Hoge Gezondheidsraad publiceert advies over binnenluchtkwaliteit

De Hoge Gezondheidsraad publiceerde een uitgebreid advies over de binnenluchtkwaliteit in privéwoningen en openbare gebouwen en de mogelijke impact op de gezondheid van de bewoners. Aangezien we 85 procent van onze tijd binnenshuis doorbrengen, is de kwaliteit van de binnenlucht dus cruciaal. 

De besproken chemische bronnen van binnenhuisvervuiling zijn productemissies (van bouwmaterialen, meubilair, huishoud- en verbruiksproducten), met uitsluiting van door de mens gecontroleerde activiteiten (bv. passief roken, impact van HVAC-installaties en luchtzuiveringstoestellen). Niettemin benadrukken de auteurs de enorme impact van roken binnenshuis op de gezondheid van de mens.

Uit een beoordeling van de gevolgen voor de gezondheid van NO2, PM, vluchtige organische stoffen (VOS), totale vluchtige organische stoffen (TVOS) en formaldehyde komt naar voren dat 95 procent van de onderzochte Belgische binnenruimtes kan worden geclassificeerd als een 'beperkte bedreiging voor de gezondheid ' inhoudend, maar ook dat 5 procent van de onderzochte sites zeer zorgwekkend is. 

Overschrijding van de gezondheidskundige referentiewaarden en hoge TVOS-concentraties blijken het vaakst voor te komen in gebouwen waar gezondheidsklachten optreden. Er werd vastgesteld dat benzeen en benzo(a)pyreen de grootste impact hebben op de incidentie van kanker in de onderzochte binnenruimtes. 

Om het gezondheidsrisico van blootstelling binnenshuis te verlagen, is er een specifieke controle van de bron nodig. De beperkte openbare beschikbaarheid van emissiedata staat nog altijd een accurate beoordeling van de impact van materiaalemissies op de binnenluchtkwaliteit en op het daarmee gepaard gaande gezondheidsrisico in de weg.

De aanwezigheid van dieren, planten en mensen in het gebouw is een belangrijke bron van allergenen. Buitenlucht is ook een belangrijke bron van natuurlijke, via de lucht verspreide schimmelsporen die gebouwen kunnen binnendringen en zich opstapelen in neergeslagen stof. Van buiten afkomstige bacteriën en specifieke contaminaties in de omgeving van de verblijfsruimtes die te wijten zijn aan menselijke activiteiten kunnen gebouwen binnendringen en zich opstapelen in neergeslagen stof. 

In onze streken komt zichtbare schimmelvorming als gevolg van overmatig vocht regelmatig voor en wordt het vaak beschouwd als de voornaamste microbiologische contaminatie in de woning. Vochtigheid lijkt ook een belangrijke factor te zijn voor een mijten- of kakkerlakkenplaag. 

Omdat radon sterk bijdraagt aan de blootstelling van de Belgische bevolking en het verband met een verhoogd risico op longkanker bewezen is, heeft België als doelstelling op lange termijn om de gemiddelde blootstelling van de bevolking aan radon te verlagen. Voor het zuiden van het land kan dat door radon te voorkomen in nieuwe gebouwen en door metingen en verlagingen van de niveaus in bestaande gebouwen. 

Om extra toename van de blootstelling aan radon te vermijden, moet de radioactiviteit van bouwmaterialen nauwlettend in het oog worden gehouden en moet er rekening worden gehouden met radon bij de ontwikkeling van energiezuinig bouwen (aangepaste ventilatienormen, vermijding van direct contact met bodem/lucht enz.). Voor het noorden van België zal dat leiden tot het behoud van het huidige blootstellingsniveau. 

Het is belangrijk om te weten dat minder roken een lager radonrisico als gevolg zou hebben wegens het bijna synergetische effect tussen radon en roken. 

Op het vlak van preventieve gezondheidszorg hangt de garantie van een gezond binnenklimaat sterk af van een aangepast en efficiënt ventilatiesysteem. De blootstelling aan verontreinigende stoffen van de binnenlucht (o.a. radon) neemt toe als de ventilatie van lage- energiewoningen niet goed is afgesteld of slecht werkt.

Daarom verdient het aanbeveling om de binnenluchtkwaliteit te integreren in de energie-efficiëntievereisten en -procedures van de richtlijn betreffende de energieprestatie van gebouwen (EPDB). 

Voorts is er een aanzienlijke behoefte aan een grondigere integratie van de binnenhuiskwaliteit in beoordelingsprogramma's voor groene gebouwen (BREEAM, Leadership in Energy & Environmental Design (LEED) enz.). 

Wat de chemische verontreinigende stoffen betreft, moeten er zoveel mogelijk producten met lage emissie worden gebruikt. Bovendien is het aangeraden om regelmatig de lijsten van prioritaire stoffen aan te passen in verband met nieuwe chemische stoffen die zijn aangetroffen bij het testen van productemissies. 

Zo bevat de Belgische prioritaire lijst geen stoffen zoals vlamvertragers of ftalaten (semivluchtige organische stoffen (SVOS), vermoedelijke hormoonontregelaars) en voor bepaalde stoffen op de lijst van prioritaire stoffen (bv. ammoniak) is er dringend nood aan de ontwikkeling/optimalisatie van een referentietestmethode. 

Bijgevolg moet er meer onderzoek gebeuren naar hoe materialen/producten worden beoordeeld voor labelling/certificering met betrekking tot hun gedrag in een echt binnenmilieu waar secundaire emissies plaatsvinden naast de primaire emissies. 

Het verdient aanbeveling om een grootschalige referentiedatabase voor de binnenluchtkwaliteit in België op te stellen die representatief is voor binnenmilieus en bronnen van binnenhuisvervuiling in België. In die database moeten dan verschillende binnenmilieus, (toekomstige) prioritaire stoffen (chemische stoffen, radon en microbiologische verontreinigende stoffen) en ook emissiegegevens voor alle soorten producten die binnenshuis worden gebruikt opgenomen worden.

De database zal een beoordeling van blootstellingstrends over een langere periode mogelijk maken en gegevens verschaffen voor de evaluatie van (beleids)maatregelen voor preventie en verlaging van de blootstelling in het binnenmilieu 

De beoordeling van gezondheidskundige streefconcentraties voor zorgwekkende chemische en microbiële verontreinigende stoffen van de binnenlucht moet geharmoniseerd worden. Voor via de lucht verspreide concentraties van schimmel of schimmelsporen ontbreken er drempelwaarden. 

Voorts dient er bij de beoordeling van blootstelling aan chemische stoffen in het binnenmilieu rekening te worden gehouden met een groter aantal uitgestoten stoffen, wat verder strekt dan emissies van bouwmaterialen en dan het bereik van de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO). Bovendien zal een uitgebreide en geharmoniseerde lijst van gezondheidskundige referentiewaarden, met inbegrip van opkomende verontreinigende stoffen, zorgen voor een accuratere beoordeling van de gevolgen voor de gezondheid van IAQ. Momenteel bestaat dit werk uit een 'lappendeken' van referentiewaarden (RW) met verschillend gebruik van beoordelingsfactoren.