Oorzaken vaginale afscheiding en wat te doen?

dossier Vaginaal vochtverlies of vaginale afscheiding (fluor vaginalis) is een veel voorkomende klacht die vaak voor heel wat ongerustheid zorgt door angst voor SOA, kanker enzovoorts. Gezonde vrouwen kunnen meerdere keren per jaar klachten hebben over abnormaal vaginaal vochtverlies, soms zonder dat er een duidelijke oorzaak wordt gevonden.
Meestal gaat het om een voorbijgaand fenomeen dat na één tot enkele weken spontaan verdwijnt, en waarvoor geen behandeling nodig is. Soms is een behandeling echter wel nodig.

Lees ook: Branderige pijn tijdens seks: symptomen en behandeling vulvodynie (vestibulitis)

1. Abnormale vaginale afscheiding

getty_onderbroek_vagina_2022.jpg

© Getty Images

Dat je regelmatig een klein beetje vaginaal vocht verliest, is normaal. De wand van de vagina en de baarmoederhals maken vocht en slijm en zo nu en dan komt daar wat van naar buiten.
Normale afscheiding is vloeibaar, doorzichtig en witachtig. Als het opdroogt, wordt het een beetje geel. Gewoonlijk ruikt het wat zuur, maar het kan ook geurloos zijn. De ene vrouw produceert wat minder, de andere wat meer afscheiding. Ook bij jonge meisjes is een geringe vaginale afscheiding normaal. Veel meisjes hebben een iets gelige afscheiding die soms te zien is in het ondergoed.


Factoren die de afscheiding kunnen beïnvloeden

  • Rond de maandelijkse eisprong, die meestal tussen twee menstruaties in valt, is er meer vocht. Ook kleur en geur van de afscheiding wisselen onder invloed van de cyclus.
  • Seksuele opwinding zorgt voor extra vocht.
  • Tijdens zwangerschap is er vaak meer afscheiding.
  • De anticonceptiepil kan de afscheiding beïnvloeden.
  • Na de overgang wordt de vagina droger en is er meestal minder afscheiding.



Klachten bij abnormale afscheiding

  • Er kan meer afscheiding zijn dan normaal.
  • De afscheiding is brokkelig.
  • De kleur kan afwijkend zijn: groengeel of sneeuwwit. Het kan ook een beetje bloederig zijn (buiten de menstruatie).
  • De geur kan ongewoon of vies zijn (vaak een visachtige geur).
  • De afscheiding veroorzaakt jeuk, irritatie, roodheid of een branderig gevoel in en rond de vagina. Plassen en vrijen doen dan soms pijn.

2. Oorzaken van abnormale vaginale afscheiding

Vaginale afscheiding kan verschillende oorzaken hebben. In zowat 30% van de gevallen vindt men bij onderzoek geen specifieke oorzaak. Men spreekt dan van fysiologische fluor, waarbij er wel abnormale afscheiding en jeuk is maar geen rood ontstoken vaginawand. We zetten enkele mogelijke oorzaken op een rij.

'Lokale' schimmels of bacteriën 

Abnormale vaginale afscheiding kan veroorzaakt worden door schimmels of bacteriën die normaal in de vagina voorkomen (zogenaamde commensalen) maar die zich om een of andere reden extra vermenigvuldigen.

  • Schimmelinfectie
    Een schimmelinfectie door Candida (candidiasis) of andere schimmels is de meest voorkomende oorzaak van abnormaal vochtverlies. Van de premenopauzale vrouwen krijgt 70-75% minstens één keer een candida-infectie. Bij kinderen komt dit uiterst zelden voor.
    Naast een slechtruikende, brokkelig witte afscheiding, is de vaginawand rood ontstoken.

Een vaginale schimmelinfectie is meestal een vrij onschuldige aandoening die na één tot enkele weken vanzelf geneest, maar wel meermaals kan terugkomen. Een behandeling met een schimmelwerend product is alleen nodig bij hinderlijke klachten.

Lees ook: Candida-infectie (candidiasis)

  • Bacteriële infectie (bacteriële vaginose)
    Een bacteriële infectie is de tweede meest voorkomende oorzaak van vaginaal vochtverlies. Het wordt meestal veroorzaakt door wildgroei van de bacterie gardnerella vaginalis. Typisch is dat de vaginawand meestal niet rood ontstoken is.

Ook deze infectie geneest meestal spontaan, een behandeling is alleen nodig wanneer de klachten storend zijn. Ben je zwanger, dan raadpleeg je wel best een arts. Heb je eerder een vroeggeboorte gehad, is wél behandeling nodig.

Lees ook: 11 oorzaken van vaginale jeuk

Mogelijke oorzaken van een dergelijke wildgroei van bacteriën of schimmels:


  • Verminderde weerstand (bv. behandeling met immuunonderdrukkende geneesmiddelen enz.)
  • Diabetes verhoogt de kans op een schimmelinfectie
  • Als je antibiotica gebruikt kunnen schimmels zich extra vermenigvuldigen.
  • Tijdens zwangerschap is er meer kans op een schimmelinfectie door de hormoonveranderingen in het lichaam.
  • Veelvuldige seksuele contacten (vooral orogenitaal) kunnen de kans op een schimmel- of bacteriële infectie verhogen.
  • Een spiraaltje kan de kans op bacteriële vaginose verhogen.
  • Door gebruik van zeep in of rond de vagina kan het aantal schimmels en bacteriën toenemen en een ontsteking ontstaan, maar anderzijds kan ook gebrekkige hygiëne de groei van bacteriën en schimmels stimuleren.

Lees ook: Voor welke soorten schimmelinfecties moet je oppassen?

TIPS voor een goede vaginale hygiëne

  • Gebruik niet te veel zeep bij het wassen van de vagina. Het is voldoende om de schaamstreek onder de douche met lauw water af te spoelen.
  • Gebruik geen intiemsprays of vaginale douches. 
  • Verwissel regelmatig van ondergoed.
  • Verwissel regelmatig je maandverband of tampon.
  • Het is niet bewezen dat inlegkruisjes en nylon slipjes de afscheiding erger maken. Toch wordt vaak geadviseerd katoenen slipjes te dragen en geen inlegkruisjes te gebruiken. Dat voorkomt een 'broeierig' klimaat, waarin schimmels en bacteriën zich thuisvoelen.
  • Draag niet voortdurend nauwsluitende kledij.

Lees ook: Wat zijn de zeven gouden regels voor de intieme hygiëne?

Externe schimmels of bacteriën

Vaginale afscheiding kan ook veroorzaakt worden door schimmels, bacteriën of parasieten die niet in de vagina thuishoren. Vaak gaat het dan om Seksueel Overdraagbare Infecties (SOI).

  • Trichomonas
    Trichomonas is een seksueel overdraagbare infectie die veroorzaakt wordt door een besmetting met een parasiet (Trichomonas vaginalis). Het is een van de meest voorkomende seksueel overdraagbare infecties: ze komt voor bij 3 tot 5% bij de jonge (15-40 jaar) seksueel actieve bevolking.
    Trichomonas geeft een geelgroene, riekende, schuimige afscheiding, een rood ontstoken vaginawand, jeuk, een branderig gevoel en pijn bij plassen of vrijen.
    Trichomonas wordt overgedragen via seksueel contact. Maar je kan ook besmet worden door een met urine of sperma besmette toiletbril.
    Trichomonas kan gemakkelijk behandeld worden met antibiotica (een eenmalige dosis van metronidazol). Vermits het om een SOA gaat moet ook je sekspartner(s) behandeld worden.
  • Andere SOA
    Ook andere SOA zoals chlamydia, gonorroe, syfilis, herpes enz. kunnen eveneens een abnormale afscheiding met pijn en jeuk veroorzaken.
  • Streptokokken
    Soms kan er ook besmetting optreden door bacteriën die van nature voorkomen in de darmen en dus ook in de stoelgang, zoals streptokokken, Staphylokokken, Shigella, E. coli, … Een verkeerde afveegtechniek, waardoor bacteriën uit de stoelgang in de vagina terechtkomen, kan aan de basis hiervan liggen. 

Lees ook: Hoe gevaarlijk zijn infecties met streptokokken groep A (GAS) en groep B (GBS)?

TIP

Veeg uzelf na de ontlasting altijd van voren naar achteren af (dus van de vagina naar de aars).

Lees ook: Vaginale douche: goed idee?

Vaginitis

Bij vrouwen na de menopauze is de oorzaak dikwijls een ontsteking van de vagina (atrofische vaginitis) en het buitenste deel van de urinewegen door het verminderen en dunner worden van de vaginawand en het droger worden van de vagina. Dit kan gepaard gaan met bloederige afscheiding en pijn bij het plassen en vrijen. Hier gaat het dus niet om een infectie door schimmels of bacteriën.

Atrofische vaginitis na de menopauze kan eventueel behandeld worden met lokale of orale oestrogene hormonen. Omwille van de mogelijke neveneffecten (bv. licht verhoogde kans op borstkanker) mogen deze middelen slechts een beperkte periode gebruikt worden (maximaal 6 maanden).

 

Lees ook: Vaginale schimmelinfecties: onschuldig maar onaangenaam

TIPS
  • Vrijen terwijl de vagina nog droog is, kan het slijmvlies irriteren. Laat de vagina eerst vochtig worden of gebruik een glijmiddel bij het vrijen.
  • Een zaaddodend middel kan de vagina irriteren. Gebruik condooms en glijmiddelen waar geen zaaddodend middel aan is toegevoegd.

Lees ook: Wat zijn de oorzaken van vaginale droogheid en wat kan je eraan doen?

Andere oorzaken


  • Sommige huidaandoeningen (psoriasis, eczema…) kunnen vaginale afscheiding veroorzaken.
  • Mechanische of chemische prikkeling door irriterende stoffen (bv. zeep, deodorants, wasmiddelen…) of vreemde lichamen (bv. een vergeten tampon, een afgeschoven condoom).
  • Sommige kankers kunnen gepaard gaan met vaginale afscheiding.

Lees ook: Kan baarmoederhalskanker in een vroeg stadium opgespoord worden ?

3. Vaginale afscheiding bij kinderen

  • Bij kinderen kan vaginale afscheiding kan veroorzaakt worden door aarswormpjes. Zij kruipen vanuit de anus omhoog en veroorzaken jeuk en irritatie. Ze zijn meestal met het blote oog zichtbaar in de uitwerpselen.
    Een worminfectie wordt behandeld met een wormafdrijvend middel (mebendazol, merknaam Vermox).
  • Wanneer er bij kinderen een hardnekkige afscheiding is met soms wat bloed en pijn, moet eraan gedacht worden dat er een vreemd voorwerp in de vagina zit. Dat kan van alles zijn, van kraaltjes tot zelfs kleine speelgoedjes.
    Verwijdering van een voorwerpje uit de vagina, gebeurt altijd onder narcose.
  • Bij kinderen met vaginale afscheiding, en zeker wanneer een SOA wordt vastgesteld, moet men altijd nagaan of er geen sprake is van seksueel misbruik.

Lees ook: Puberen meisjes eerder dan vroeger?

4. Wanneer raadpleeg je best een arts?

Alhoewel vaginaal vochtverlies meestal vrij onschuldig is en na één tot enkele weken spontaan verdwijnt, is het in sommige onstandigheden toch aangewezen om je huisarts te raadplegen:

  • bij ernstige of aanhoudende klachten;
  • bij een branderig gevoel bij het plassen;
  • als de afscheiding van kleur en geur verandert (wit of geel-groen, onaangenaam ruikend);
  • bij bloederige afscheiding (buiten de menstruatie);
  • wanneer de klachten geregeld terugkeren;
  • als je zwanger bent;
  • bij kinderen die nog niet seksueel actief zijn;
  • als je denkt dat je een seksueel overdraagbare aandoening zou kunnen hebben;
  • als je ook pijn in de onderbuik hebt.

Lees ook: Mycoplasma genitalium: hardnekkige soa met kans op onvruchtbaarheid

5. Hoe wordt vaginale afscheiding behandeld?

Over vaginale afscheiding hoef je je meestal geen zorgen te maken. Het gaat bijna altijd in één tot drie weken vanzelf over. Of een behandeling nodig is en welke behandeling, hangt af van de oorzaak en de ernst en frequentie van de klachten.

Schimmelinfectie (candidiasis)

Behandeling is enkel aangewezen bij hinderlijke klachten (storende geur, erge jeuk...).

Welke behandeling?

  • Eenmalige toediening van een hoge dosis schimmeldodende crème of vaginale tabletten (1200 mg miconazol of 500 mg clotrimazol) volstaat meestal. Bij de eendaagse behandeling kunnen de klachten na de behandeling nog enkele dagen duren.
  • Bij onvoldoende resultaat en bij ernstige klachten kan een langduriger behandeling (2-3 dagen) nodig zijn.
  • Indien de kortdurende behandeling faalt, valt een langere kuur (7–14 dagen) met een lagere dosis te overwegen.
  • Tijdens de zwangerschap verdient een lokale behandeling met miconazol (Gyno-Dactarin) gedurende 3 tot 7 dagen de voorkeur boven een eenmalige toediening.
  • Bij herhaalde infecties (4 of meer per jaar) is een langdurige behandeling (tien tot veertien dagen) nodig. Eventueel kan bij herhaalde infecties een preventieve vaginale behandeling worden toegepast. Vraag raad aan je dokter of apotheek. 

Andere maatregelen

  • Drooghouden van de vagina en omgeving
  • Zeep en andere lokale middelen vermijden
  • Irriterende producten vermijden (gekleurd toiletpapier, schuimbaden,…)
  • Afwisselend koelen of warme zitbaden, met of zonder soda, kunnen de jeuk verzachten
  • Katoenen ondergoed, niet-aanspannende kleding
  • Het drinken van yoghurt met lactobacillen zou mogelijk de genezing versnellen en herhaling helpen voorkomen.
  • Vaginale crèmes kunnen het rubber van condooms en pessaria aantasten, waardoor deze tot 3 dagen na gebruik van de crème minder veilig zijn.

Bacteriële vaginose


Bacteriële vaginose gaat meestal vanzelf over, zonder behandeling. Een behandeling wordt alleen aangeraden bij hinderlijke klachten, zoals een sterke geur of jeuk.
Bij zwangere vrouwen met een hoog risico op vroeggeboorte, vermindert behandeling van bacteriële vaginose dit risico. Met de behandeling moet echter geacht worden tot na het eerste trimester (14de week). 


Welke behandeling?

  • Metronidazol (Flagyl), tinidazol (Fasigyn) of Clindamycine (Dalacin) oraal (via de mond) of intravaginaal (vaginale crème, gel) gedurende 7 dagen.
  • Zwangere vrouwen mogen pas vanaf het tweede trimester (14de week) worden behandeld.
  • Vaginale behandeling met metronidazol tweemaal per week gaat het optreden van recidieven tegen, maar dit enkel zolang de behandeling duurt.
  • Lokale behandeling met melkzuur kan mogelijk de genezing versnellen en herhaling van vaginose voorkomen.
  • Het gebruik van antiseptica, zoals joodpovidon, chloorhexidine of waterstofperoxide, wordt niet aangeraden vanwege een gebrek aan bewijs over het effect ervan.


Andere maatregelen

  • Drooghouden van schaamstreek
  • Zeep en andere lokale middelen vermijden
  • Irriterende producten vermijden (gekleurd toiletpapier, schuimbaden,…)
  • Afwisselend koelen of warme zitbaden, met of zonder soda kunnen de jeuk verzachten
  • Katoenen ondergoed, niet-aanspannende kleding
  • Geen tampons gebruiken
  • Vaginale crèmes kunnen het rubber van condooms en pessaria aantasten, waardoor deze tot 3 dagen na gebruik van de crème minder veilig zijn.

Trichomonas

Een infectie met trichomonas moet altijd behandeld worden, ook als er geen klachten zijn.  Zowel de vrouw als haar seksuele partner(s) worden behandeld.

Welke behandeling?

  • De voorkeursbehandeling is een eenmalige inname (oraal) van een hoge dosis metronidazol (Flagyl), tinidazol (Fasigyn), nimorazol (Naxogyn) of ornidazol (Tiberal).
    Lokale behandeling met een vaginale crème is onvoldoende werkzaam
  • Tijdens het eerste trimester van de zwangerschap mogen deze geneesmiddelen niet gebruikt worden. Aangeraden wordt om te wachten tot na de 14de zwangerschapsweek.
  • Ook tijdens borstvoeding worden deze geneesmiddelen afgeraden. Als tijdens borstvoeding  moet worden behandeld, is kortdurend staken van de borstvoeding (gedurende 12–24 uur) aangewezen.


Andere maatregelen

Indien een trichomonas-infectie wordt vastgesteld, laat je jehet beste ook op andere SOA testen.

Bronnen:
www.domusmedica.be
www.bcfi.be
www.thuisarts.nl
www.henw.org
www.nhg.org 


Laatst bijgewerkt: januari 2023

Artikels over gezondheid in je mailbox? Schrijf je in op onze nieuwsbrief en ontvang een gratis e-book met gezonde ontbijtrecepten.

eenvoudig terug uit te schrijven
Wij verwerken jouw persoonsgegevens conform het Privacy-beleid van Roularta Media Group NV.
volgopfacebook

volgopinstagram