Gerelateerde artikels
Schistosomiase of bilharziose: waarom testen na verre reis?
In dit artikel
Schistosomiase of bilharziose: waarom testen na verre reis?
- Wat is bilharziose of schistosomiase?
- Symptomen bilharziose of schistosomiase
- Besmetting met bilharziose of schistosomiase voorkomen
- Risicogebieden bilharziose of schistosomiase
- Testen op bilharziose of schistosomiase na een reis
- Diagnose bilharziose of schistosomiase
- Behandeling schistosomiase
- Preventie schistosomiase
dossier
Schistosomiase of bilharzia is een parasitaire ziekte die men kan oplopen tijdens het zwemmen, baden of waden in besmet zoet water. Wereldwijd lijden meer dan 240 miljoen mensen aan deze ziekte, voornamelijk in tropische en subtropische gebieden, maar nu en dan duikt bilharziose ook in onze contreien op. Het ITG raadt reizigers aan om zich drie maanden na thuiskomst te laten testen, om ernstige complicaties en blijvende orgaanschade te vermijden.
Lees ook: Zwemmen in vervuild (zwembad)water: welke ziektes kan je krijgen?
Wat is bilharziose of schistosomiase?
© Getty Images
Bilharziose of schistosomiase is een infectie die wordt veroorzaakt door een zoetwaterworm. De besmetting gebeurt door contact van de huid met zoet water waarin ontlasting of urine van aangetaste personen is terechtgekomen. De larven zetten zich vast op de huid tijdens het zwemmen of baden in besmet water.
Na 10 minuten zijn ze reeds door de hoornlaag van de huid gedrongen en vervolgens banen ze zich een weg naar de bloedvaten van de darmen en blaas, waar ze volgroeien en waar ze nieuwe eitjes leggen die het lichaam dan verlaten en met urine of stoelgang in water terechtkomen.
Lees ook: Giardiasis: symptomen, preventie en behandeling
Symptomen bilharziose of schistosomiase
Schistosomiasis wordt veroorzaakt door verschillende soorten parasitaire platwormen, waaronder Schistosoma mansoni, S. haematobium en S. japonicum. Symptomen van schistosomiasis kunnen variëren afhankelijk van de soort Schistosoma en het stadium van de infectie.
- Na enkele uren krijg je last van zwemmersjeuk.
- Na enkele weken is er sprake van hevige koorts met griepachtige verschijnselen, vaak een hardnekkige hoest of zelfs astma (Katayama syndroom) en buikpijn met diarree of bloederige urine. In zeer zeldzame gevallen kunnen eieren van de worm het zenuwstelsel bereiken en op die wijze verlammingen veroorzaken.
- Bij herhaald contact met besmet water kunnen jaren later ongeneeslijke letsels ontstaan in verschillende organen, met ernstige complicaties tot gevolg, zoals zoals leverfibrose, blaaskanker of neurologische schade. Ook als de ziekte gedurende maanden of jaren onbehandeld blijft, kan dit het gevolg zijn.
Lees ook: Moet je je zorgen maken over bloed in de urine (hematurie)?
Besmetting met bilharziose of schistosomiase voorkomen
Het is absoluut af te raden om pootje te baden of te zwemmen in zoet water in gebieden waar bilharzia voorkomt. Krachtig afdrogen na het baden zou de kans op infectie kunnen verminderen, maar biedt geen garantie. Er bestaat geen preventieve medicatie noch vaccin. Een behandeling innemen nadat men heeft gebaad in mogelijk besmet water (zoals men in sommige landen al eens voorstelt), zonder een correcte diagnose en correcte opvolging, kan gevaarlijk zijn en is absoluut afgeraden. Zo wordt aan toeristen medicatie aangeboden, om te nemen na contact met zoet water. Maar dit heeft geen zin, omdat het medicijn alleen werkt als de wormen volwassen zijn. De ontwikkeling van een larve tot dit volwassen stadium duurt enkele maanden.
Risicogebieden bilharziose of schistosomiase
Het risico op bilharziose is het grootst in stilstaand water (zoals in stuwmeren), maar ook in rivieren (grote of kleine, snel- of traagstromend) kan besmetting optreden.
Hier kan je de kaart met besmette gebieden bekijken |
Testen op bilharziose of schistosomiase na een reis
© Getty Images
Wanneer een toerist besmet raakt, gaat het slechts zelden om een massieve besmetting en is de kans op symptomen en verwikkelingen weliswaar klein, maar niet onbestaand. Soms is er alleen sprake van een jeukerig gevoel (‘zwemmersjeuk’). Onbehandeld blijft de parasiet aanwezig en wordt het risico op blijvende orgaanschade alsmaar groter. Wie op vakantie geweest is in regio’s waar bilharziose of schistosomiase voorkomt, kan zich daarom beter drie maanden na terugkomst laten onderzoeken. Dat meldt het Instituut voor Tropische Geneeskunde (ITG).
Diagnose bilharziose of schistosomiase
Indien er geen symptomen optreden kan men zich laten testen 3 maanden na eventuele blootstellling. Er zullen dan bloed, urine en stoelgang afgenomen worden (microscopie, serologie en eosinofilie). Indien men wel symptomen ontwikkelt, kan men sommige testen eerder uitvoeren.
Het Instituut voor Tropische Geneeskunde van Antwerpen heeft testmethodes (PCR testen in bloed, urine en stoelgang) ontwikkeld en hoopt hierdoor meer en sneller infecties met schistosomiasis te kunnen opsporen.
Wanneer acute schistosomiasis is geconstateerd bij iemand, zijn vaak ook de reisgenoten (gezinsleden of vrienden) geïnfecteerd. Personen die met een groep reisden en positief testen op de ziekte, worden aangeraden om ook de andere reizigers te alarmeren zodat ze zich kunnen laten onderzoeken, ook al hebben ze geen ziekteverschijnselen.
Behandeling schistosomiase
De ziekte kan goed behandeld worden met een éénmalige dosis Praziquantel. Bij ernstige complicaties is een behandeling moeilijker en duurt genezing veel langer. Wanneer er al sprake is van belangrijke inwendige letsels, kunnen de medicamenten de wormen nog wel doden, maar de orgaanletsels blijven onherstelbaar.
In uitzonderlijke gevallen kunnen zich reeds ernstige complicaties in de eerste maanden na blootstelling voordoen (bloed in de urine, verlamming). In dat geval moet je onmiddellijk een expert raadplegen.
Lees ook: Koorts na een reis in de tropen? Denk aan malaria!
Preventie schistosomiase
Schistosomiase blijft een belangrijk probleem voor de volksgezondheid in veel delen van de wereld. Inspanningen om de ziekte onder controle te krijgen en uit te roeien vereisen een veelzijdige aanpak met samenwerking tussen overheden, zorgverleners, onderzoekers en lokale gemeenschappen. Zo moet dringend worden ingezet op het verbeteren van sanitaire voorzieningen, toegang tot schoon water en het beheersen van slakkenpopulaties in endemische gebieden.
Bronnen:
auteur:
Sofie Van Rossom,
gezondheidsjournalist
