, vertonen een grotere aanleg voor het ontwikkelen van de ziekte. Bij 90% van de S.A.- patiënten is deze factor aanwezig, maar andersom zullen niet alle mensen met deze genafwijking de ziekte ook effectief ontwikkelen. Waarom de ene persoon ziek wordt en de andere niet, blijft vooralsnog een raadsel.

Opvallend veel S.A.-patiënten hebben ook te kampen met chronische inflammatoire darmziekten zoals colitis ulcerosa of de ziekte van Crohn. Er zijn steeds meer wetenschappelijke argumenten die wijzen op een oorzakelijk verband tussen deze darmproblemen en de gewrichtsontstekingen. 

Lees ook: Chronische inflammatoire darmziekten: 'Onzichtbare symptomen, maar grote impact op dagelijks leven'

Behandeling spondylitis

In een vrij grot aantal van de gevallen kan de ziekte gecontroleerd worden met anti-inflammatoire medicaties, die echter meestal continu en lang moeten genomen worden en met oefeningen. In ongeveer 40% van de gevallen is de ziekte echter progressief en kan ze niet gestopt worden met de huidige medicaties. Zij kan dan aanleiding geven tot progressieve verstijving en vervorming van de wervelzuil met constante inflammatoire pijn of tot ernstige misvormingen vooral ter hoogte van de dragende gewrichten. 

S.A.-patiënten die ook te kampen hebben met chronische darmontstekingen, zijn vaak gebaat met een basisbehandeling op basis van het product sulfasalazine (merknaam Salazopyrine®) waarbij op de eerste plaats de darmproblemen worden aangepakt.

De nieuwe medicaties, TNF-blockers, met als eerste voorbeeld Infliximab (Remicade®) hebben bewezen niet alleen een zeer grote invloed te hebben op de pijn, maar ook op de beweeglijkheid van wervelzuil en gewrichten en op de levenskwaliteit en opent voor de eerste keer hoopgevende perspectieven voor een belangrijk aantal van deze patiënten. 

Lees ook: Wat zijn (vroege) symptomen van reuma en wanneer naar de reumatoloog?

Wat kan je doen bij spondylitis?

Heel belangrijk voor een S.A.-patiënt is en blijft: bewegen. Een intensief oefenprogramma met aangepaste rug- en nekoefeningen is noodzakelijk om de beweeglijkheid zoveel mogelijk te behouden én om verdere verstijving tegen te gaan. Door middel van stretching en yoga wordt de spiertonus (dit is de natuurlijke spanning van de spier die onder invloed van pijn, angst enz. verhoogt en zo een pijnlijk stram gevoel veroorzaakt) zoveel mogelijk onder controle gehouden en wordt de lenigheid bevorderd. 

Verder moet voortdurend aandacht worden besteed aan een correcte lichaamshouding, en is het van het allergrootste belang dat de S.A.-patiënt zijn dagelijkse bezigheden zoveel mogelijk verderzet. Want: hoe minder hij beweegt, hoe méér hij verstijft, en in een vicieuze cirkel dreigt terecht te komen. 

Lees ook: Meer pijn als het koud en nat is: heeft het weer invloed op reuma?

Zelfhulp

De Vlaamse Vereniging voor SpondyloArtritis (VVSA) vzw richt zich tot spondyloartritispatiënten en hun familieleden. Ze wil informatie verspreiden over de medische aspecten van de ziekte en leden helpen bij praktische problemen. Voor dit doel geeft de VVSA het driemaandelijks tijdschrift ‘Recht Op’ uit. De VVSA organiseert ook contacten tussen lotgenoten. Ze verdedigt de belangen van de spondyloartritispatiënt bij de overheid en steunt het wetenschappelijk onderzoek naar de ziekte.

Haar belangrijkste bezigheid is het organiseren van diverse oefengroepen in elke Vlaamse provincie. Leden kunnen gratis aansluiten bij deze oefengroepen.

Info: Kristof Van Renterghem, e-mail voorzitter@spondylitis.be of meer algemeen: info@spondylitis.be


Laatst bijgewerkt: februari 2024

Artikels over gezondheid in je mailbox? Schrijf je in op onze nieuwsbrief en ontvang een gratis e-book met gezonde ontbijtrecepten.

eenvoudig terug uit te schrijven
Wij verwerken jouw persoonsgegevens conform het Privacy-beleid van Roularta Media Group NV.
volgopfacebook

volgopinstagram