dossier
Volgens gegevens van het Antigifcentrum wordt 32% van de intoxicaties nog steeds veroorzaakt door huishoudproducten. In méér dan de helft van de gevallen gaat het om een accidentele inname door kinderen tussen 1 en 4 jaar oud. Een goede preventie én een adequate reactie kunnen veel leed voorkomen.
Zowel in vaste, in vloeibare als in gasvormige toestand kunnen producten het organisme binnendringen via het maagdarmkanaal, de luchtwegen, de huid of de slijmvliezen.
De mate waarin een product wordt opgenomen en eventueel vergiftiging veroorzaakt, is onder meer afhankelijk van de verdelingsgraad van de stof, van de concentratie, de blootstellingsduur, de verluchting van de ruimte waarin men zich bevindt en de maatregelen die men heeft genomen voor correct gebruik.
Een snelle en adequate reactie -dit wil zeggen een reactie aangepast aan het type en de hoeveelheid product- is belangrijk om ernstige inwendige en uitwendige kwetsuren te vermijden. Hierbij moet meteen worden opgemerkt dat een ernstige intoxicatie niet noodzakelijk meteen symptomen geeft, en omgekeerd, dat een hevige reactie niet altijd op een zware vergiftiging wijst.
Op basis van hun werkzame bestanddelen, kunnen we 4 grote groepen van huishoudproducten onderscheiden die frequent aanleiding geven tot intoxicaties.
• Wasmiddelen voor linnen, afwas en shampoo's zijn licht basische producten.
Bij inname veroorzaken ze meestal alleen maar spijsverteringsstoornissen zoals misselijkheid, braken en diarree.
Braken moet worden voorkomen. Het product kan immers gaan schuimen en zo in de longen en luchtwegen terechtkomen, met mogelijk verstikking tot gevolg. Kleine hoeveelheden melk kunnen helpen om de irritatie van de slijmvliezen te verzachten.
• Een categorie apart vormen linnenverzachters die ethyleen-glycol bevatten. Ethyleen-glycol is een zeer toxisch product dat het centraal zenuwstelsel aantast.
Bij inname wordt, in een eerste fase, de coördinatie van de spierbewegingen verstoord. Daarna worden spieren stijf, treden er stuipen op en valt het slachtoffer in coma. Tijdens de afbraak van ethyleen-glycol door het organisme komt het giftige oxaalzuur vrij.
Braken moet worden vermeden omwille van de schuimvorming.
• Producten voor de vaatwasser zijn zeer alkalisch. Ze veroorzaken brandwonden in de mond, de slokdarm en de maag.
Braken moet worden vermeden omdat het product dan een tweede keer de slijmvliezen zou aantasten. Bovendien bestaat het gevaar voor aspiratie van het product in de luchtwegen.
Overbrenging naar het ziekenhuis is noodzakelijk.
• Ovenreinigers en afvoerontstoppers bevatten een sterke base, meestal Natriumhydroxyde.
Bij inname veroorzaken deze producten onmiddellijk ernstige verbrandingen in de mond, de keel en de slokdarm.
• Toiletreinigers en ontkalkers bevatten sterke zuren. Bij contact met water komt zwavelzuur of zoutzuur vrij.
Inname veroorzaakt een brandering gevoel in de mond, de keel en de slokdarm door verbranding van de slijmvliezen. Op de lippen en de tong kunnen zich blaren vormen. Er is gevaar voor verstikking. Andere mogelijke complicaties zijn braken, diarree, shock, perforatie van de slokdarm en de maagwand, enz.
Bij inhalatie is er een groot risico voor longoedeem.
Bij contact van de huid en/of de ogen met deze producten, moet u langdurig en overvloedig spoelen met lauw water.
Braken moet worden vermeden omdat dan een tweede verbranding ontstaat.
Toiletreinigers en ontkalkers mogen nooit worden vermengd met javel, omdat dan giftige chloordampen vrijkomen.
Deze producten bevatten vaak paradichloorbenzeen in een hoge concentratie. Dit product is bijzonder giftig: het prikkelt het centraal zenuwstelsel, waardoor koorts en stuipen optreden. In een tweede fase wordt het zenuwstelsel onderdrukt en valt het slachtoffer in coma.
Bij inname van een dergelijk product worden de slijmvliezen van de mond, de keel en de slokdarm geïrriteerd. Het slachtoffer krijgt last van overvloedig speeksel, misselijkheid, braken, buikpijn en diarree. Ook de lever en de nieren kunnen worden beschadigd.
Melk is absoluut uit den boze, omdat het de absorptie van dit soort gif nog bevordert.
Mottenballen bevatten meestal ook kamfer of naftaleen, die eveneens zeer toxisch zijn. Ze veroorzaken gelijkaardige symptomen en vereisen dezelfde behandeling.
Bij inname veroorzaken deze middelen een prikkeling van de slijmvliezen en een brandend gevoel in de mond en in de keel. Het slachtoffer wordt misselijk, braakt soms bloed en krijgt diarree.
Bij inname van een kleine dosis, dwz minder dan 1 ml per kg lichaamsgewicht, treden meestal alleen maar spijsverteringsklachten op. Bij een hogere dosis wordt ook het centraal zenuwstelsel aangetast en treden ademhalingsproblemen op, coördinatiestoornissen van de spieren en sufheid. Het slachtoffer kan in coma vallen. Andere mogelijke complicaties zijn shock, lever- en nierbeschadiging.
Bij inhalatie van een petroleumderivaat moet men hoesten en kan een zware longontsteking optreden.
Het opsnuiven van dampen tast zowel de ademhaling als het centraal zenuwstelsel aan, waardoor hallucinaties en soms ook stuipen kunnen optreden.
Braken is te vermijden omwille van het risico op aspiratie van het product. Vermits de combinatie melk met benzine braken opwekt, is melk uit den boze. Overbrenging naar het ziekenhuis is noodzakelijk.
Ontvlekkingsmiddelen zijn meestal samengesteld op basis van trichloorethyleen en/of tetrachloorstof, verdund met benzine.
Bij inname veroorzaakt trichloorethyleen een ernstige aantasting van de slijmvliezen van de mond, de slokdarm en de maag, soms met perforatie. Het slachtoffer krijgt een branderig gevoel, diarree en moet soms braken. Het centraal zenuwstelsel wordt onderdrukt, wat sufheid en soms zelfs coma veroorzaakt.
Tetrachloorstof veroorzaakt soms al onmiddellijk na inname ernstige spijsverteringsstoornissen. Maar nog gevaarlijker zijn de ernstige lever- en nierbeschadigingen die pas na enkele dagen optreden en dodelijk kunnen zijn. Daarom is na inname een onmiddellijke behandeling van levensbelang, zelfs wanneer er nauwelijks of geen symptomen zijn.
Overbrenging naar het ziekenhuis is nodig.
Inhalatie van trichloorethyleen brengt het slachtoffer in een toestand van sterke excitatie, waardoor hij/zij ook vaak begint te hyperventileren. Daarna treedt sufheid op, soms gevolgd door een coma. Het ademhalingscentrum wordt onderdrukt en de hartspier wordt aangetast, wat hartritmestoornissen veroorzaakt.
Bij inhalatie van tetrachloorstof kan het slachtoffer even bewusteloos zijn en vervolgens heel misselijk worden en het benauwd krijgen. Ofwel valt hij/zij in coma en wordt de hartwerking belemmerd, met lever- en nierbeschadiging tot gevolg.
Javel of bleekwater is een licht alkalische stof die courant wordt gebruikt als bleekmiddel, en voor het reinigen en ontsmetten van toiletten. Het bleekwater dat in ons land voor huishoudelijk gebruik wordt verkocht, bevat 5 tot 15% natriumhypochloriet in een waterige oplossing. Bij een chlorometriegraad van 10 tot 20 % is het product wel irriterend, maar niet caustisch (bijtend).
Er gebeuren nog steeds veel ongevallen met javel. De meest frequente zijn orale inname van bleekwater (meestal door kinderen) en inhalatie van toxische dampen door vermenging van javel met een ander product.
Naast de vloeibare vorm bestaat javel ook in tabletten. Het gaat dan om natriumdichloorisocyanuraat, dat veel toxischer is dan verdund bleekwater. Deze javeltabletten worden zowel verkocht in flacons als onder blisterverpakking. Enkele jaren geleden kreeg het Antigifcentrum verscheidene oproepen van mensen die, bij de opening van een flacon die lang gesloten was gebleven, een kort maar hevig gevoel van verstikking hadden gevoeld. Blisters zijn veiliger, op voorwaarde dat ze niet door kinderhandjes te openen zijn en veilig buiten het bereik van kinderen worden bewaard. De javeltebaletten lijken immers zeer sterk op keelpastilles of kauwgom, en zijn bovendien in aantrekkelijk felgekleurd plastic verpakt.
De combinatie van vloeibare javel met een zuur, zoals ontkalker, ontstopper, azijn of zoutzuur, veroorzaakt een scheikundige reactie waarbij chloorgas vrijkomt. Chloorgas is bijzonder irriterend voor de luchtwegen. Bij vermenging van javel met ammoniak wordt chloramine gevormd, waarvan de toxiciteit vergelijkbaar is met die van chloor.
Een korte blootstelling aan chloramine veroorzaakt een irritatie van de bovenste luchtwegen met hoest, keelpijn, hoofdpijn en tranerige ogen. Bij een langdurige blootstelling of bij een hoge chloorconcentratie kunnen de longalveolen worden aangetast. Dit veroorzaakt eerst verstikkingsverschijnselen en vervolgens, na een korte remissie, ernstige ademnood die kan evolueren tot acute ademnood of een acuut longoedeem.
Veilig kopen
Koop uitsluitend producten die veilig verpakt zijn en een speciale veiligheidssluiting hebben.
Veilig gebruiken
Veel ongelukken gebeuren tijdens het gebruik. Volg nauwgezet de gebruiksaanwijzing. Zorg voor voldoende lichaamsbescherming (handen, ogen...) en voor een goede verluchting van de ruimte waar u werkt. Zet de producten ook tijdens de uitvoering van de klus op een veilige plek, zodat u ze niet kan omstoten en ze buiten het bereik van de kinderen blijven.
Meng nooit verschillende producten door elkaar.
Veilig bewaren
Bewaar producten steeds in hun oorspronkelijke verpakking en bewaar ook de gebruiksaanwijzing. Wanneer u een product toch moet overhevelen , gebruik dan geen recipiënt waarin levensmiddelen hebben gezeten. Kleef een duidelijk etiket op de fles of de doos met de vermelding "giftig", en alle belangrijke gegevens over het product.
Bewaar courante huishoudproducten in een kast met een veiligheidsslot, en niet in de buurt van etenswaren.
Berg toxische producten op achter slot en grendel. Kleef een speciale waarschuwende zelfklever (gratis verkrijgbaar bij het Antigifcentrum) op de verpakking en leg grotere kinderen de betekenis hiervan uit.
Lees ook: Een propere lenteschoonmaak zonder gevaar
1. Reageer steeds onmiddellijk, ook als er nog geen vergiftigingsverschijnselen optreden.
2 Bel het Antigifcentrum (070/245.245 ) en, bij bewusteloosheid de arts of de Dienst 100. Noteer de naam van het product, bewaar restanten van het product en de verpakking om de identificatie te vergemakkelijken.
3. Laat het slachtoffer nooit braken en geef het nooit melk of actieve kool, zonder advies van de arts.
4. Bij contact van de ogen, de slijmvliezen of de huid met een bijtend product moet u die onmiddellijk, langdurig (ruim 15 minuten) en overvloedig spoelen met lauw water.
5. Bij inhalatie van gassen of dampen moet het slachtoffer meteen uit de gevarenzone worden verwijderd. Trek de kleren uit omdat die ook met damp of gas zullen doordrongen zijn.
6. Leg een slachtoffer dat moet braken op de zij, of languit op de buik, met het hoofd voorover (b.v. over de bedrand). In elk geval moet de kin lager zijn dan heuphoogte. Zo voorkomt u dat het braaksel in de longen geaspireerd wordt. Een klein kind kunt u over uw knieën leggen, met het gezicht naar omlaag.
Antigifcentrum : 070/245.245
 |
 |
