Sneller ziek door kou?

Als we ziek worden, komt dat door een infectie met een virus of bacterie. We worden dus niet rechtstreeks verkouden door kou. Feit is wel dat er meer verkoudheden, griep en keelpijn zijn als het koud is. Maar waarom is dat zo? Waarschijnlijk gaat het om een combinatie van factoren. 

De klassieke verkoudheid zoals we ze kennen is rhinitis of rhinofaryngitis. Ze wordt veroorzaakt door een virus, in dit geval een rhinovirus (in 9 op de 10 gevallen) of een bacterie (in 1 op de 10 gevallen). Je krijgt dit virus via andere mensen die niezen, lachen of hoesten. De virusdeeltjes dringen je luchtwegen binnen, waar ze weer nieuwe virusdeeltjes produceren. Zo word je ziek.

Je kan dus in je blootje gaan wandelen bij min 10°C: als je niet in contact komt met een ziekteverwekker (een virus of bacterie), word je niet ziek. Het is dus onmogelijk om griep, gastro-enteritis, bronchitis of angina pectoris op te lopen door simpelweg in contact te komen met kou. Anderzijds loop je wel het risico op onderkoeling, wat weer andere gezondheidsproblemen kan veroorzaken.

Als het koud is, moet het hart een extra inspanning leveren om de vasoconstrictie (samentrekking van de bloedvaten) te compenseren. Het bloed wordt stroperiger en cellen, waaronder witte bloedcellen, doen er iets langer over om te circuleren. Het resultaat is een verhoogde vatbaarheid voor besmettelijke microben.

Ook maakt de koude onze slijmvliezen kwetsbaarder. De droge lucht in verwarmde ruimtes verhindert dat het slijm, dat normaal wordt afgescheiden bij een bepaalde vochtigheidsgraad van de lucht, in de neusgaten aanwezig blijft. Zo kan het zijn rol niet uitoefenen om virussen tegen te houden en vervolgens af te voeren. Daardoor werkt je afweer minder goed.

In de wintermaanden komen we bovendien minder buiten. We zitten binnen met de verwarming aan en de ramen dicht. Als mensen dicht op elkaar zitten in niet goed geventileerde ruimtes, is de kans op overdracht van virussen veel groter.

Volgens sommige wetenschappers zou er ook een impact zijn van het weinige zonlicht op ons immuunsysteem tijdens de wintermaanden. Daardoor zouden we minder vitamine D aanmaken, wat een verklaring zou kunnen zijn voor de verzwakking van onze algemene conditie. Maar daarover is geen consensus in de wetenschappelijke wereld.

Wat wel zeker is, is dat koude-warmtecontrasten het lichaam vermoeien, omdat het zich telkens moet aanpassen. Vermijd dus om meerdere keren per dag van een goed verwarmde binnenruimte naar een ijskoude buitenruimte te gaan.

Minder zonneschijn is dan weer gunstig voor virussen. Virussen houden niet van ultraviolet licht. Dat licht verandert de virussen en breekt ze af. Virussen gedijen dus het best in de koude wintertemperaturen.