Planten : voedings- of geneesmiddel ?

nieuws De Koninklijke Academie voor Geneeskunde van België heeft aan de overheid gevraagd om strenger te zijn in verband met een aantal planten die als voedingsmiddel in de handel gebracht mogen worden. De Academie wijst erop dat de bereidingen van een aantal planten eerder geneesmiddelen dan voedingsmiddelen zijn en dat een aantal van de toegelaten planten zelfs giftig zijn.

De waarschuwing van de Koninklijke Academie slaat op de voedingsmiddelen in voorgedoseerde vorm. Hiermee bedoelt men poederzakjes, extracten, druppels, tabletten, capsules, ouwels, pillen, drinkbare ampulen, enz. die vervaardigd zijn op basis van planten. Men ziet zulke producten zowel in supermarkten als in apotheken, maar vooral in dieet-, gezondheids- en natuurvoedingswinkels. Alhoewel deze producten en hun verpakking eerder het uitzicht hebben van geneesmiddelen, zijn het volgens de wet voedingsmiddelen. Voor een leek is het onderscheid vaak helemaal niet duidelijk, maar het heeft wel belangrijke consequenties.

Het is onmogelijk om via wettelijke reglementeringen alleen die voedingsmiddelen op de markt toe te laten die veilig zijn voor de gezondheid. Een te strenge reglementering zou ons namelijk beroven van een aantal nuttige producten. In dat geval zouden bv. zelfs ongekookte bonen niet verkocht mogen worden. Ongekookte bonen bevatten immers een gifstof die afgebroken wordt bij hoge temperaturen. Bovendien zijn er ook geen absoluut veilige voedingsmiddelen. Zelfs water is niet absoluut veilig. Er zijn immers reeds doden gevallen door het drinken van teveel water.

Er moet echter wel opgemerkt worden dat er schijnbaar weinig ernstige problemen veroorzaakt worden door deze ‘natuurlijke producten’. Tenminste er zijn slechts zeer weinig van zulke gevallen gemeld, al kan dit ook te wijten zijn aan het feit dat deze problemen te weinig gekend, en dus ook niet herkend en opgespoord worden.

Dit neemt niet weg dat de kans op ernstige problemen reëel is. Enkele jaren geleden waren er de gevallen van nierbeschadiging door het gebruik van Chinese kruiden.

Bovendien kan men een hele lijst neerschrijven van mogelijke risico’s of verschijnselen die vermoedelijk nauwelijks gekend zijn. Sint-Janskruid bv. verhoogt de kans op zonnebrand. Preparaten van akkerhoningklaver leiden tot een minder goede bloedstolling en verhogen de kans op bloedingen. De combinatie met aspirine kan de bloedstolling nog verder ontwrichten. Preparaten van senna kunnen het hartritme verstoren. Wanneer men bij een onderzoek door de arts niet vertelt dat men senna gebruikt, kan dit tot een foute diagnose en behandeling leiden. Enzovoort.

Vaak gaat men tevergeefs op zoek naar mogelijke raadgevingen en richtlijnen voor gebruik zoals die wettelijk verplicht onder de vorm van een bijsluiter bij elk geneesmiddel te vinden moeten zijn. Bij plantaardige preparaten moet men het vaak stellen met de lijst van ingrediënten.

Het is ook niet duidelijk tot wie men zich kan richten voor verdere informatie. Voor geneesmiddelen kan men bij de apotheker terecht, maar de meeste apothekers hebben weinig of geen achtergrond op gebied van plantkunde en de effecten van plantaardige pruen. Er is momenteel wel een bijkomende opleiding mogelijk tot herborist, maar deze is nog maar net van start gegaan.

Een volgend probleem is dat deze producten minder streng gecontroleerd worden dan geneesmiddelen, ook al bevatten ze soms behoorlijk hoge concentraties aan actieve stoffen. Dit kan risico’s inhouden voor de consument, bv. door een minderwaardige kwaliteit, wisselende concentraties, mogelijke verontreinigingen, enz.

In het ergste geval wordt er gewoon gefraudeerd . Het is niet de eerste maal dat zogezegd natuurlijke producten tegen bv. reuma, ontstekingsremmers of zelfs corticosteroïden bevatten.

Voor alle duidelijkheid, sommige producenten van natuurlijke producten zijn zeer gewetensvol en werken volgens hoge kwaliteitsnormen. Alleen doen ze dat niet allemaal en kunnen ze daar wettelijk nauwelijks op aangesproken worden.

Wanneer u zelf plantenextracten, -druppeltjes, -oliën, -tabletten, enz., wil gebruiken, is het aangeraden een aantal tips in acht te nemen.

• Natuurlijk is niet hetzelfde als ongevaarlijk of gezond.
• Tracht u eerst zo goed mogelijk te informeren, hoe moeilijk dit ook is.
• Besef dat het combineren van plantextracten en geneesmiddelen voor onverwachte en misschien zelfs ongelukkige effecten kan zorgen.
• Bespreek daarom het gebruik ervan liefst met uw arts of apotheker. Er is steeds een kans dat zij reeds iets weten over de plant of het product dat u wenst te gebruiken.
• Meld steeds dat u zulke producten gebruikt wanneer u onderzocht moet worden of geneesmiddelen moet gebruiken.
• Houd er rekening mee dat het risico op problemen toeneemt naarmate de concentratie van actieve stoffen in de bereiding toeneemt. Let bijgevolg vooral op met vlugoliën en gelijkaardige extracten.
• Wees ook zéér voorzichtig wanneer u zulke producten aan kinderen geeft of indien u zwanger bent.