Het Banting dieet: hoe vettiger, hoe prettiger

dossier Op de lijn letten of diëten, voor levensgenieters is het een werkwoord met een onaangename connotatie, voor de zeer sobere medemens klinkt het wellicht als dagdagelijkse kost. Iedereen of toch bijna iedereen heeft ooit al wel eens de broeksriem voor kortere of langere tijd toegesnoerd. Minder calorieën en gezonde voeding, al dan niet onder vakkundige begeleiding van een diëtist(e). Of misschien een veelbelovend crash dieet waarbij de vetbandjes wegsmelten als sneeuw voor de zon, maar achteraf al even snel weer terugkeren, met steeds dat extra kilootje erbij.
Of je nu al dan niet een believer bent en welke theorie je ook aanhangt, als je blijvend gewicht wilt verliezen moet je sowieso je eetgewoonten veranderen en wat sporten of bewegen . Dat staat als een paal boven water!

Vet moet

Het zoveelste dieet dat duidelijk meedingt voor de titel ‘spectaculairste eetrevolutie van het decennium’ komt helemaal van de andere kant van de wereld overgewaaid. En nu eens niet uit de Verenigde Staten maar uit Zuid-Afrika, het land van de biltong en de droëwors. Het is een low carb, zelfs een no carb dieet. Of het ook bij ons een nieuwe hype wordt, is nog maar de vraag, maar het zit er ‘dik’ in ...
Het ‘Banting dieet’ ­— genoemd naar William Banting, de eerste Brit die dit dieet eind 19^e eeuw volgde — of ‘The Real Meal Revolution’ is vrij spectaculair omdat je — raar maar waar — vet MOET eten. Gedaan met light en magere producten, en ook de meeste zoetstoffen worden geband. Eet voldoende vet, veel groente, niet al te veel proteïnen en geen koolhydraten, is het credo. De grote roergangers van ‘The Real Meal Revolution’ zijn Professor Tim Noakes, voedingsdeskundige Sally-Ann Creed, en 2 atleten/chefs  Jonno Proudfoot en David Grier.

De 10 geboden van Banting

Er is enige verwantschap met het paleodieet, omdat het eveneens gebaseerd is op de theorie dat de menselijke genen in hun 200.000-jarig bestaan weinig veranderd zijn en dat ons lichaam qua voeding nog steeds dezelfde behoeften heeft.
Wat je wel en niet mag eten is in 3 lijsten opgedeeld en de onderliggende theorie wordt in tien vuistregels samengevat.

1. Van dierlijk vet word je niet vet
Eet voldoende dierlijke vetten en in kleine hoeveelheden: ze zorgen ervoor dat je snel verzadigd bent en niet te VEEL eet.

2. Veel groene groente
Groente is het hoofdbestanddeel van de maaltijd, bij voorkeur van elke maaltijd. Varieer voldoende maar eet vooral veel groene groente, die bevat weinig koolhydraten.

3. Geen tussendoortjes
Vooral in het begin zal je moeilijk aan tussendoortjes kunnen weerstaan. Zorg ervoor dat je Banting-vriendelijke snacks binnen handbereik hebt. Eet ook een degelijk ontbijt zodat je verder kunt tot de middag. Blijven de ‘hongertjes’ duren, verhoog dan het gehalte aan dierlijke vetten in je dieet.

4. Stop voor rood
Alle verboden voedingsmiddelen staan op een ’Rode lijst’. Dat zijn alle producten die volgens Banting ‘toxisch’ zijn voor je lichaam of aan de basis liggen van gewichtstoename. Proteïnen met ‘verborgen’ koolhydraten zoals bv. bonen, pinda’s, quinoa horen daar ook thuis.
Op de ‘Oranje lijst’ staan de producten die je ‘MET MATE’ mag eten omdat ze koolhydraten bevatten. En de ‘Groene lijst’ is A GOGO!.

Rode lijst: alle producten op basis van granen (ook zemelen), bonen, rijst en deegwaren (pasta, noedels), aardappelen (mogen beperkt), light en zero dranken, bier, limonade, voorverpakt groentesap, fruitsap, koffiemelk, gecondenseerde melk, rijst/soja/amandelmelk, halfvolle of magere melk, vetvrije producten, smeerkaas, roomijs, pudding, olie op basis van zaden (bv. zonnebloem- en maisolie), chocolade, niet zelfgemaakte sausen/ dressings/marinades, margarine en plantaardige vetten/olie, erwten en peulvruchten, pastinaak, niet gefermenteerde soja, (rode) bieten, agave en alle producten op basis van suiker/dextrose/glucose, zoetstoffen (sacharine, aspartaam…), gedroogde vruchten en siropen.

Groene lijst: eieren, vlees en wild, zeevruchten en vis, ambachtelijk gemaakte charcuterie en worst, (room)kaas hard en zacht, cottage kaas, volle (Griekse) yoghurt en melk, dierlijke vetten, olijf-/avocado-/kokosolie en mayonaise op basis daarvan, boter, spek, ganzenvet, ghee, amandels, macadamia-/pecan-/okkernoten, pijnboompitten, lijnzaad, pompoen-/zonnebloempitten, stevia en xylithol, alle groente behalve butternut en groente die vermeld staat op de rode lijst.

Oranje lijst: fruit, butternut, wortel, zoete aardappel, honing, kastanjes en cashewnoten.

5. De juiste portie
Nieuwe Banters zijn vaak gestresseerd omdat ze geen tussendoortjes mogen eten en ze hebben daardoor de neiging om te veel te eten tijdens de maaltijd. Maar als je maaltijd voldoende vet bevat, ga je zonder moeite vanzelf minder eten. En dat zonder honger en zonder behoefte aan een knabbel tussendoor. Forceer je niet, stop met eten als je verzadigd bent en eet niet als je echt geen honger hebt.

6. Geen proteïne boost
Banting is GEEN proteïnerijk dieet. Je moet dus geen extra proteïnes eten, maar dat betekent niet dat je het verbruik van eiwitten moet reduceren! 100 gram per maaltijd is de norm.

7. Koop alert
Veel ogenschijnlijk ‘gezonde’ producten en kant-en-klaarmaaltijden zitten vol koolhydraten. Check het etiket voor je iets koopt, 5 gram koolhydraten is de limiet. Vermeldt het product een hoger percentage, laat het dan liggen. Ook producten met een verlaagd vetgehalte bevatten meestal veel koolhydraten die de smaak wat moeten oppeppen.

8. Vermijd te veel noten en fruit
Fruit zit vol natuurlijke fructose, wat als een ‘gezonde suiker’ beschouwd wordt. Maar bij Banting bestaat er niet zoiets als ‘goede suiker’. Suiker is suiker, en hoewel natuurlijke suiker sowieso veel beter is dan geraffineerde suiker, moet het eten ervan strikt onder controle blijven. Van alle fruitsoorten zijn bessen wel het meest geschikt.
De noten op de ‘Groene lijst’ zijn koolhydraatarm en ideaal als tussendoortje. Maar ook hier moet je niet overdrijven. Bij sommige personen, vooral bij vrouwen, kunnen noten ook gewichtstoename veroorzaken. Een handjevol zo nu en dan is dus voldoende. Macadamianoten worden aanbevolen omdat ze boordevol gezonde vetten zitten en ook de vezelrijke amandelen zijn een weldaad voor het lichaam. Ga voor rauwe, natuurlijke noten in plaats van de geroosterde of de behandelde versie.

9. Een beetje melk is goed voor elk
Melkproducten doen je goed, maar ze bevatten ook koolhydraten en ze zijn een struikelblok voor wie lactose-intolerant is. Eet en drink niet te veel producten op basis van melk bij de beginfase van het dieet. Wees zeer zuinig met kaas, drink volle melk en yoghurt met 100% vet in plaats van halfvolle of magere versies, en doe room bij de koffie. Boter is altijd goed!

10. En last but not least: Hou vol!

Eigenlijk is er nog zoiets als een 11e gebod: Let op met alcohol. Vanuit nutritioneel standpunt zijn droge wijnen en pure sterke dranken veilig omdat ze weinig koolhydraten bevatten. De meeste bieren en cocktails vallen niet in deze categorie. Maar Banting probeert een gezonde eetwijze en het algemeen welzijn te promoten en alcohol past niet in dat plaatje.

Hoe rijm je vet met gezondheid?

Hebben we dan geen koolhydraten nodig om te overleven?

Proteïnes (of eiwitten) en vetten zijn essentiële macronutriënten voor de mens, maar koolhydraten zijn dat niet, zegt Banting. Als we een paar dagen geen vet eten of een paar maanden geen eiwitten, functioneren we niet meer behoorlijk. Een koolhydratenvrije voeding heeft geen negatief effect op de mens. Meer zelfs, het resulteert in gewichtsverlies, zeker bij wie veel overgewicht heeft!
De glucose die ons lichaam voortdurend (brood)nodig heeft, wordt door de lever voorzien bij de verwerking van vetten en proteïnen. Voor onze glucosebevoorrading hoeven we dus geen koolhydraten te eten.

Wat met cholesterol?

Cholesterol wordt vaak als de hoofdschuldige voor hartaandoeningen beschouwd. Cholesterol zet zich inderdaad vast op de aders met de bedoeling ons lichaam te beschermen, maar doet dat enkel bij ‘lekkende’ aders die door ontsteking beschadigd zijn. En die ontstekingen ¬— niet alleen van de aders, maar ook van de hersenen, het spijsverteringssysteem en de lever — worden veroorzaakt door suikers. Dus ook door de koolhydraten die door het lichaam in suiker worden omgezet. Zij liggen aan de basis van tal van chronische ziektes waarmee we geconfronteerd worden en die als ‘ongeneesbaar’ bestempeld worden. Bron: the Real Meal Revolution

Wie is wie?

William Banting ( 1796-1878) was een befaamde Londense begrafenisondernemer die zelfs het Britse koningshuis tot zijn klanten mocht rekenen. In 1863 schreef hij een open brief (Letter on Corpulence, Addressed to the Public) over het dieet dat hij op aanraden van Dr. William Harvey volgde en dat hem finaal heeft geholpen om zijn zwaarlijvigheid te overwinnen. Het bestond uit 4 maaltijden per dag op basis van vlees, groente, fruit en droge wijn. Suiker, sacharine, bier, melk en boter moest hij vermijden. Zijn getuigenis stond model voor tal van diëtisten en werd later in boekvorm uitgegeven door Harrison Publications.

Tim Noakes is professor Sport- en Bewegingswetenschappen aan de universiteit van Cape Town. Hij liep meer dan 70 (ultra)marathons en schreef daarover ook verschillende boeken. Daarna verdiepte hij zich in de dieetleer en de wetenschap rond obesitas en hartaandoeningen. Recent maakte hij er zijn missie van om aan te tonen dat het een mythe is dat vetarm eten gezond is.

Sally-Ann Creed leed jarenlang aan chronisch astma, sinusitis en agorafobie. Door haar voeding aan te passen, werd ze van die problemen verlost. Ze studeerde af als Voedingstherapeut in Australië en stelde zich als doel om andere mensen met gelijkaardige kwalen te helpen. Ze deed haar verhaal in de bestseller ‘Let Food Be Your Medecine’.