Wat kunt u doen om astma bij uw kind te voorkomen?

nieuws Astma is een van de meest voorkomende chronische ziekten bij kinderen. Naar schatting zou 5 tot 10 % van de kinderen jonger dan 12 jaar astma hebben. Bij een kwart tot de helft van die kinderen verdwijnen de klachten bij het begin van de puberteit.

Risicofactoren voor astma
• Wanneer astma (of allergie) in de familie voorkomt, hebben ook de kinderen een sterk verhoogde kans op astma. kinderen met ten minste één ouder met astma hebben een twee- tot viermaal zo hoge kans op het ontwikkelen van astma in vergelijking met kinderen die geen ouder met astma hebben. Als beide ouders astma hebben is de kans op het ontwikkelen van astma nog hoger (drie- tot twaalfmaal zo hoog).
• Naast erfelijke factoren spelen ook omgevingsfactoren een belangrijke rol bij het ontstaan van astma. Zo krijgen ook heel wat kinderen zonder familiale aanleg astma. Kinderen met een genetische aanleg krijgen wel meer en vroeger astma.

Preventieve maatregelen
Zeker bij kinderen met een familiale aanleg op astma is het aan te raden om risicofactoren in de woonomgeving zo veel mogelijk te vermijden. Mogelijk is de ontwikkeling van astma alleen te beïnvloeden als op meerdere risicofactoren tegelijk aangepakt worden (bijvoorbeeld niet roken, borstvoeding, geen huisdieren...).
• Het is overtuigend aangetoond dat roken, inclusief passief roken, tijdens de zwangerschap en in de eerste levensjaren van het kind, gepaard gaat met meer luchtwegklachten en de kans op astma vergroot. Het vermijden van blootstelling aan rook in alle vormen is dus zeer belangrijk.
• Over de invloed van blootstelling van de moeder aan (voedings)allergenen tijdens zwangerschap en borstvoeding is weinig bekend. Een allergeenvrij dieet kan de voedingstoestand van moeder en kind zelfs in negatieve zin beïnvloeden en wordt daarom afgeraden.
Er zijn wel aanwijzingen dat dagelijkse consumptie van notenproducten tijdens de zwangerschap geassocieerd is met een verhoogd risico voor astma bij het kind. Anderzijds is er beperkt bewijs van een mogelijk beschermend effect van volle melk, boter, vette vis en visolie, selenium en vitamine E tijdens zwangerschap. Er is echter onvoldoende bewijs om dit aan te bevelen.
• Borstvoeding beschermt waarschijnlijk tegen de ontwikkeling van allergische senstitatie (het gevoelig worden voor allergene stoffen) en het ontstaan van astma, alleszins op de korte termijn. Daarom wordt aangeraden om de eerste 4-6 maanden uitsluitend borstvoeding te geven (zonder bijvoeding), zeker bij kinderen met een verhoogd risico op astma. Of borstvoeding ook op langere termijn beschermt, is onzeker.
• Als borstvoeding niet mogelijk is of als er in de eerste zes levensmaanden gestopt wordt, dan wordt overgegaan op kunstvoeding. Bij kinderen zonder aanleg voor astma of allergie is dit de standaardkunstvoeding op basis van koemelkeiwit. Voor kinderen uit hoogrisicogezinnen wordt meestal hypoallergene voeding geadviseerd, waarbij partieel gehydrolyseerde voeding de voorkeur verdient boven sterk gehydrolyseerde voeding. De voordelen van (de duurdere) hypoallergene voeding op gewone kunstvoeding zijn echter minimaal.
• Het gebruik van kunstvoeding op basis van soja om astma en allergie te voorkomen wordt afgeraden. Preventieve effecten van sojavoeding op het ontstaan van astma zijn niet aangetoond.
• De rol van het tijdstip van introductie van vaste voeding op het ontwikkelen van astma en allergie is onbekend. Zowel bij kinderen uit laagrisico gezinnen als bij kinderen uit hoogrisicogezinnen kan waarschijnlijk het beste gestart worden met vaste voeding (groentehapjes, fruithapjes) op de leeftijd van vier tot zes maanden. Voor kinderen die borstvoeding krijgen wordt aangeraden te wachten met vaste voeding tot de leeftijd van zes maanden, om hen zoveel mogelijk te laten profiteren van de voordelen van borstvoeding op groei en ontwikkeling en om de productie van moedermelk optimaal te kunnen blijven stimuleren.
• Maatregelen om blootstelling aan huisstofmijt te vermijden, hebben weinig of geen nut om astma te voorkomen, ook niet bij kinderen met verhoogd risico (dichte familieleden met allergie of astma). Bij kinderen die allergisch zijn voor huisstofmijt, moeten natuurlijk wel de nodige maatregelen genomen worden.
• Aanwezigheid van huisdieren op jonge leeftijd geeft bij kinderen zonder allergische aandoeningen in de familie geen verhoogd risico op astma. Bij risico-kinderen en bij kinderen met allergie en/of astma wordt het houden van huisdieren wél afgeraden.
• Antibioticagebruik heeft geen aantoonbare relatie met de ontwikkeling van astma.
• Er is geen bewijs dat pro- of prebiotica beschermen tegen astma.

• Een vroege behandeling met inhalatiecorticosteroïden bij jonge kinderen met langdurige of frequente perioden met piepen en zagen, en/of aanwezigheid van eczeem voorkomt astma niet.
• Vaccinaties verhogen het risico op allergie of astma niet. Zowel kinderen uit hoogrisicogezinnen voor astma als kinderen uit laagrisicogezinnen voor astma worden het best gevaccineerd.
• Kinderen met overgewicht (BMI>20 kg/m2) hebben meer kans op astma.
• Bezoek aan een crèche of kinderdagverblijf doet de frequentie van piepen/zagen en luchtweginfecties in de eerste levensjaren toenemen maar lijkt de kans op de ontwikkeling van astma en allergieën op latere leeftijd te verminderen. Crèchebezoek wordt daarom eerder aangeraden dan afgeraden.
• Gechloreerde damp kan bij verhoogde gevoeligheid een prikkelende werking op de luchtwegen hebben, maar voor het ontstaan van astma door het zwemmen in overdekte zwembaden zijn onvoldoende aanwijzingen. Dat wordt dan ook niet afgeraden.

• Astmaklachten verergeren bij blootstelling aan luchtverontreiniging. Het is echter nog onduidelijk in hoeverre buitenluchtverontreiniging bijdraagt aan de ontwikkeling van astma.