Gerelateerde artikels
Middelengeïnduceerde hoofdpijn
In dit artikel
Middelengeïnduceerde hoofdpijn
dossier
Chronische hoofdpijnklachten kunnen het gevolg zijn van overmatig gebruik van hoofdpijnmedicatie (paracetamol of NSAID’s drie of meer dagen per week), specifieke migrainemiddelen (triptanen, twee of meer dagen per week, of ergotamine, een of meer dagen per week).
Ook dagelijks gebruik van meer dan vijf coffeïnehoudende producten (koffie, thee, ice-tea, red bull, cola en chocolade) kan leiden tot chronische hoofdpijnklachten.
Mensen met hoofdpijn behandelen meestal zichzelf met pijnstillers die zonder voorschrift verkrijgbaar zijn en gaan niet naar de huisarts.
Pijnvermindering na inname van analgetica en coffeïne versterkt de neiging om veelvuldig te gebruiken (positieve bekrachtiging). Ongemerkt treedt er gewenning op; het niet innemen van medicatie resulteert in hoofdpijn als onttrekkingsverschijnsel, waarvoor patiënten opnieuw medicatie innemen (negatieve bekrachtiging). Uiteindelijk belandt de patiënt in een vicieuze cirkel met (bijna) dagelijks optredende hoofdpijn die alleen nog te onderdrukken is met de dagelijks gebruikte hoofdpijnmedicatie en coffeïnehoudende dranken.
Klachten
Middelengeïnduceerde hoofdpijn wordt gekenmerkt door chronische hoofdpijnklachten waarin geen patroon herkend kan worden. Veel patiënten ontwaken ‘s ochtends met hoofdpijn, of worden er ’s nachts wakker van en nemen dan snel een nieuwe pijnstiller.
Bij de minste lichamelijke of intellectuele inspanning verergert de hoofdpijn. Bijkomende verschijnselen zijn: vermoeidheid, misselijkheid, snelle irritatie, concentratiestoornissen, rusteloosheid, angst en depressie.
Het moet ernstig overwogen worden indien de hoofdpijn gedurende 15 of meer dagen per maand aanwezig is, terwijl tevens pijnstillers worden gebruikt. De diagnose wordt pas definitief gesteld als na eliminatie van de middelen de hoofdpijn verdwijnt.
Diagnostische criteria van middelengeïnduceerde hoofdpijn
A Minstens één van criteria B-D gaat op.
B Gebruik van eenvoudige analgetica en NSAID’s op =3 dagen per week.
C Gebruik van triptanen op =2 dagen per week.
D Gebruik van ergotamine op =1 dag per week.
E Dagelijks gebruik van =5 eenheden coffeïnehoudende consumpties (koffie, thee, ice-tea, cola en chocolade).
Niet-medicamenteuze behandeling
De vicieuze cirkel waarin de patiënt gekomen is, moet doorbroken worden. Geadviseerd wordt om in één keer te stoppen met de gebruikte middelen. Dit kan tijdens de eerste drie weken wel leiden tot een verergering van de hoofdpijn als onttrekkingsverschijnsel. Gedurende deze fase is de patiënt meestal niet in staat om te werken of het huishouden te doen.
Na de onttrekkingsperiode kan de eventueel onderliggende episodische hoofdpijn, bijvoorbeeld migraine, opnieuw optreden.
In de behandeling van middelengeïnduceerde hoofdpijn wordt het afgeraden om de ene pijnstiller te vervangen door de andere.
bron: NHG-Standaard Hoofdpijn, augustus 2004
