Speen: wat zijn aambeien en wat kan je doen?

dossier Aambeien of hemorroïden zijn verwijdingen en uitzakkingen van bloedvaten in en rond de anus. Heel wat mensen hebben aambeien zonder dat dit enige last bezorgt. Aambeien kunnen echter ook pijn doen en bloeden. Indien je regelmatig of overvloedig bloedt, raadpleeg dan je arts. 

Lees ook: Mogelijke oorzaken van anale jeuk (pruritus ani)

Wat zijn aambeien?

Getty_aambeien_speen_2023.jpg

© Getty Images

In en net boven de anus bevindt zich een sponsachtig netwerk van kleine, sterk doorbloede bloedvaatjes bedekt met een dun laagje slijmvlies. Dit vormt een zwellichaam dat er samen met de kringspieren voor zorgt dat we de aars luchtdicht kunnen afsluiten en onze stoelgang ophouden. Wanneer er veel druk op de kussentjes komt te staan kunnen de bloedvaatjes zwellen en uitrekken, uitzakken en zelfs naar buiten puilen. Men spreekt dan van aambeien of het speen.

Een aambei is pas een aambei als het normale aambei-weefsel zodanig overrekt of geïrriteerd is dat het klachten geeft, zoals een ongemakkelijk of pijnlijk gevoel, vooral wanneer je naar het toilet bent geweest. Soms gaan ze bloeden. Aambeien kunnen erg vervelend en soms heel pijnlijk zijn, maar ze zijn niet gevaarlijk. Alleen voor mensen die bloedverdunners nemen, kan het enig risico inhouden. 

Lees ook: Wat zegt de kleur van je stoelgang over je gezondheid?

Men maakt soms een onderscheid tussen uitwendige en inwendige aambeien:

  • Uitwendige aambeien bevinden zich onder de huid rond de aars. Ze zijn zichtbaar als dikke knobbels en vaak is de huid rood aangespannen. Je kan ze met je vinger voelen en bij een uitwendig onderzoek van de aarsstreek zijn ze meteen zichtbaar
  • Inwendige aambeien zitten binnen in de endeldarm, het laatste stukje van de dikke darm. Ze veroorzaken meestal weinig ongemak. Maar door persen of irritatie kunnen ze naar buiten gedrukt worden. Men spreekt dan van een prolaps. Dat kan een doffe pijn of een propgevoel geven en gepaard gaan met een bloeding. In het begin zal de uitgezakte aambei vanzelf weer terugtrekken, maar na meerdere uitzakkingen gebeurt dat niet meer vanzelf en moet je ze terug naar binnen duwen.

Symptomen aambeien

  • Bloedverlies bij de ontlasting: kleine hoeveelheden helder rood bloed op WC-papier of in de WC.
  • Jeuk, soms een branderig gevoel rond de anus.
  • Aandrang: het gevoel dat je naar het toilet moet.
  • Aambeien zelf zijn pijnloos. Maar als de bloedtoevoer wordt afgekneld en er in de aambei een bloedstolsel ontstaat (een aambeien- of hemorroïdale trombose), treedt er een scherpe pijn op. Hevige, scherpe pijn tijdens en vooral na de stoelgang, die meerdere uren kan aanhouden, wordt niet veroorzaakt door aambeien maar door een kloofje of fissuur in het buitenste deel van het slijmvlies van de anus (fissura ani).
  • Soms incontinentie: lekken van kleine hoeveelheden stoelgang en darmslijm, wat vaak leidt tot zogenaamde ‘remsporen’ in de onderbroek.

Lees ook: Bloed in de stoelgang: mogelijke oorzaken

Oorzaken aambeien

123-man-wc-constip-diarree-hemorr-speen-07-18.jpg

Aambeien ontstaan door een combinatie van een te hoge druk in de bloedvaten in en rond de anus, het uitrekken van het steunweefsel en het dunner worden van de beschermende slijmvlieslaag. Wanneer het bloed in de hemmorïedaders niet meteen kan wegstromen, kunnen de aders zwellen of uitstulpen, en kan de bevestiging aan de spierlaag uitgerekt worden of loskomen. Wat de precieze oorzaak is, is niet bekend: meestal gaat het om een combinatie van meerdere factoren.

  • Constipatie (verstopping): door harde ontlasting en langdurig persen wordt het aambeiweefsel samengedrukt, wat het ontstaan van aambeien in de hand zou kunnen werken.
  • Zwangerschap en bevalling: Tijdens en vooral na een bevalling krijgen nogal wat vrouwen last van aambeien. Door het persen tijdens de bevalling zijn de weefsels van de bekkenbodem meer gezwollen doordat ze vol bloed zitten. Bestaande aambeien kunnen tijdens de bevalling naar buiten geperst worden.
  • Overgewicht: een te hoog lichaamsgewicht verhoogt de druk op de anus, en verhoogt ook de kans op verstopping.
  • Zittend werk en langdurig rechtstaan: mensen die weinig bewegen en veel zitten, hebben vaak een harde, droge ontlasting. Veel zitten verhoogt ook de druk op de anus.
  • Ouderdom: bij het ouder worden het weefsel in de vaatkussentjes rond de aars minder krachtig en rekken ze uit. Aambeien komen dan ook vooral voor bij mensen tussen 45 en 60 jaar. Naar schatting zou ongeveer één op twee 50-plussers last hebben van aambeien.
  • Persoonlijke aanleg: aambeien komen in sommige families meer voor, maar of er een erfelijke factor meespeelt is nooit aangetoond.

Lees ook: Stoelgangsproblemen na de bevalling: aambeien, constipatie of ongewenst verlies

Aambeien voorkomen

Hoe minder het aambeienweefsel onder druk staat, des te kleiner is de kans dat je last van aambeien krijgt of dat ze na een behandeling terugkeren.

  • Als je naar het toilet moet, stel dat dan niet te lang uit. Hoe langer je wacht, hoe droger en harder de stoelgang wordt en hoe meer je moet persen.
  • Vermijd hard persen.
  • In tegenstelling tot wat soms beweerd wordt, krijg je geen aambeien door lang op het toilet te blijven zitten.
  • Bij irritatie of jeuk rond de anus kan je beter geen wc-papier gebruiken, maar een nat washandje en daarna droogdeppen (niet wrijven!) met zacht toiletpapier. Buitenshuis kan je eventueel vochtige toiletdoekjes (zonder alcohol of parfum) gebruiken.
  • Vermijd diarree en constipatie. Constipatie maar ook diarree, veroorzaken bloedverlies.
    Vraag bij hardnekkige constipatie aan je  huisarts om een niet-irriterend laxatief voor te schrijven.
  • Eet veel vezels (bruin brood, volle rijst, zemelen, groente, vruchten...). Dit houdt de ontlasting zacht en soepel. Drink daarbij veel water, anders raak je waarschijnlijk nog harder geconstipeerd.
  • Doe aan lichaamsbeweging. Dit stimuleert de darmbeweging en bevordert de stoelgang.
  • Zit of sta niet te lang aan één stuk door.
  • Vermijd anale seks: anale seks is geen oorzaak van aambeien, maar kan bij aambeien wel zorgen voor bijkomende irritatie.
  • Vermijd alcohol, want het doet de bloedvaten uitzetten. 
  • Warme (zit)baden geven verlichting van jeuk en pijn en houden de anaalstreek proper. Gebruik beter geen zeep - dat kan de irritatie verergeren. Dep de anaalstreek goed af na elk bad.
  • Een ijsblokje kan helpen tegen de pijn.

Zijn aambeien gevaarlijk?

Aambeien zijn zoals gezegd meestal onschuldig en genezen meestal ook vanzelf. Toch is het aan te raden om een arts te raadplegen als je merkt dat er bloed in de stoelgang zit. Dit kan namelijk wijzen op poliepen in de darm, een maag-darmbloeding, en zelfs op darmkanker. Aambeien zelf kunnen nooit ontaarden in kanker en maken je ook niet gevoeliger voor kanker.


Raadpleeg dus steeds een dokter bij anaal bloedverlies, en zeker indien je:

  • ouder bent dan vijftig: anaal bloedverlies na de leeftijd van 50 is altijd iets anders dan aambeien, tot bewijs van het tegendeel
  • familieleden met ernstige darmziekten hebt (bv. darmkanker)
  • een verandering in je stoelgangpatroon opmerkt: vaker obstipatie of diarree dan vroeger, bloederige diarree
  • een verandering in de stoelgang opmerkt (bv. een donkerder kleur)
  • buikpijn hebt
  • vermagert

Lees ook: Slijm bij de ontlasting kan wijzen op gezondheidsprobleem

Lees ook: Coloscopie

Behandeling

Indien de aambeien niet spontaan verdwijnen met de preventietips, en je er last van hebt (pijn, bloedingen, uitstulpingen...), bestaan er een aantal mogelijke behandelingen.

Meestal zal je arts een geneesmiddel voor plaatselijk gebruik (zetpil of zalf) voorschrijven. In zowat 50 procent van de gevallen volstaat dit (in combinatie met preventieve maatregelen zoals het vermijden van constipatie en harde ontlasting, eventueel een zacht laxeermiddel).
Veel van deze producten zijn ook zonder voorschrift te koop, maar het is toch aan te raden om vooraf je arts te raadplegen, en zeker wanneer je deze producten langer dan een paar weken gebruikt.

Stulpen de aambeien bij het persen uit de anus of kunnen ze niet meer worden teruggeduwd en gaan ze bovendien gepaard met pijn en bloedingen, dan kan een medische ingreep noodzakelijk zijn. 


Lees ook: Aambeien: wanneer naar de dokter?

Anale huidflapjes of marisken

Nogal wat mensen hebben pijnloze, lelvormige aanhangseltjes rond de anus. De medische term ervoor is marisk.

Marisken komen veel voor en geven meestal geen klachten. Soms kunnen zij jeukklachten veroorzaken, met name wanneer ontlasting rond het flapje achterblijft. Het is dus belangrijk om de huid rond de anus grondig te reinigen met water om irritatie door ontlastingresten te voorkomen. Het is nog niet duidelijk hoe marisken ontstaan. Mogelijk gaat het om littekenweefsel, dat meestal ontstaat op de plaats van een genezen aambeientrombose of een kloof. De huid die plaatselijk uitgerekt was, verschrompelt tot zo’n aanhangseltje.

Marisken zijn dus geen aambeien, maar ze komen wel vaker voor bij mensen die ook aambeien hebben.

Marisken bloeden in principe niet. Bij bloedverlies uit het anusgebied moet je altijd de huisarts raadplegen.

Bronnen:
www.thuisarts.nl
www.mlds.nl



Laatst bijgewerkt: november 2023

Artikels over gezondheid in je mailbox? Schrijf je in op onze nieuwsbrief en ontvang een gratis e-book met gezonde ontbijtrecepten.

eenvoudig terug uit te schrijven
Wij verwerken jouw persoonsgegevens conform het Privacy-beleid van Roularta Media Group NV.
volgopfacebook

volgopinstagram